του Νίκου Φίλη
Ξεκίνησαν από τη Σικελία, πριν από λίγες μέρες, και απλώθηκαν μέχρι τον βιομηχανικό Βορρά. Είναι το "κίνημα της 9ης Δεκεμβρίου", οι Forconi. Χιλιάδες Ιταλοί, γαλουχημένοι στην ευημερία που τους αποχαιρετά, μικρομεσαίοι ελεύθεροι επαγγελματίες και βιοτέχνες στο χείλος της χρεωκοπίας, λείψανα της άλλοτε ακμάζουσας μικρομεσαίας τάξης, όλοι τους απελπισμένοι. Χωρίς πολιτική εκπροσώπηση, ουσιαστικά χωρίς φωνή, βλέπουν το πολιτικό σύστημα να αναπαράγεται ερήμην και εναντίον τους.
Με την ιταλική Αριστερά ανίκανη να δώσει πολιτική διέξοδο, αιφνιδιασμένη ή και καχύποπτη απέναντι σε κοινωνικές εξεγέρσεις που δεν είχε προβλέψει, ο "κοινωνικός κάμπος" μοιάζει ανοιχτός και εισβάλλει η Ακροδεξιά, έτοιμη να ψαρέψει στα θολά νερά της απόγνωσης.
Αυτή η "εξέγερση των πτωχευμένων μικροαστών" ενεργοποιεί άλλες υπόγειες διεργασίες. Χθες στο Πανεπιστήμιο της Ρώμης φοιτητές με προοδευτικές ιδέες και σε αντιπαλότητα με τους Forconi, στριμωγμένοι από τη λιτότητα και την έμμεση εμπορευματοποίηση των σπουδών, απέκλεισαν υπουργούς που μιλούσαν σε εκδήλωση και τελικώς ματαίωσαν την επίσκεψη του πρωθυπουργού και του προέδρου της Δημοκρατίας.
Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει την εξέλιξη. Μήπως μπορούσε κανείς να φανταστεί τις διαστάσεις που πήρε το κίνημα των Indignados στη Μαδρίτη το 2011 και κατόπιν σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις, όπως στην Αθήνα; Το πλήθος υποκαθιστά τον λαό... Και διεκδικεί, συχνά σπασμωδικά και αντιφατικά, να ακουστεί η ύπαρξη των αγνοημένων, το κάτω μέρος της κοινωνικής πυραμίδας, που συνεχώς επεκτείνεται. Πάνω στα κοινωνικά ερείπια που προκαλεί η οικονομική κρίση συναντάται η οργή με την κρίση της πολιτικής εκπροσώπησης. Αυτή είναι μια επίμονη όψη των ευρωπαϊκών κοινωνιών, ιδιαίτερα στον Νότο. Και η Ιταλία είναι μια χώρα με νευραλγική θέση στην Ευρωζώνη.
Ποιος μπορεί να αγνοήσει το μήνυμα; Ποιος μπορεί να ξεμπερδέψει μιλώντας για τους "λαϊκιστές που εκτρέπονται στη βία"; Ποιος μπορεί να σταματήσει ένα κοινωνικοπολιτικό φαινόμενο επιστρατεύοντας τον αστυνομικό αυταρχισμό; Σχεδόν ανακλαστικά η κυρίαρχη ελίτ της Ιταλίας κατέφυγε σε τέτοια στερεότυπα και μεθόδους. Το πιθανότερο είναι να αναπαράγει, με απρόβλεπτες μορφές, την κρίση. Το φαινόμενο έσπευσε να... καβαλήσει ο Καβαλιέρε για να ξαναμπεί στο πολιτικό παιχνίδι.
Forconi. Είναι τα δίκρανα, τα γεωργικά εργαλεία, οι τσουγκράνες με τα οποία γίνεται το λίχνισμα στα κομμένα στάχυα. Μια απελπισμένη πολιτική αναγωγή, ανοιχτή σε πολλές αναγνώσεις. Τόσο παρεμφερής, αλλά και τόσο μακρινή από το σφυρί και το δρεπάνι.
