Τον Ιούνιο του 2012, αμέσως μετά τις εκλογές, δημοσιεύθηκε στο Έθνος ένα άρθρο μου με τίτλο «Πύρρειος νίκη». Το ίδιο άρθρο λίγο αργότερα αναδημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα tvxs.gr με τίτλο:«Λούλης προς Σαμαρά: Θα είστε σύντομη παρένθεση».
Η ιστοσελίδα έκανε την ακόλουθη σύνοψη του άρθρου: «Η φθορά, οι δύσκολες συγκυρίες και τα κόμματα που είναι ήδη σε παρακμή θα υποστούν μεγάλη φθορά σύντομα, γεγονός που θα αναδείξει τον ΣΥΡΙΖΑ». Δημοσιογράφοι που πρόσκεινται στη ΝΔ με μια τυφλά «παραταξιακή» αντίληψη ήταν σκωπτικοί και επιθετικοί απέναντι στις εκτιμήσεις που διατύπωνα. Δεν στάθηκαν, έστω και για λίγο να σκεφτούν αν τα όσα έγραφα είχαν ως βάση τη λογική.
Η άποψη που εξέφραζα στο άρθρο δεν φιλοδοξούσε να αποδειχτεί προφητική. Στηριζόταν σε έναν συγκεκριμένο και απλό συλλογισμό με βάση την ερμηνεία του εκλογικού αποτελέσματος του Ιουνίου του 2012. Συνυπολόγιζε επίσης τη «φύση» δύο κομμάτων που κυβερνούσαν τη χώρα για δεκαετίες.
Ήταν πεποίθησή μου ότι τα κόμματα αυτά ήταν πολυραγισμένα. Το ΠΑΣΟΚ, ούτως ή άλλως, ήταν τοξικό και η μόνη προοπτική του βρισκόταν σε μια τροχιά διαρκούς συρρίκνωσης. Τα ερείπια, που είχε αφήσει πίσω του ο Γιώργος Παπανδρέου, αδυνατούσε να τα διαχειριστεί ένας πολιτικός όπως ο Ευάγγελος Βενιζέλος με ένα υπερμέγεθες «εγώ», αλλά με απουσία στρατηγικών ικανοτήτων και δυνατοτήτων ώστε να λειτουργήσει αξιοποιώντας σε ένα συλλογικό σχήμα ό,τι καλύτερο διέθετε η Κεντροαριστερά.
Η ΝΔ είχε μια πολιτικά εξαιρετικά προβληματική ηγεσία και μια αντίστοιχη ηγετική ομάδα, με τη νοοτροπία μικρού κόμματος μιας παλαιάς Δεξιάς. Ίσως ο Αντώνης Σαμαράς να είχε περιορίσει τις αδυναμίες του, αν είχε κοντά του ένα ικανό και σύγχρονο επιτελείο χωρίς λαϊκιστικά και υπερδεξιά σύνδρομα. Όμως και ο ίδιος είχε επανέλθει ως ο παμπάλαιος εαυτός του, χωρίς κάτι νέο και φρέσκο. Παρέλαβε επίσης ένα στελεχιακό υλικό κάτω του μετρίου και έγινε μαγνήτης για ακόμη πιο φθαρμένα και ανεπαρκή στελέχη.
Πίστευα λοιπόν πως η ΝΔ ήταν καταδικασμένη να χάσει τον μεσαίο χώρο από την ώρα που θα άρχιζε να ασκεί εξουσία. Ακόμη και ένα πρώην μικρό κόμμα, όπως ο ΣΥΡΙΖΑ, θα μπορούσε να κερδίσει κατά κράτος τον μεσαίο χώρο καθώς ειδικά ο Αλέξης Τσίπρας απέπνεε φρεσκάδα. Το ότι ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν αδοκίμαστος, ήταν πλεονέκτημά του. Βεβαίως, Τσίπρας και ΣΥΡΙΖΑ δεν ενέπνεαν εμπιστοσύνη. Όμως εάν καθησύχαζαν το εκλογικό σώμα ότι δεν κινδύνευε η ευρωπαϊκή πορεία της χώρας, θα μεταβάλλονταν σε όχημα αποδοκιμασίας των δύο κυρίαρχων κομμάτων της Μεταπολίτευσης. Άλλωστε, οι ψηφοφόροι που θα έκριναν τις επόμενες εκλογές αδιαφορούσαν παντελώς για το εάν ο ΣΥΡΙΖΑ δήλωνε «αριστερός» ή όχι. Θα τον δοκίμαζαν για να αποπέμψουν τους κουρασμένους και φθαρμένους «άλλους». Θα του έδιναν – με μύριες επιφυλάξεις – την ευκαιρία, διότι το πρωτεύον για τους ψηφοφόρους ήταν η αλλαγή σελίδας.
Έτσι, οκτώ μήνες πριν τις εκλογές του 2015 άρχισα να γράφω το βιβλίο αυτό (σ.σ. Η μεγάλη τιμωρία) ως αφήγημα. Το σενάριο ήταν ξεκάθαρο: η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ θα έχαναν τη μάχη. Το φινάλε θα ήταν η νίκη του Τσίπρα. Ο βασικός του αντίπαλος, η σαμαρική Νέα Δημοκρατία, θα του έστρωνε το χαλί. Αρκεί ο ίδιος να καθησύχαζε τον μεσαίο χώρο. Αυτό και έκανε. Μετά τις ευρωεκλογές, ήμουν βέβαιος ότι το υποθετικό μου σενάριο επιβεβαιωνόταν. Ούτε περί προφητείας επρόκειτο, ούτε κάποια πολύπλοκη σκέψη έμοιαζε να δικαιώνεται. Επρόκειτο για μια γραμμική διαδρομή κοινού νου.
Έτσι, το βιβλίο (…) διηγείται και ερμηνεύει την πτώση δύο άλλοτε πανίσχυρων κομμάτων που αυτο-καταστράφηκαν από τις παθογένειές τους και τις ηγεσίες τους. Νοοτροπίες, αντιλήψεις, πρακτικές και στελεχιακό δυναμικό ήταν η βόμβα στα θεμέλιά τους που έμελλε να εκραγεί. Η έκρηξη ήταν τεράστια. Ακόμη και αν αθροίσει κανείς τα ποσοστά τους, ο ΣΥΡΙΖΑ τα άφησε πίσω. Και να αναλογιστεί κανείς πως τα κόμματα αυτά, διαχρονικά, είχαν καταγράψει αθροιστικά ποσοστά πάνω από 80%...
Με δεδομένο το αφήγημα αυτό, είναι φανερό πως οι πρωταγωνιστές του βιβλίου είναι εκείνοι που κυβερνούσαν την περίοδο από το καλοκαίρι του 2012 έως τις αρχές του 2015. Αναπόφευκτα, ο ΣΥΡΙΖΑ, ο μεγάλος νικητής, με πρωταγωνιστή τον Αλέξη Τσίπρα, βρίσκεται σε δεύτερη μοίρα. Άλλοι θα γράψουν για το «φαινόμενο» Τσίπρας - ΣΥΡΙΖΑ.
Ούτως ή άλλως, με το βιβλίο αυτό ολοκληρώνεται μια τριλογία που καλύπτει την παρακμή των δύο κυρίαρχων κομμάτων από το ξέσπασμα της κρίσης μέχρι και την πτώση τους για την οποία, άλλωστε, λίγοι θα κλάψουν.
* Απόσπασμα από τον πρόλογο του Γιάννη Λούλη στο βιβλίο του, Η μεγάλη τιμωρία, εκδόσεις Καστανιώτη
