Είναι προφανές ότι το 1,2% θέτει υπαρξιακά το ερώτημα, αν 46
χρόνια μετά το 1968, η Ανανεωτική Αριστερά συνεχίζει να υπάρχει. Η
Ανανεωτική Αριστερά, με μεγάλη επιμονή στο χρόνο αποτέλεσε ένα
ιδεολογικο-πολιτικό ρεύμα, μικρό, αλλά με συνέχεια και σαφήνεια, γύρω
από τις έννοιες Αριστερά, Δημοκρατία, Ευρώπη.
Αριστερά, θεωρώντας ότι η αντίθεση ανάμεσα σε Δεξιά και Αριστερά συνεχίζει να εκφράζει διαφορές σε αξίες και πολιτικές.
Δημοκρατία, θεωρώντας ότι οι έννοιες του σοσιαλισμού και της δημοκρατίας ταυτίζονται, σε αντίθεση με τις απόψεις της παραδοσιακής Αριστεράς.
Ευρώπη, θεωρώντας ότι η ευρωπαϊκή ενοποίηση και το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο, είναι το πρότυπο για τον Πλανήτη απέναντι στην κυριαρχία της αγοράς.
Είναι η πρώτη χρονικά πολιτική δύναμη από όλο το πολιτικό φάσμα στη χώρα, που επέλεξε αξιακά τις έννοιες της δημοκρατίας και της Ευρώπης.
Η δεξιά, ΕΡΕ και ΝΔ, ήταν εγκλωβισμένη στην εξάρτηση από τις ψυχροπολεμικές τότε Η.Π.Α (με τον Κ. Καραμανλή να κάνει καθυστερημένα τη μοναχική του φυγή προς την Ευρώπη), ενώ η σχέση της δεξιάς με την έννοια της δημοκρατίας ήταν επιεικώς αμφιλεγόμενη.
Το μεταπολιτευτικό κέντρο, δηλαδή το ΠΑΣΟΚ, πέρασε πολλά χρόνια πορείας στην έρημο του ακραίου αντιευρωπαϊσμού και της αναζήτησης προτύπων στη Λιβύη, το Ιράκ και την Συρία, ενώ η σχέση του ΠΑΣΟΚ με τη δημοκρατία ήταν (και είναι) επιεικώς μονομερής, δηλαδή 'ότι συμφέρει τα δικά μας παιδιά'.
Τέλος η δογματική Αριστερά, το ΚΚΕ θεωρεί εχθρική την έννοια της Ευρώπης και ουσιαστικά και της δημοκρατίας (που την ονομάζει αστική) και έχει για πρότυπο το σταλινικό μοντέλο της Σοβιετικής Ένωσης που κατέρρευσε.
Η Ανανεωτική Αριστερά, παρά το μικρό της μέγεθος, επέδρασε καθοριστικά στη πολιτική σκηνή της χώρας με την εμπέδωση των αξιών της δημοκρατίας και της Ευρώπης, επηρεάζοντας και τη φυσιογνωμία των άλλων κομμάτων , της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, αλλά και του ΚΚΕ που οδηγήθηκε σε νέα διάσπαση τα επόμενα χρόνια γύρω από αυτές τις έννοιες.
Η σαφήνεια των αξιακών επιλογών της Ανανεωτικής Αριστεράς, δηλαδή η ταυτόχρονη αναφορά στις έννοιες της Αριστεράς, της Δημοκρατίας και της Ευρώπης και η επίδραση με αυτές στη πολιτική σκηνή της χώρας, της επέτρεψε να παραμένει ως ξεχωριστό πολιτικό ρεύμα, παρά το μικρό της μέγεθος.
Όμως σήμερα αυτό το μέγεθος παραείναι μικρό και θέτει υπαρξιακά ερωτήματα για την επιβίωση και το ρόλο της.
Για την εκλογική ήττα της ΔΗΜΑΡ
Από την ίδια της τη φύση η Ανανεωτική Αριστερά, ως ρεύμα ιδεών δηλαδή, δεν είχε όλες αυτές τις δεκαετίες μια σαφή κοινωνική αναφορά, κάτι που σε αρκετά μεγαλύτερο βαθμό είχαν τα μεγαλύτερα κόμματα (και γιαυτό άλλωστε ήταν μεγαλύτερα).
Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα των δύο εκλογών Μαΐου και Ιουνίου του 2012. Το ποσοστό ήταν το ίδιο δηλαδή 6%, αλλά ήταν άλλο το 6% του Μαΐου και άλλο το 6% του Ιουνίου. Υπήρχε ένας κοινός σκληρός πυρήνας του 3% και τον Μάιο και τον Ιούνιο και δύο διαφορετικά 3% που προσετέθησαν αντίστοιχα στις δύο εκλογές. Διαφορετικά και πολιτικά και κοινωνικά.
Το εκλογικό μας σώμα από τις εκλογές του Ιουνίου του 2012, αυτό δηλαδή που θεωρητικά κουβαλάγαμε, αποτελείτο από μεσαία και λίγο ανώτερα κοινωνικά στρώματα, που έστω και δύσκολα, είχαν επιβιώσει της κρίσης και πολιτικά ήταν 'πιο δεξιό' από παλαιότερα. Ήταν κοινό που σε μεγάλο βαθμό το έπειθαν η έννοια της σταθερότητας και το success story της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ.
Ταυτόχρονα όμως η πολιτική μας τον τελευταίο χρόνο (μετά την αποχώρηση από την κυβέρνηση) ήταν πολιτική υπεράσπισης των χαμηλότερων κοινωνικών στρωμάτων, που όμως είχαν γνησιότερο εκφραστή τον ΣΥΡΙΖΑ. Η ψήφος λοιπόν ήταν 'γνήσια' και στη σταθερότητα και στη διαμαρτυρία. Έτσι η ΔΗΜΑΡ έπεσε σε κενό κοινωνικής εκπροσώπησης. Ταυτόχρονα ήρθε και το ΠΟΤΑΜΙ.
Όμως ο βαρύτατος τραυματισμός της ΔΗΜΑΡ, είναι το πλήγμα στο σκληρό της πυρήνα. Μικρότερος ίσως κατά τι από εκείνο το κοινό 3% που είχαμε και τον Μάιο και τον Ιούνιο του 2012.Κατ΄ άλλους αναλυτές 2,5 % και κατ΄άλλους 2% που φαινόταν ότι μας ακολουθούσε δημοσκοπικά το τελευταίο διάστημα. Αυτό δεν είναι κυρίως πρόβλημα κοινωνικής εκπροσώπησης, αλλά είναι κυρίως πρόβλημα πολιτικό.
Ο σκληρός μας πυρήνας, υπήρχε ως ρεύμα ιδεολογικο - πολιτικό, όλες αυτές τις δεκαετίες, παρά τις εναλλαγές του εκάστοτε κομματικού φορέα της Ανανεωτικής Αριστεράς. Ο σκληρός μας πυρήνας ήταν το διαρκέστερο χαρακτηριστικό της Ανανεωτικής Αριστεράς που συνόδευε τις αξιακές μας επιλογές της Αριστεράς, της Δημοκρατίας και της Ευρώπης.
Ταυτόχρονα με το πλήγμα στον σκληρό πυρήνα της Ανανεωτικής Αριστεράς, προφανώς δεν έπεισε και δεν απέδωσε κάτι η διεύρυνση της ΔΗΜΑΡ προς τους πασοκογενείς (που φυσικά τους ευχαριστούμε για τη συνεργασία). Είναι προφανές ότι ο '3ος πόλος' απέτυχε.
Συμπερασματικά, βρέθηκε σε κρίση η ιδέα της αυτόνομης πορείας της ΔΗΜΑΡ και ίσως ακόμη χειρότερα η ίδια η ύπαρξή της ΔΗΜΑΡ.
Τρεις θεωρητικές εκδοχές για το μέλλον της ΔΗΜΑΡ
Τούτων δοθέντων και με σεβασμό στο αποτέλεσμα των ευρωεκλογών και των κομμάτων που επέλεξε ο λαός, ρεαλιστικά οι θεωρητικές εκδοχές για το μέλλον της ΔΗΜΑΡ είναι τρεις.