Νίκος Φίλης
Ξεκίνησαν από τη Σικελία, πριν από λίγες μέρες, και απλώθηκαν μέχρι τον βιομηχανικό Βορρά. Είναι το "κίνημα της 9ης Δεκεμβρίου", οι Forconi. Χιλιάδες Ιταλοί, γαλουχημένοι στην ευημερία που τους αποχαιρετά, μικρομεσαίοι ελεύθεροι επαγγελματίες και βιοτέχνες στο χείλος της χρεωκοπίας, λείψανα της άλλοτε ακμάζουσας μικρομεσαίας τάξης, όλοι τους απελπισμένοι. Χωρίς πολιτική εκπροσώπηση, ουσιαστικά χωρίς φωνή, βλέπουν το πολιτικό σύστημα να αναπαράγεται ερήμην και εναντίον τους.
Με την ιταλική Αριστερά ανίκανη να δώσει πολιτική διέξοδο, αιφνιδιασμένη ή και καχύποπτη απέναντι σε κοινωνικές εξεγέρσεις που δεν είχε προβλέψει, ο "κοινωνικός κάμπος" μοιάζει ανοιχτός και εισβάλλει η Ακροδεξιά, έτοιμη να ψαρέψει στα θολά νερά της απόγνωσης.
Αυτή η "εξέγερση των πτωχευμένων μικροαστών" ενεργοποιεί άλλες υπόγειες διεργασίες. Χθες στο Πανεπιστήμιο της Ρώμης φοιτητές με προοδευτικές ιδέες και σε αντιπαλότητα με τους Forconi, στριμωγμένοι από τη λιτότητα και την έμμεση εμπορευματοποίηση των σπουδών, απέκλεισαν υπουργούς που μιλούσαν σε εκδήλωση και τελικώς ματαίωσαν την επίσκεψη του πρωθυπουργού και του προέδρου της Δημοκρατίας.
Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει την εξέλιξη. Μήπως μπορούσε κανείς να φανταστεί τις διαστάσεις που πήρε το κίνημα των Indignados στη Μαδρίτη το 2011 και κατόπιν σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις, όπως στην Αθήνα; Το πλήθος υποκαθιστά τον λαό... Και διεκδικεί, συχνά σπασμωδικά και αντιφατικά, να ακουστεί η ύπαρξη των αγνοημένων, το κάτω μέρος της κοινωνικής πυραμίδας, που συνεχώς επεκτείνεται. Πάνω στα κοινωνικά ερείπια που προκαλεί η οικονομική κρίση συναντάται η οργή με την κρίση της πολιτικής εκπροσώπησης. Αυτή είναι μια επίμονη όψη των ευρωπαϊκών κοινωνιών, ιδιαίτερα στον Νότο. Και η Ιταλία είναι μια χώρα με νευραλγική θέση στην Ευρωζώνη.
Ποιος μπορεί να αγνοήσει το μήνυμα; Ποιος μπορεί να ξεμπερδέψει μιλώντας για τους "λαϊκιστές που εκτρέπονται στη βία"; Ποιος μπορεί να σταματήσει ένα κοινωνικοπολιτικό φαινόμενο επιστρατεύοντας τον αστυνομικό αυταρχισμό; Σχεδόν ανακλαστικά η κυρίαρχη ελίτ της Ιταλίας κατέφυγε σε τέτοια στερεότυπα και μεθόδους. Το πιθανότερο είναι να αναπαράγει, με απρόβλεπτες μορφές, την κρίση. Το φαινόμενο έσπευσε να... καβαλήσει ο Καβαλιέρε για να ξαναμπεί στο πολιτικό παιχνίδι.
Forconi. Είναι τα δίκρανα, τα γεωργικά εργαλεία, οι τσουγκράνες με τα οποία γίνεται το λίχνισμα στα κομμένα στάχυα. Μια απελπισμένη πολιτική αναγωγή, ανοιχτή σε πολλές αναγνώσεις. Τόσο παρεμφερής, αλλά και τόσο μακρινή από το σφυρί και το δρεπάνι.
Νίκος Φίλης
