Υδρο­γο­νάν­θρα­κες ο θη­σαυ­ρός; (ή με­τα­ξύ μύ­θου και πραγ­μα­τι­κό­τη­τας)

Συνέντευξη με τον αναπληρωτή καθηγητή Γεωλογίας και βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ, Απ. Αλεξόπουλο, στην «Εποχή»

Δεν είναι η πρώτη φορά πού στη χώρα μας ανακαλύπτουμε το πετρέλαιο... Και μαζί ανακαλύπτουμε ότι η πραγματικότητα απέχει συχνά από τους μύθους που πλέκονται γύρω από τις πλουτοπαραγωγικές πηγές. Μια συζήτηση με τον Απ. Αλεξόπουλο είναι ίσως ο καλύτερος εξοπλισμός για τη διάβαση της επικοινωνιακής ζούγκλας.

 

Τη συ­νέ­ντευ­ξη πή­ρε

ο Θό­δω­ρος Μι­χό­που­λος

Τε­λι­κά εί­μα­στε Σα­ου­δι­κή Αρα­βία και δεν το ξέ­ρα­με τό­σα χρό­νια; Ή α­πό το «λε­φτά υ­πάρ­χουν» πε­ρά­σα­με στο «πε­τρέ­λαια υ­πάρ­χουν»; Υπάρ­χουν, δη­λα­δή, κοι­τά­σμα­τα που μπο­ρούν να  βγά­λουν τη χώ­ρα α­πό την οι­κο­νο­μι­κή κρί­ση;

Σα­ου­δι­κή Αρα­βία δεν εί­μα­στε και ού­τε θα γί­νου­με πο­τέ. Στην χώ­ρα μας, με βά­ση τη μα­κρο­χρό­νια γεω­λο­γι­κή της ι­στο­ρία και ε­ξέ­λι­ξη, υ­πάρ­χουν αρ­κε­τές πε­τρε­λαιο­πι­θα­νές πε­ριο­χές. Δη­λα­δή υ­πάρ­χουν πε­τρώ­μα­τα που η δη­μιουρ­γία τους συν­δέε­ται με τη δη­μιουρ­γία υ­δρο­γο­ναν­θρά­κων, ό­πως υ­πάρ­χουν και άλ­λα πε­τρώ­μα­τα και δο­μές (πα­γί­δες), που μπο­ρούν να φι­λο­ξε­νή­σουν υ­δρο­γο­νάν­θρα­κες. Ξέ­ρε­τε, οι υ­δρο­γο­νάν­θρα­κες δεν μέ­νουν ε­κεί που δη­μιουρ­γού­νται, συ­νή­θως με­τα­να­στεύουν. Εάν κα­τά τη με­τα­νά­στευ­σή τους δεν κα­τα­στρα­φούν, και εάν μπο­ρέ­σουν και πα­γι­δευ­τούν, τό­τε μπο­ρούν να δη­μιουρ­γη­θούν «συ­γκε­ντρώ­σεις» υ­δρο­γο­ναν­θρά­κων. Εάν ε­ντο­πι­στούν αυ­τές οι συ­γκε­ντρώ­σεις κι αν δια­πι­στω­θεί ό­τι συμ­φέ­ρει οι­κο­νο­μι­κά η εκ­με­τάλ­λευ­σή τους, τό­τε και μό­νο τό­τε μπο­ρού­με να μι­λά­με για κοι­τά­σμα­τα υ­δρο­γο­ναν­θρά­κω­ν.