1) Προς την κατεύθυνση της υπάρχουσας Κεντροαριστεράς
Σε αυτή την αντίληψη η ευνοϊκότερη εκδοχή θα ήταν η κοινή εκλογική κάθοδος με την Ελιά( και δήθεν και το ΠΟΤΑΜΙ), με διατήρηση της αυτονομίας της ΔΗΜΑΡ. Κατά σειρά η επόμενη εκδοχή θα ήταν η ομοσπονδοποίηση της Κεντροαριστεράς. Τέλος η δυσμενέστερη εκδοχή θα ήταν η ένταξη στην Ελιά. Προφανώς μια τέτοια κατεύθυνση δεν μπορεί να συμπεριλαμβάνει συμμετοχή στην κυβέρνηση. Η ένταξη στην υπάρχουσα Κεντροαριστερά αποτελεί ένα σοβαρό πολιτικό σχέδιο, που όμως αν είναι το κύριο φυσιογνωμικό μας στοιχείο, έχει το μειονέκτημα να έχει την κατεύθυνση σύμπλευσης με τη ΝΔ. Ταυτόχρονα μια τέτοια αποσπασματική επιλογή, θα έδιωχνε προς τον ΣΥΡΙΖΑ σοβαρό τμήμα της ΔΗΜΑΡ.
2) Προς την κατεύθυνση του ΣΥΡΙΖΑ
Αυτό θα έπαιρνε αρχικά τη μορφή της γειτνίασης της πολιτικής της ΔΗΜΑΡ προς τον ΣΥΡΙΖΑ. Στη συνέχεια θα έπαιρνε τη μορφή της δορυφοροποίησης και τέλος θα έπαιρνε τη μορφή της ένταξης στο ΣΥΡΙΖΑ, αφού αυτόνομα δεν θα επιβίωνε εκλογικά, ενώ από την άλλη ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα δεχόταν ένα εκλογικό σχήμα 'ΣΥΡΙΖΑ–ΔΗΜΑΡ'.
Και αυτή η εκδοχή αποτελεί ένα σοβαρό πολιτικό σχέδιο για αλλαγή στη χώρα, που όμως έχει το απαγορευτικό μειονέκτημα της πλήρους αδυναμίας ελέγχου των επιλογών του ΣΥΡΙΖΑ, που κάποιες απ' αυτές μπορεί να είναι ριζικά διαφορετικές από τις δικές μας. Ταυτόχρονα αυτή η επιλογή, θα έδιωχνε προς την Ελιά, σοβαρό τμήμα της ΔΗΜΑΡ.
3) Προς την κατεύθυνση της αυτόνομης πορείας της ΔΗΜΑΡ
Ένα τέτοιο σχέδιο φαντάζει συμπαθές, δείχνει αξιοπρεπές, εμένα προσωπικά μου ταιριάζει απόλυτα, όμως έχει την καθοριστική αδυναμία ότι δεν θα επιβιώσει εκλογικά σε περίπτωση αυτόνομης καθόδου στις εκλογές. Ταυτόχρονα (και γι’αυτόν ακριβώς τον λόγο της μη εκλογικής επιβίωσης), θα οδηγήσει σε σοβαρές απώλειες και προς την Ελιά και προς τον ΣΥΡΙΖΑ. Μια τέτοια κατεύθυνση αυτόνομης πορείας θα μπορούσε να αξιοποιηθεί μόνο στα πλαίσια ενός ευρύτερου πολιτικού σχεδίου που θα συμπεριλάμβανε και εκλογικές συνεργασίες.
Αδιέξοδο;
Ας πιάσουμε το θέμα από άλλη πλευρά, δοκιμάζοντας να διατυπώσουμε ένα συνολικό πολιτικό σχέδιο.
Για τη στρατηγική της Ανανεωτικής Αριστεράς
Ποια είναι η στρατηγική κατεύθυνση της Ανανεωτικής Αριστεράς;
Δεν θυμάμαι ποτέ στα 46 χρόνια που υπάρχει, να έχουμε χρησιμοποιήσει στην Ελλάδα και σε όλη την Ευρώπη, άλλη διατύπωση από αυτή που λέει για έναν άλλο από τον κυρίαρχο νέο συνασπισμό κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων, ένα νέο μπλοκ εξουσίας. Σε πολιτικό επίπεδο αναφέρεται στις πέραν της δεξιάς πολιτικές δυνάμεις.
