Του Αντρέα Μαμόνε
O Ολλανδός ακροδεξιός πολιτικός, Γκέερτ Βίλντερς, ανακοίνωσε σχέδιο για
μια πανευρωπαϊκή συμμαχία με το Εθνικό Μέτωπο της Μαρίν Λεπέν στη
Γαλλία, με ορίζοντα τις ευρωεκλογές του 2014. Η συμμαχία, που θα
συμπεριλαμβάνει και άλλους από την Ιταλία, τη Σουηδία και το Βέλγιο,
έχει στόχο να διαταράξει τις λειτουργίες του Ευρωκοινοβουλίου και να
καταστρέψει την Ε.Ε. μέσα από τους ίδιους τους θεσμούς της.
Η εξέλιξη αυτή αντικατοπτρίζει τη μακροχρόνια επιθυμία της Ακροδεξιάς της Ευρώπης να δημιουργήσει το δικό της εμπορικό σήμα «ευρωπαϊσμού», ένα πανευρωπαϊκό κίνημα εχθρικό στον στόχο της "ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης" της Ε.Ε. Με την Ευρώπη να παλεύει οικονομικά και πολιτικά, η συγκυρία είναι σημαντική και ίσως ευνοϊκή για μια τέτοια ακροδεξιά συμμαχία.
Όμως έχει στ' αλήθεια επιστρέψει ο "φασισμός"; Το νεοφασιστικό κόμμα της Χρυσής Αυγής στην Ελλάδα είναι ανησυχητικό, η Νορβηγία μετακινήθηκε πολύ προς τα δεξιά στις εθνικές εκλογές, το αυστριακό Κόμμα Ελευθερίας επίσης ανέβασε τα ποσοστά του, ενώ στη Βρετανία οι ηγέτες του Defence League αποφάσισαν να υιοθετήσουν μια πιο "μέινστριμ" πλατφόρμα ενάντια στο Ισλάμ.
Τα προφανή οφέλη των λαϊκιστικών και ακροδεξιών κινημάτων έχουν φυσικά τραβήξει την προσοχή δημοσιογράφων, εμπειρογνωμόνων και ακαδημαϊκών. Και όταν συμβαίνει κάτι τέτοιο, υπάρχει μια τάση εντυπωσιασμού με μάλλον "τραβηγμένους" τίτλους και πρωτοσέλιδα που δίνουν μια εντύπωση υπερβολική για την ισχύ και τη δύναμη των ακροδεξιών κομμάτων.
Είναι γεγονός πως ακροδεξιά κινήματα δεν τα έχουν πάει άσχημα εκλογικά από τα μέσα της δεκαετίας του '80. Οι επιτυχίες τους συνδέονται άμεσα με τις πολυεθνικές κοινωνίες, την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, τον αχαλίνωτο καπιταλισμό, την παγκοσμιοποίηση, την κατάρρευση του κομμουνισμού και πιο πρόσφατα τον θρησκευτικό ολοκληρωτισμό, την οικονομική αναταραχή και τη λιτότητα. Σε ένα τέτοιο οικονομικό, πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο η ύπαρξη κομμάτων που προβάλλουν την υπεράσπιση των εθνικών κοινοτήτων και των πολιτών, απορρίπτοντας σχεδόν κάθε ξένη παρέμβαση στα εσωτερικά, ενώ εκμεταλλεύονται την ανεργία και την οικονομική αστάθεια, είναι σχεδόν δεδομένη.
Ωστόσο, η Ακροδεξιά δεν σημειώνει άνοδο παντού ούτε με την ίδια ένταση. Συγκεκριμένοι εθνικοί όροι και προϋποθέσεις, εκλογικά συστήματα και ο ρόλος της συστημικής Δεξιάς πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν. Ωστόσο, ενώ η ιδέα μιας φασιστικής κατάληψης είναι μάλλον "ευφάνταστη", δεν πρέπει να υποτιμούμε τους κινδύνους.