Φαί­νε­ται λοι­πόν ό­τι σε κά­ποιες πε­ριο­χές του ελ­λα­δι­κού χώ­ρου υ­πάρ­χουν οι κα­τάλ­λη­λες συν­θή­κες για τη δη­μιουρ­γία και τη συ­γκέ­ντρω­ση υ­δρο­γο­ναν­θρά­κων. Η ε­κτί­μη­ση μου, βα­σι­σμέ­νη στην κα­λή γνώ­ση της γεω­λο­γίας της Ελλά­δας, αλ­λά και στην α­ξιο­λό­γη­ση των μέ­χρι τώ­ρα ε­ρευ­νών, εί­ναι ό­τι υ­πάρ­χουν υ­δρο­γο­νάν­θρα­κες, ό­χι ό­μως σε τέ­τοιες πο­σό­τη­τες που θα α­να­δεί­κνυαν τη χώ­ρα μας σε μια α­ξιό­λο­γη πε­τρε­λαιο­πα­ρα­γω­γι­κή χώ­ρα.

Τώ­ρα, για το εάν θα μπο­ρού­σαν να μας βγά­λουν α­πό την οι­κο­νο­μι­κή κρί­ση, θα μπο­ρού­σα να α­πα­ντή­σω ευ­θέως: ό­χι. Όμως δεν πρέ­πει να ξε­χνά­με ό­τι τα τε­λευ­ταία δέ­κα, δε­κα­πέ­ντε χρό­νια, ε­κα­τομ­μύ­ρια δο­λά­ρια έ­χουν αλ­λά­ξει χέ­ρια α­πό το χρυ­σό της Χαλ­κι­δι­κής, κι ό­μως μέ­χρι στιγ­μής δεν έ­χει πα­ραχ­θεί ού­τε έ­να γραμ­μά­ριο χρυ­σού α­πό την πε­ριο­χή αυ­τή.

Πό­σος χρό­νος χρειά­ζε­ται για την εκ­με­τάλ­λευ­ση τυ­χόν κοι­τα­σμά­τω­ν; Ας υ­πο­θέ­σου­με ό­τι σή­με­ρα ε­πι­βε­βαιώ­νε­ται ό­τι βρέ­θη­κε πε­τρέ­λαιο, πό­τε θα εισ­ρεύ­σουν τα πρώ­τα; Πό­σο χρο­νο­βό­ρα εί­ναι η α­να­κά­λυ­ψη κοι­τα­σμά­των και η ε­ξό­ρυ­ξή τους;