Στην Ελλάδα σήμερα αυτό αφορά το ΠΑΣΟΚ, το ΠΟΤΑΜΙ, τους ΟΙΚΟΛΟΓΟΥΣ, τη ΔΗΜΑΡ και τον ΣΥΡΙΖΑ (το ΚΚΕ ζει στο 'επέκεινα', δηλαδή σε μια άλλη ζωή πέρα από την πραγματική).
Είναι δυνατό αυτό σήμερα; Όχι, φαντάζει αδύνατο εξαιτίας των σημερινών επιλογών των κομμάτων αυτών. Όμως ο μόνος που μπορεί να το διατυπώσει είναι η ΔΗΜΑΡ, διατυπώνοντας ένα συνολικό προγραμματικό σχέδιο για ένα νέο μπλοκ εξουσίας, δείχνοντας έτσι το μέλλον και δοκιμάζοντας να το επηρεάσει. Αυτό άλλωστε έκανε πάντα η Ανανεωτική Αριστερά.
Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορεί να υπάρξει κυβέρνηση και με την Δεξιά; Προφανώς και μπορεί να υπάρξει ως κυβέρνηση ανάγκης. Δεν είναι όμως αυτός ο στρατηγικός μας στόχος.
Μέσα σε μια τέτοια στρατηγική κατεύθυνση ενός νέου μπλοκ εξουσίας, η εκλογική τακτική δεν αποτελεί αυτοσκοπό. Η εκλογική τακτική από μόνη της, δεν αποτελεί φυσιογνωμικό χαρακτηριστικό. Σίγουρα δεν αποτελεί το κυρίως φυσιογνωμικό χαρακτηριστικό και ακόμη περισσότερο δεν αποτελεί το μόνο φυσιογνωμικό χαρακτηριστικό. Κάτι τέτοιο συμβαίνει όταν απουσιάζουν η ιδεολογία, η θεωρία και η στρατηγική. Αυτό δυστυχώς ισχύει σήμερα στις συζητήσεις μας, όπου η εκλογική τακτική έχει αναγορευτεί ως το άπαν, κάνοντας αυτές τις συζητήσεις πολύ φτωχές.
Δεν ξέρω αν αυτά που γράφω ως αυτονόητα για την Ανανεωτική Αριστερά, συνεχίζουν να είναι αυτονόητα και στη ΔΗΜΑΡ σήμερα. Αν είναι, αν δηλαδή η συζήτηση γίνει σε αυτή τη βάση, θα μπορέσουν ίσως να κάνουν και τη συζήτηση μας για την εκλογική τακτική λιγότερο επώδυνη και περισσότερο σοβαρή, εντάσσοντας την μέσα σ' ένα συνολικότερο σχέδιο.
Σημεία για έναν συνολικό πολιτικό σχέδιο
Θα κάνω μια αρχική απόπειρα ενός συνολικού σχεδιασμού σε σημεία, χωρίς να θεωρώ ότι είναι η απόλυτα ορθή. Το κάνω για να προκαλέσω μια συζήτηση που δεν θα είναι αποσπασματική:
1) Η ΔΗΜΑΡ επιλέγει τη συνέχιση της αυτόνομης πορεία της.
2) Η ΔΗΜΑΡ δοκιμάζει να διατυπώσει ένα προγραμματικό σχέδιο για ένα νέο μπλοκ εξουσίας, των πέραν της δεξιάς πολιτικών δυνάμεων (από ΠΑΣΟΚ μέχρι ΣΥΡΙΖΑ), επιχειρώντας να τις επηρεάσει μέσω διαλόγου προς αυτή την κατεύθυνση.
3) Η ΔΗΜΑΡ συμμετέχει στις διεργασίες για την Κεντροαριστερά με προτάσεις που έχουν σαφή προοδευτική κατεύθυνση, χωρίς όμως να συμμετέχει στη δημιουργία κάποιου φορέα.
4) Η ΔΗΜΑΡ δεν συμμετέχει σε κυβέρνηση με την ΝΔ, στην οποία ασκεί κριτική από προοδευτική κατεύθυνση.