Ο ακροδεξιός εξτρεμισμός, για παράδειγμα, θα έπρεπε να καταγράφεται λεπτομερώς στην Ελλάδα και σε άλλα μέρη της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης. Η Ακροδεξιά είναι, κατά κάποιον τρόπο, στο επίκεντρο της ζωής της Ευρώπης. Η δημιουργία της νέας συμμαχίας του Βίλντερς και της Λεπέν στο Ευρωκοινοβούλιο βάζει ένα ακόμη βάρος στην Ε.Ε.
Ακόμη και περιφερειακά κόμματα έχουν ήδη επιρροή στις προσεγγίσεις και τις πολιτικές για τη μετανάστευση, την πολυπολιτισμικότητα, τον δημόσιο τομέα και τον ρόλο του κράτους. Η επιρροή σε άλλους τομείς της δημόσιας ζωής, συμπεριλαμβανομένων των γηπέδων, είναι γνωστή. Σε μερικές χώρες αυτό έχει οδηγήσει σε νομιμοποίηση του δεξιού εξτρεμιστικού λόγου.
Φαίνεται ότι υπάρχει ακόμη μια μάλλον καλοπροαίρετη προσέγγιση από ορισμένα παραδοσιακά κόμματα στην Ευρώπη σε ό,τι αφορά αυτές τις εξελίξεις και μια εκκωφαντική σιωπή από τον επιχειρηματικό και οικονομικό κόσμο.
Αν η αντιΕ.Ε. συμμαχία Λεπέν - Βίλντερς διασφαλίσει την εκλογική επιτυχία το 2014, αυτή θα είναι αποτέλεσμα του πώς οι υπάρχουσες πολιτικές ελίτ αντιδρούν, θα είναι αποτέλεσμα της επιβαλλόμενης λιτότητας και της έλλειψης δημοκρατικής νομιμότητας που περιβάλλει τις σκληρές οικονομικές πολιτικές.
Θα έπρεπε να εξερευνούμε τον αντίκτυπο όλων αυτών στις ευρωπαϊκές κοινωνίες και κοινότητες και να δούμε τι μπορεί να γίνει χρησιμοποιώντας την εκπαίδευση για να επιτευχθεί καλύτερη αμφίδρομη κατανόηση ανάμεσα στις διάφορες κουλτούρες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν υπάρχει, άλλωστε, μόνο για τις οικονομικές πολιτικές, το εμπόριο και την ελεύθερη μετακίνηση αγαθών. Θα έπρεπε να είναι φάρος πεφωτισμένων αξιών και διαλλακτικότητας.
- Αν η συμμαχία Βίλντερς - Λεπέν πετύχει στις ευρωεκλογές, αυτό θα οφείλεται εν μέρει στις σκληρές οικονομικές πολιτικές που επιβάλλουν οι ελίτ
Η εξέλιξη αυτή αντικατοπτρίζει τη μακροχρόνια επιθυμία της Ακροδεξιάς της Ευρώπης να δημιουργήσει το δικό της εμπορικό σήμα «ευρωπαϊσμού», ένα πανευρωπαϊκό κίνημα εχθρικό στον στόχο της "ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης" της Ε.Ε. Με την Ευρώπη να παλεύει οικονομικά και πολιτικά, η συγκυρία είναι σημαντική και ίσως ευνοϊκή για μια τέτοια ακροδεξιά συμμαχία.
Όμως έχει στ' αλήθεια επιστρέψει ο "φασισμός"; Το νεοφασιστικό κόμμα της Χρυσής Αυγής στην Ελλάδα είναι ανησυχητικό, η Νορβηγία μετακινήθηκε πολύ προς τα δεξιά στις εθνικές εκλογές, το αυστριακό Κόμμα Ελευθερίας επίσης ανέβασε τα ποσοστά του, ενώ στη Βρετανία οι ηγέτες του Defence League αποφάσισαν να υιοθετήσουν μια πιο "μέινστριμ" πλατφόρμα ενάντια στο Ισλάμ.
Τα προφανή οφέλη των λαϊκιστικών και ακροδεξιών κινημάτων έχουν φυσικά τραβήξει την προσοχή δημοσιογράφων, εμπειρογνωμόνων και ακαδημαϊκών. Και όταν συμβαίνει κάτι τέτοιο, υπάρχει μια τάση εντυπωσιασμού με μάλλον "τραβηγμένους" τίτλους και πρωτοσέλιδα που δίνουν μια εντύπωση υπερβολική για την ισχύ και τη δύναμη των ακροδεξιών κομμάτων.