Η α­να­κά­λυ­ψη και η εκ­με­τάλ­λευ­ση κοι­τα­σμά­των υ­δρο­γο­ναν­θρά­κων εί­ναι δια­δι­κα­σία που κρα­τά πολ­λά χρό­νια. Πρέ­πει να γί­νουν μια σει­ρά γεω­λο­γι­κών, γεω­φυ­σι­κών, γεω­χη­μι­κών και γεω­τρη­τι­κών ερ­γα­σιών, α­πό τις ο­ποίες εν­δέ­χε­ται να ε­ντο­πι­στούν εκ­με­ταλ­λεύ­σι­μα κοι­τά­σμα­τα υ­δρο­γο­ναν­θρά­κων. Ενδει­κτι­κά α­να­φέ­ρω ό­τι η Κύ­προς χρειά­στη­κε δέ­κα χρό­νια συ­στη­μα­τι­κών ε­ρευ­νών και ε­νερ­γειών, μέ­χρι να κά­νει την πρώ­τη γεώ­τρη­ση. Με τη γεώ­τρη­ση αυ­τή ε­πι­βε­βαιώ­θη­κε η ύ­παρ­ξη φυ­σι­κού α­ε­ρίου σε βά­θος 7.500 μέ­τρων α­πό την ε­πι­φά­νεια της θά­λασ­σας (βά­θος θά­λασ­σας 1.700 μ.). Σε λί­γους μή­νες θα ξε­κι­νή­σει η δεύ­τε­ρη γεώ­τρη­ση, η ο­ποία θα ε­πι­βε­βαιώ­σει εάν το κοί­τα­σμα στο πε­ρι­βό­η­το οι­κό­πε­δο 12 εί­ναι ε­μπο­ρεύ­σι­μο. Το βά­θος, η ποιό­τη­τα, το κό­στος με­τα­φο­ράς εί­ναι κά­ποιοι α­πό τους πα­ρά­γο­ντες που κα­θο­ρί­ζουν την ε­μπο­ρευ­σι­μό­τη­τα του κοι­τά­σμα­τος. Δεν πρέ­πει να ξε­χνά­με ό­τι στην έ­ρευ­να πε­τρε­λαίου, μό­νο μια στις δε­κα­πέ­ντε γεω­τρή­σεις εί­ναι ε­πι­τυ­χής. Κά­θε ε­πι­τυ­χία ή α­πο­τυ­χία κα­θο­ρί­ζει τα χρη­μα­τι­στη­ρια­κά παι­γνί­δια γύ­ρω α­πό την ε­μπο­ρία υ­δρο­γο­ναν­θρά­κω­ν. Για την Ελλά­δα έ­χω να πω τα ε­ξής: Για τρεις πε­ριο­χές της Ελλά­δας για τις ο­ποίες υ­πάρ­χουν με­γά­λες πι­θα­νό­τη­τες ό­τι φι­λο­ξε­νούν υ­δρο­γο­νάν­θρα­κές (Ιωάν­νι­να, Πα­τραϊκός κόλ­πος και Κα­τά­κο­λο), έ­χει προ­κη­ρυχ­θεί διε­θνής δια­γω­νι­σμός τα α­πο­τε­λέ­σμα­τα του ο­ποίου α­να­μέ­νε­ται να α­να­κοι­νω­θούν σύ­ντο­μα. Βέ­βαια, το ό­τι δεν έ­χουν α­να­κοι­νω­θεί α­κό­μη εί­ναι έ­να άλ­λο θέ­μα. Το προ­σπερ­νώ αυ­τό και σας λέ­γω ό­τι κά­τω α­πό τις πιο ευ­νοϊκές συν­θή­κες, δη­λα­δή εάν ό­λα τα δια­δο­χι­κά βή­μα­τα εί­ναι ε­πι­τυ­χή, για τις δυο πρώ­τες πε­ριο­χές α­πο­τε­λέ­σμα­τα θα έ­χου­με με­τά α­πό μια πε­ντα­ε­τία του­λά­χι­στον, για δε την τρί­τη θα πε­ρά­σουν τρία του­λά­χι­στον χρό­νια. Για τις πε­ριο­χές του Ιο­νίου και νό­τια της Κρή­της, που αυ­τή τη στιγ­μή κά­νει γεω­φυ­σι­κές έ­ρευ­νες το νορ­βη­γι­κό πλοίο Nordic Explorer, εάν ό­λα πά­νε κα­λά, θα πε­ρά­σουν του­λά­χι­στον δέ­κα χρό­νια α­κό­μη πριν αρ­χί­σει η ό­ποια εκ­με­τάλ­λευ­ση των ό­ποιων κοι­τα­σμά­των ε­ντο­πι­στούν.  

Τα τυ­χόν έ­σο­δα α­πό τα κοι­τά­σμα­τα πού θα πά­νε; Πέ­ρα α­πό τις πε­τρε­λαϊκές ε­ται­ρίες, τα μνη­μό­νια και οι δα­νεια­κές συμ­βά­σεις έ­χουν δε­σμεύ­σει ό­λους τους φυ­σι­κούς πό­ρους της χώ­ρας;