5) Η ΔΗΜΑΡ επιδιώκει εκλογικές συνεργασίες, διατηρώντας την αυτονομία της.
Νομίζω πως υπάρχει πεδίο διαλόγου, που μπορεί να ενώσει τη ΔΗΜΑΡ και να εξασφαλίσει την επιβίωση της Ανανεωτικής Αριστεράς.
Δημοκρατία, θεωρώντας ότι οι έννοιες του σοσιαλισμού και της δημοκρατίας ταυτίζονται, σε αντίθεση με τις απόψεις της παραδοσιακής Αριστεράς.
Ευρώπη, θεωρώντας ότι η ευρωπαϊκή ενοποίηση και το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο, είναι το πρότυπο για τον Πλανήτη απέναντι στην κυριαρχία της αγοράς.
Είναι η πρώτη χρονικά πολιτική δύναμη από όλο το πολιτικό φάσμα στη χώρα, που επέλεξε αξιακά τις έννοιες της δημοκρατίας και της Ευρώπης.
Η δεξιά, ΕΡΕ και ΝΔ, ήταν εγκλωβισμένη στην εξάρτηση από τις ψυχροπολεμικές τότε Η.Π.Α (με τον Κ. Καραμανλή να κάνει καθυστερημένα τη μοναχική του φυγή προς την Ευρώπη), ενώ η σχέση της δεξιάς με την έννοια της δημοκρατίας ήταν επιεικώς αμφιλεγόμενη.
Το μεταπολιτευτικό κέντρο, δηλαδή το ΠΑΣΟΚ, πέρασε πολλά χρόνια πορείας στην έρημο του ακραίου αντιευρωπαϊσμού και της αναζήτησης προτύπων στη Λιβύη, το Ιράκ και την Συρία, ενώ η σχέση του ΠΑΣΟΚ με τη δημοκρατία ήταν (και είναι) επιεικώς μονομερής, δηλαδή 'ότι συμφέρει τα δικά μας παιδιά'.
Τέλος η δογματική Αριστερά, το ΚΚΕ θεωρεί εχθρική την έννοια της Ευρώπης και ουσιαστικά και της δημοκρατίας (που την ονομάζει αστική) και έχει για πρότυπο το σταλινικό μοντέλο της Σοβιετικής Ένωσης που κατέρρευσε.
Η Ανανεωτική Αριστερά, παρά το μικρό της μέγεθος, επέδρασε καθοριστικά στη πολιτική σκηνή της χώρας με την εμπέδωση των αξιών της δημοκρατίας και της Ευρώπης, επηρεάζοντας και τη φυσιογνωμία των άλλων κομμάτων , της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, αλλά και του ΚΚΕ που οδηγήθηκε σε νέα διάσπαση τα επόμενα χρόνια γύρω από αυτές τις έννοιες.
Η σαφήνεια των αξιακών επιλογών της Ανανεωτικής Αριστεράς, δηλαδή η ταυτόχρονη αναφορά στις έννοιες της Αριστεράς, της Δημοκρατίας και της Ευρώπης και η επίδραση με αυτές στη πολιτική σκηνή της χώρας, της επέτρεψε να παραμένει ως ξεχωριστό πολιτικό ρεύμα, παρά το μικρό της μέγεθος.
Όμως σήμερα αυτό το μέγεθος παραείναι μικρό και θέτει υπαρξιακά ερωτήματα για την επιβίωση και το ρόλο της.
Για την εκλογική ήττα της ΔΗΜΑΡ
Από την ίδια της τη φύση η Ανανεωτική Αριστερά, ως ρεύμα ιδεών δηλαδή, δεν είχε όλες αυτές τις δεκαετίες μια σαφή κοινωνική αναφορά, κάτι που σε αρκετά μεγαλύτερο βαθμό είχαν τα μεγαλύτερα κόμματα (και γιαυτό άλλωστε ήταν μεγαλύτερα).
Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα των δύο εκλογών Μαΐου και Ιουνίου του 2012. Το ποσοστό ήταν το ίδιο δηλαδή 6%, αλλά ήταν άλλο το 6% του Μαΐου και άλλο το 6% του Ιουνίου. Υπήρχε ένας κοινός σκληρός πυρήνας του 3% και τον Μάιο και τον Ιούνιο και δύο διαφορετικά 3% που προσετέθησαν αντίστοιχα στις δύο εκλογές. Διαφορετικά και πολιτικά και κοινωνικά.