Είναι γεγονός πως ακροδεξιά κινήματα δεν τα έχουν πάει άσχημα εκλογικά από τα μέσα της δεκαετίας του '80. Οι επιτυχίες τους συνδέονται άμεσα με τις πολυεθνικές κοινωνίες, την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, τον αχαλίνωτο καπιταλισμό, την παγκοσμιοποίηση, την κατάρρευση του κομμουνισμού και πιο πρόσφατα τον θρησκευτικό ολοκληρωτισμό, την οικονομική αναταραχή και τη λιτότητα. Σε ένα τέτοιο οικονομικό, πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο η ύπαρξη κομμάτων που προβάλλουν την υπεράσπιση των εθνικών κοινοτήτων και των πολιτών, απορρίπτοντας σχεδόν κάθε ξένη παρέμβαση στα εσωτερικά, ενώ εκμεταλλεύονται την ανεργία και την οικονομική αστάθεια, είναι σχεδόν δεδομένη.
Ωστόσο, η Ακροδεξιά δεν σημειώνει άνοδο παντού ούτε με την ίδια ένταση. Συγκεκριμένοι εθνικοί όροι και προϋποθέσεις, εκλογικά συστήματα και ο ρόλος της συστημικής Δεξιάς πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν. Ωστόσο, ενώ η ιδέα μιας φασιστικής κατάληψης είναι μάλλον "ευφάνταστη", δεν πρέπει να υποτιμούμε τους κινδύνους.
Ο ακροδεξιός εξτρεμισμός, για παράδειγμα, θα έπρεπε να καταγράφεται λεπτομερώς στην Ελλάδα και σε άλλα μέρη της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης. Η Ακροδεξιά είναι, κατά κάποιον τρόπο, στο επίκεντρο της ζωής της Ευρώπης. Η δημιουργία της νέας συμμαχίας του Βίλντερς και της Λεπέν στο Ευρωκοινοβούλιο βάζει ένα ακόμη βάρος στην Ε.Ε.
Ακόμη και περιφερειακά κόμματα έχουν ήδη επιρροή στις προσεγγίσεις και τις πολιτικές για τη μετανάστευση, την πολυπολιτισμικότητα, τον δημόσιο τομέα και τον ρόλο του κράτους. Η επιρροή σε άλλους τομείς της δημόσιας ζωής, συμπεριλαμβανομένων των γηπέδων, είναι γνωστή. Σε μερικές χώρες αυτό έχει οδηγήσει σε νομιμοποίηση του δεξιού εξτρεμιστικού λόγου.
Φαίνεται ότι υπάρχει ακόμη μια μάλλον καλοπροαίρετη προσέγγιση από ορισμένα παραδοσιακά κόμματα στην Ευρώπη σε ό,τι αφορά αυτές τις εξελίξεις και μια εκκωφαντική σιωπή από τον επιχειρηματικό και οικονομικό κόσμο.
Αν η αντιΕ.Ε. συμμαχία Λεπέν - Βίλντερς διασφαλίσει την εκλογική επιτυχία το 2014, αυτή θα είναι αποτέλεσμα του πώς οι υπάρχουσες πολιτικές ελίτ αντιδρούν, θα είναι αποτέλεσμα της επιβαλλόμενης λιτότητας και της έλλειψης δημοκρατικής νομιμότητας που περιβάλλει τις σκληρές οικονομικές πολιτικές.
Θα έπρεπε να εξερευνούμε τον αντίκτυπο όλων αυτών στις ευρωπαϊκές κοινωνίες και κοινότητες και να δούμε τι μπορεί να γίνει χρησιμοποιώντας την εκπαίδευση για να επιτευχθεί καλύτερη αμφίδρομη κατανόηση ανάμεσα στις διάφορες κουλτούρες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν υπάρχει, άλλωστε, μόνο για τις οικονομικές πολιτικές, το εμπόριο και την ελεύθερη μετακίνηση αγαθών. Θα έπρεπε να είναι φάρος πεφωτισμένων αξιών και διαλλακτικότητας.