Δυ­στυ­χώς, στη χώ­ρα μας τα πά­ντα ξε­που­λιού­νται. Πλου­το­πα­ρα­γω­γι­κοί πό­ροι και δη­μό­σια α­γα­θά εκ­ποιού­νται κά­τω α­πό την πίε­ση της τρόϊκα, και των δα­νει­στών. Η με­γα­λύ­τε­ρη πλη­γή για τα συμ­φέ­ρο­ντα του δη­μο­σίου εί­ναι το πε­ρι­βό­η­το Τα­μείο Αξιο­ποίη­σης της Ιδιω­τι­κής Πε­ριου­σίας του Δη­μο­σίου (ΤΑΙ­ΠΕΔ). Δυ­στυ­χώς ε­κεί με­τα­βι­βά­ζο­νται διαρ­κώς πε­ριου­σια­κά δι­καιώ­μα­τα του δη­μο­σίου, και δυ­στυ­χώς ό­λα τα έ­σο­δά του κα­τευ­θύ­νο­νται στην ε­ξυ­πη­ρέ­τη­ση των δα­νει­στών μας. Ήδη έ­χουν με­τα­βι­βα­στεί σ΄ αυ­τό ό­ποιες υ­πό­λοι­πες με­το­χές εί­χε το δη­μό­σιο στην κα­το­χή του α­πό την κερ­δο­φό­ρα ε­πι­χεί­ρη­ση «Ελλη­νι­κά Πε­τρέ­λαια», κα­θώς και τα «τα υ­φι­στά­με­να και μελ­λο­ντι­κά πε­ριου­σια­κής φύ­σεως δι­καιώ­μα­τα του Δη­μο­σίου, δι­καιώ­μα­τα δια­χεί­ρι­σης και εκ­με­τάλ­λευ­σης, κε­κτη­μέ­να οι­κο­νο­μι­κά συμ­φέ­ρο­ντα, άυ­λα δι­καιώ­μα­τα λει­τουρ­γίας που α­πορ­ρέ­ουν α­πό την 23 Νο­εμ­βρίου 1999 σύμ­βα­ση με­τα­ξύ του Δη­μο­σίου και της KAVALA OIL Α.Ε.» πά­νω στον Πρί­νο. Και ό­λα τα δι­καιώ­μα­τα έ­ρευ­νας, α­ξιο­ποίη­σης και εκ­με­τάλ­λευ­σης τυ­χόν υ­δρο­γο­ναν­θρά­κων στο Ιό­νιο και την Κρή­τη, α­νά πά­σα στιγ­μή μπο­ρούν να πε­ρά­σουν και αυ­τά στο ΤΑΙ­ΠΕΔ. Στο νό­μο που α­φο­ρά το ΤΑΙ­ΠΕΔ α­να­φέ­ρε­ται ρη­τά ό­τι: τα έ­σο­δα α­πό την α­ξιο­ποίη­ση (ξε­πού­λη­μα) των πε­ριου­σια­κών στοι­χείων του Τα­μείου πη­γαί­νουν α­πο­κλει­στι­κά στους ¨το­κο­γλύ­φους¨ δα­νει­στές μας.

Έκθε­ση της Deutsche Bank, στη­ρι­ζό­με­νη σε ελ­λη­νι­κή με­λέ­τη που, ό­μως, αμ­φι­σβη­τεί­ται, ε­κτι­μού­σε την α­ξία των κοι­τα­σμά­των στα 427 δισ. με ό­φε­λος 214 δισ. ευ­ρώ. Η έκ­θε­ση αυ­τή στη συ­νέ­χεια δια­ψεύ­στη­κε ε­νώ υ­πο­στη­ρίχ­θη­κε ό­τι η Deutsche Bank ή­θε­λε να προ­σφέ­ρει οι­κο­νο­μι­κά ε­πι­χει­ρή­μα­τα στην κυ­βέρ­νη­σή της για την βοή­θεια προς την Ελλά­δα. Σε κά­θε πε­ρί­πτω­ση, ό­μως, α­κό­μα και τα μι­σά να εί­ναι, τα ο­φέ­λη εί­ναι υ­περ­βο­λι­κά…