Το εκλογικό μας σώμα από τις εκλογές του Ιουνίου του 2012, αυτό δηλαδή που θεωρητικά κουβαλάγαμε, αποτελείτο από μεσαία και λίγο ανώτερα κοινωνικά στρώματα, που έστω και δύσκολα, είχαν επιβιώσει της κρίσης και πολιτικά ήταν 'πιο δεξιό' από παλαιότερα. Ήταν κοινό που σε μεγάλο βαθμό το έπειθαν η έννοια της σταθερότητας και το success story της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ.
Ταυτόχρονα όμως η πολιτική μας τον τελευταίο χρόνο (μετά την αποχώρηση από την κυβέρνηση) ήταν πολιτική υπεράσπισης των χαμηλότερων κοινωνικών στρωμάτων, που όμως είχαν γνησιότερο εκφραστή τον ΣΥΡΙΖΑ. Η ψήφος λοιπόν ήταν 'γνήσια' και στη σταθερότητα και στη διαμαρτυρία. Έτσι η ΔΗΜΑΡ έπεσε σε κενό κοινωνικής εκπροσώπησης. Ταυτόχρονα ήρθε και το ΠΟΤΑΜΙ.
Όμως ο βαρύτατος τραυματισμός της ΔΗΜΑΡ, είναι το πλήγμα στο σκληρό της πυρήνα. Μικρότερος ίσως κατά τι από εκείνο το κοινό 3% που είχαμε και τον Μάιο και τον Ιούνιο του 2012.Κατ΄ άλλους αναλυτές 2,5 % και κατ΄άλλους 2% που φαινόταν ότι μας ακολουθούσε δημοσκοπικά το τελευταίο διάστημα. Αυτό δεν είναι κυρίως πρόβλημα κοινωνικής εκπροσώπησης, αλλά είναι κυρίως πρόβλημα πολιτικό.
Ο σκληρός μας πυρήνας, υπήρχε ως ρεύμα ιδεολογικο - πολιτικό, όλες αυτές τις δεκαετίες, παρά τις εναλλαγές του εκάστοτε κομματικού φορέα της Ανανεωτικής Αριστεράς. Ο σκληρός μας πυρήνας ήταν το διαρκέστερο χαρακτηριστικό της Ανανεωτικής Αριστεράς που συνόδευε τις αξιακές μας επιλογές της Αριστεράς, της Δημοκρατίας και της Ευρώπης.
Ταυτόχρονα με το πλήγμα στον σκληρό πυρήνα της Ανανεωτικής Αριστεράς, προφανώς δεν έπεισε και δεν απέδωσε κάτι η διεύρυνση της ΔΗΜΑΡ προς τους πασοκογενείς (που φυσικά τους ευχαριστούμε για τη συνεργασία). Είναι προφανές ότι ο '3ος πόλος' απέτυχε.
Συμπερασματικά, βρέθηκε σε κρίση η ιδέα της αυτόνομης πορείας της ΔΗΜΑΡ και ίσως ακόμη χειρότερα η ίδια η ύπαρξή της ΔΗΜΑΡ.
Τρεις θεωρητικές εκδοχές για το μέλλον της ΔΗΜΑΡ
Τούτων δοθέντων και με σεβασμό στο αποτέλεσμα των ευρωεκλογών και των κομμάτων που επέλεξε ο λαός, ρεαλιστικά οι θεωρητικές εκδοχές για το μέλλον της ΔΗΜΑΡ είναι τρεις.
1) Προς την κατεύθυνση της υπάρχουσας Κεντροαριστεράς
Σε αυτή την αντίληψη η ευνοϊκότερη εκδοχή θα ήταν η κοινή εκλογική κάθοδος με την Ελιά( και δήθεν και το ΠΟΤΑΜΙ), με διατήρηση της αυτονομίας της ΔΗΜΑΡ. Κατά σειρά η επόμενη εκδοχή θα ήταν η ομοσπονδοποίηση της Κεντροαριστεράς. Τέλος η δυσμενέστερη εκδοχή θα ήταν η ένταξη στην Ελιά. Προφανώς μια τέτοια κατεύθυνση δεν μπορεί να συμπεριλαμβάνει συμμετοχή στην κυβέρνηση. Η ένταξη στην υπάρχουσα Κεντροαριστερά αποτελεί ένα σοβαρό πολιτικό σχέδιο, που όμως αν είναι το κύριο φυσιογνωμικό μας στοιχείο, έχει το μειονέκτημα να έχει την κατεύθυνση σύμπλευσης με τη ΝΔ. Ταυτόχρονα μια τέτοια αποσπασματική επιλογή, θα έδιωχνε προς τον ΣΥΡΙΖΑ σοβαρό τμήμα της ΔΗΜΑΡ.
2) Προς την κατεύθυνση του ΣΥΡΙΖΑ
Αυτό θα έπαιρνε αρχικά τη μορφή της γειτνίασης της πολιτικής της ΔΗΜΑΡ προς τον ΣΥΡΙΖΑ. Στη συνέχεια θα έπαιρνε τη μορφή της δορυφοροποίησης και τέλος θα έπαιρνε τη μορφή της ένταξης στο ΣΥΡΙΖΑ, αφού αυτόνομα δεν θα επιβίωνε εκλογικά, ενώ από την άλλη ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα δεχόταν ένα εκλογικό σχήμα 'ΣΥΡΙΖΑ–ΔΗΜΑΡ'.
Και αυτή η εκδοχή αποτελεί ένα σοβαρό πολιτικό σχέδιο για αλλαγή στη χώρα, που όμως έχει το απαγορευτικό μειονέκτημα της πλήρους αδυναμίας ελέγχου των επιλογών του ΣΥΡΙΖΑ, που κάποιες απ' αυτές μπορεί να είναι ριζικά διαφορετικές από τις δικές μας. Ταυτόχρονα αυτή η επιλογή, θα έδιωχνε προς την Ελιά, σοβαρό τμήμα της ΔΗΜΑΡ.
3) Προς την κατεύθυνση της αυτόνομης πορείας της ΔΗΜΑΡ
Ένα τέτοιο σχέδιο φαντάζει συμπαθές, δείχνει αξιοπρεπές, εμένα προσωπικά μου ταιριάζει απόλυτα, όμως έχει την καθοριστική αδυναμία ότι δεν θα επιβιώσει εκλογικά σε περίπτωση αυτόνομης καθόδου στις εκλογές. Ταυτόχρονα (και γι’αυτόν ακριβώς τον λόγο της μη εκλογικής επιβίωσης), θα οδηγήσει σε σοβαρές απώλειες και προς την Ελιά και προς τον ΣΥΡΙΖΑ. Μια τέτοια κατεύθυνση αυτόνομης πορείας θα μπορούσε να αξιοποιηθεί μόνο στα πλαίσια ενός ευρύτερου πολιτικού σχεδίου που θα συμπεριλάμβανε και εκλογικές συνεργασίες.
Αδιέξοδο;
Ας πιάσουμε το θέμα από άλλη πλευρά, δοκιμάζοντας να διατυπώσουμε ένα συνολικό πολιτικό σχέδιο.
Για τη στρατηγική της Ανανεωτικής Αριστεράς
Ποια είναι η στρατηγική κατεύθυνση της Ανανεωτικής Αριστεράς;
Δεν θυμάμαι ποτέ στα 46 χρόνια που υπάρχει, να έχουμε χρησιμοποιήσει στην Ελλάδα και σε όλη την Ευρώπη, άλλη διατύπωση από αυτή που λέει για έναν άλλο από τον κυρίαρχο νέο συνασπισμό κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων, ένα νέο μπλοκ εξουσίας. Σε πολιτικό επίπεδο αναφέρεται στις πέραν της δεξιάς πολιτικές δυνάμεις.
Στην Ελλάδα σήμερα αυτό αφορά το ΠΑΣΟΚ, το ΠΟΤΑΜΙ, τους ΟΙΚΟΛΟΓΟΥΣ, τη ΔΗΜΑΡ και τον ΣΥΡΙΖΑ (το ΚΚΕ ζει στο 'επέκεινα', δηλαδή σε μια άλλη ζωή πέρα από την πραγματική).