Ανά­λο­γες εκ­θέ­σεις και ε­κτι­μή­σεις θα βλέ­που­με συ­χνά α­πό ε­δώ και πέ­ρα στο φως της δη­μο­σιό­τη­τας. Προχ­θές η Deutsche Bank ε­πα­νήλ­θε με νέα έκ­θε­σή της, δια­τη­ρώ­ντας ό­μως κά­ποιες ε­πι­φυ­λά­ξεις για το πε­τρε­λαϊκό δυ­να­μι­κό της χώ­ρας μας. Και δυ­στυ­χώς πα­πα­γα­λά­κια πά­ντα θα υ­πάρ­χουν. Έμμε­σα ή ά­με­σα, η­θε­λη­μέ­να ή ό­χι θα συμ­με­τέ­χουν σε χρη­μα­τι­στη­ρια­κά παι­γνί­δια, σε γεω­πο­λι­τι­κές τα­κτι­κές και στρα­τη­γι­κές που εύ­χο­μαι να μην έ­χουν αρ­νη­τι­κά α­πο­τε­λέ­σμα­τα για τη χώ­ρα μας.

Για­τί τώ­ρα; Για­τί α­νοί­χτη­κε σή­με­ρα έ­να τέ­τοιο θέ­μα ό­ταν εί­ναι γνω­στό, α­πό τις 17 Δε­κεμ­βρίου του 1973, πριν σα­ρά­ντα χρό­νια δη­λα­δή, ό­τι «κά­τι υ­πάρ­χει στο Αι­γαίο».  

Οι λό­γοι εί­ναι πολ­λοί. Οι κυ­ριό­τε­ροι εί­ναι πο­λι­τι­κοί και γεω­πο­λι­τι­κοί. Υπάρ­χουν με­γά­λα συμ­φέ­ρο­ντα, που α­φο­ρούν τις «ε­πτά α­δελ­φές» που εκ­με­ταλ­λεύο­νται πα­γκό­σμια τους υ­δρο­γο­νάν­θρα­κες. Υπάρ­χουν τα συμ­φέ­ρο­ντα των ρω­σι­κών και των πα­ρα­κα­σπίων ε­ται­ριών και η διείσ­δυ­σή τους στην Ευ­ρώ­πη. Υπάρ­χει το δόγ­μα της α­πε­ξάρ­τη­σης της Ευ­ρώ­πης α­πό το ρω­σι­κό φυ­σι­κό αέ­ριο. Υπάρ­χουν βε­βαίως και λό­γοι κα­θα­ρά οι­κο­νο­μι­κοί. Για πα­ρά­δειγ­μα, έ­πρε­πε να πε­ρά­σουν πολ­λά χρό­νια, να α­νέ­βουν πο­λύ οι τι­μές, για να κα­τα­στεί συμ­φέ­ρου­σα η εκ­με­τάλ­λευ­ση του κοι­τά­σμα­τος του Πρί­νου.

Πό­σο κιν­δυ­νεύου­με οι­κο­λο­γι­κά α­πό πε­τρε­λαϊκές ε­γκα­τα­στά­σεις, ι­διαί­τε­ρα σε μια χώ­ρα του­ρι­στι­κή; Πε­ρι­μέ­νου­με 17 εκ. του­ρί­στες το 2013...

Πράγ­μα­τι, ε­μείς στον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ – ΕΚΜ έ­χου­με ι­διαί­τε­ρη ευαι­σθη­σία σε σχέ­ση με το πε­ρι­βάλ­λον. Ο κίν­δυ­νος μιας α­στο­χίας α­πό την εκ­με­τάλ­λευ­ση υ­δρο­γο­ναν­θρά­κων και κα­τά συ­νέ­πεια α­ντί­στοι­χες πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κές ε­πι­πτώ­σεις εί­ναι πά­ντα υ­παρ­κτός. Οι ι­διαι­τε­ρό­τη­τες και η ευαι­σθη­σία του ελ­λη­νι­κού χερ­σαίου, νη­σιω­τι­κού και θα­λάσ­σιου χώ­ρου, ε­πι­βάλ­λουν την α­νά­γκη λή­ψης υ­ψη­λών μέ­τρων α­σφα­λείας για την προ­στα­σία του θα­λάσ­σιου ή πα­ρά­κτιου πε­ρι­βάλ­λο­ντος, κα­θώς και μέ­τρων ε­τοι­μό­τη­τας για την α­ντι­με­τώ­πι­ση κα­τα­στά­σεων έ­κτα­κτης α­νά­γκης τό­σο κα­τά την φά­ση των ε­ρευ­νών, ό­σο και κα­τά τη διά­νοι­ξη των γεω­τρή­σεων αλ­λά και κα­τά τη διάρ­κεια της εκ­με­τάλ­λευ­σης.

Όμως ο βίος και η πο­λι­τεία του Υ­ΠΕ­ΚΑ, εν ο­νό­μα­τι της ε­πι­τά­χυν­σης των ε­πεν­δύ­σεων,  κά­θε άλ­λο πα­ρά μας δια­βε­βαιώ­νουν ό­τι εν­δια­φέ­ρε­ται ει­λι­κρι­νά για την προ­στα­σία του πε­ρι­βάλ­λο­ντος. Ο πρώην υ­πουρ­γός κ. Πα­πα­κων­στα­ντί­νου θα μεί­νει στην ι­στο­ρία, ε­κτός των άλ­λων, και ως ο κα­τ’ ε­ξο­χήν πε­ρι­βαλ­λο­ντο­κτό­νος.

Η ο­ριο­θέ­τη­ση της υ­φα­λο­κρη­πί­δας ή της Α­ΟΖ δεν προ­σκρούει στις γνω­στές δυ­σκο­λίες με την Τουρ­κία; Και η Αλβα­νία, άλ­λω­στε, πή­ρε πί­σω την υ­πο­γρα­φή της για την Α­ΟΖ και θέ­λει εκ νέ­ου συ­νο­μι­λίες.

Το θέ­μα της Α­ΟΖ εί­ναι έ­να ι­διαί­τε­ρα λε­πτό θέ­μα. Η εκ­με­τάλ­λευ­ση υ­πο­θα­λάσ­σιων ο­ρυ­κτών πό­ρων εί­ναι ά­με­σα συν­δε­δε­μέ­νη με την Α­ΟΖ. Η Τουρ­κία προ­βάλ­λει πά­ντα τις γνω­στές της α­ξιώ­σεις στο Αι­γαίο και την α­να­το­λι­κή Με­σό­γειο. Από την άλ­λη με­ριά ό­μως, η Τουρ­κία έ­χει έρ­θει σε συμ­φω­νία με τις χώ­ρες που βρέ­χο­νται α­πό τη Μαύ­ρη θά­λασ­σα κι ε­κεί έ­χει ο­ριο­θε­τη­θεί η Α­ΟΖ. Η Αλβα­νία με­τά την κα­θο­δή­γη­ση της α­πό την Τουρ­κία, πράγ­μα­τι δεν προ­χώ­ρη­σε στην υ­πο­γρα­φή των ό­σων εί­χαν συμ­φω­νη­θεί με τη χώ­ρα μας. Εμπλο­κές φαί­νο­νται να υ­πάρ­χουν και στις συ­ζη­τή­σεις μας με τη Λι­βύη. Ίσως η τα­κτι­κή που α­κο­λού­θη­σε η Κυ­πρια­κή κυ­βέρ­νη­ση θα πρέ­πει να εί­ναι ο ο­δη­γός μας. Η Κύ­προς προ­χώ­ρη­σε σε μυ­στι­κές, και τα­χείες, δι­με­ρείς συ­ζη­τή­σεις με Ισραή­λ, Αί­γυ­πτο κλπ. και κα­τέ­λη­ξε σε συμ­φω­νίες που φαί­νε­ται ό­τι τής ε­ξα­σφα­λί­ζουν κυ­ριαρ­χι­κά δι­καιώ­μα­τα στην Ανα­το­λι­κή Με­σό­γειο. Όμως τα γεω­πο­λι­τι­κά παι­γνί­δια εί­ναι με­γά­λα. Χρειά­ζο­νται προ­σε­κτι­κά βή­μα­τα με την Α­ΟΖ και σω­στές ε­κτι­μή­σεις.