Είναι δυνατό αυτό σήμερα; Όχι, φαντάζει αδύνατο εξαιτίας των σημερινών επιλογών των κομμάτων αυτών. Όμως ο μόνος που μπορεί να το διατυπώσει είναι η ΔΗΜΑΡ, διατυπώνοντας ένα συνολικό προγραμματικό σχέδιο για ένα νέο μπλοκ εξουσίας, δείχνοντας έτσι το μέλλον και δοκιμάζοντας να το επηρεάσει. Αυτό άλλωστε έκανε πάντα η Ανανεωτική Αριστερά.
Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορεί να υπάρξει κυβέρνηση και με την Δεξιά; Προφανώς και μπορεί να υπάρξει ως κυβέρνηση ανάγκης. Δεν είναι όμως αυτός ο στρατηγικός μας στόχος.
Μέσα σε μια τέτοια στρατηγική κατεύθυνση ενός νέου μπλοκ εξουσίας, η εκλογική τακτική δεν αποτελεί αυτοσκοπό. Η εκλογική τακτική από μόνη της, δεν αποτελεί φυσιογνωμικό χαρακτηριστικό. Σίγουρα δεν αποτελεί το κυρίως φυσιογνωμικό χαρακτηριστικό και ακόμη περισσότερο δεν αποτελεί το μόνο φυσιογνωμικό χαρακτηριστικό. Κάτι τέτοιο συμβαίνει όταν απουσιάζουν η ιδεολογία, η θεωρία και η στρατηγική. Αυτό δυστυχώς ισχύει σήμερα στις συζητήσεις μας, όπου η εκλογική τακτική έχει αναγορευτεί ως το άπαν, κάνοντας αυτές τις συζητήσεις πολύ φτωχές.
Δεν ξέρω αν αυτά που γράφω ως αυτονόητα για την Ανανεωτική Αριστερά, συνεχίζουν να είναι αυτονόητα και στη ΔΗΜΑΡ σήμερα. Αν είναι, αν δηλαδή η συζήτηση γίνει σε αυτή τη βάση, θα μπορέσουν ίσως να κάνουν και τη συζήτηση μας για την εκλογική τακτική λιγότερο επώδυνη και περισσότερο σοβαρή, εντάσσοντας την μέσα σ' ένα συνολικότερο σχέδιο.
Σημεία για έναν συνολικό πολιτικό σχέδιο
Θα κάνω μια αρχική απόπειρα ενός συνολικού σχεδιασμού σε σημεία, χωρίς να θεωρώ ότι είναι η απόλυτα ορθή. Το κάνω για να προκαλέσω μια συζήτηση που δεν θα είναι αποσπασματική:
1) Η ΔΗΜΑΡ επιλέγει τη συνέχιση της αυτόνομης πορεία της.
2) Η ΔΗΜΑΡ δοκιμάζει να διατυπώσει ένα προγραμματικό σχέδιο για ένα νέο μπλοκ εξουσίας, των πέραν της δεξιάς πολιτικών δυνάμεων (από ΠΑΣΟΚ μέχρι ΣΥΡΙΖΑ), επιχειρώντας να τις επηρεάσει μέσω διαλόγου προς αυτή την κατεύθυνση.
3) Η ΔΗΜΑΡ συμμετέχει στις διεργασίες για την Κεντροαριστερά με προτάσεις που έχουν σαφή προοδευτική κατεύθυνση, χωρίς όμως να συμμετέχει στη δημιουργία κάποιου φορέα.
4) Η ΔΗΜΑΡ δεν συμμετέχει σε κυβέρνηση με την ΝΔ, στην οποία ασκεί κριτική από προοδευτική κατεύθυνση.
5) Η ΔΗΜΑΡ επιδιώκει εκλογικές συνεργασίες, διατηρώντας την αυτονομία της.
Νομίζω πως υπάρχει πεδίο διαλόγου, που μπορεί να ενώσει τη ΔΗΜΑΡ και να εξασφαλίσει την επιβίωση της Ανανεωτικής Αριστεράς.
