Δεν υπάρχει κανένας εξωραϊσμός της πολιτικής
μας, αντίθετα υπάρχει μεγάλη σαφήνεια στο τι θέλουμε να κάνουμε τονίζει
ο Αλ. Τσίπρας. Δεν πρέπει, όμως, σημειώνει, να υποτιμηθεί η σημερινή
κυβέρνηση, που πράγματι «κρέμεται σε μια κλωστή», καθώς αντίπαλος
μας είναι ένα ολόκληρο σύστημα της Ευρώπης και γιατί η Ελλάδα μπορεί
να γίνει πιλότος για τις εξελίξεις. «Όσο λάθος είναι να πούμε “ας ετοιμαστούμε
παιδιά γιατί σε δύο μήνες θα πέσει η κυβέρνηση”, άλλο τόσο λάθος θα ήταν
να πούμε, αυτό που διαβάσαμε σε δημοσιεύματα εφημερίδων, ότι “η
κυβέρνηση θα αντέξει έως το 2014”», λέει χαρακτηριστικά. Ο Αλ. Τσίπρας
διευκρινίζει τι εννοεί όταν αναφέρεται στη «δημοκρατική παράταξη»
και πως βλέπει τη μετάβαση από ένα ΣυΡιζΑ των συνιστωσών σε ένα ΣυΡιζΑ
«που θα είναι μεγάλη παράταξη, ένας μεγάλος ενιαίος φορέας που θα έχει
δημοκρατικές διαδικασίες» και που θα είναι «η σύγχρονη αριστερά, η
ριζοσπαστική αριστερά» χωρίς να «εκχωρήσουμε την κληρονομιά του
δημοκρατικού χώρου στον Α. Παπανδρέου και, σήμερα, στον Ευ. Βενιζέλο».
Κατά τον πρόεδρο της Κ.Ο. υπάρχει ανάγκη «επανατοποθέτηση και επαναπροσδιορισμός
στη βάση των νέων δεδομένων» του ΣυΡιζΑ. Ας διαβάσουμε τι ακριβώς εννοεί!
Αρκετοί από τον ΣΥΡΙΖΑ όριζαν την Θεσσαλονίκη ως σημείο τομή ή ως έναρξη μιας πολιτικής και κινηματικής αντεπίθεσης. Μπορούμε να κάνουμε ένα συνολικό απολογισμό;
Η Θεσσαλονίκη έχει δύο κομβικές στιγμές. Η μία είναι η μεγάλη διαδήλωση. Η δεύτερη, ήταν η παρουσίαση των προγραμματικών μας επεξεργασιών με ιδιαίτερη αναφορά, όχι τόσο στο πώς θα ακυρώσουμε το μνημόνιο, διότι δεν είπαμε κάτι καινούργιο σε σχέση με αυτό που είχαμε πει στην Αθηναΐδα, αλλά κυρίως στο ποιο προσανατολισμό θα ακολουθήσουμε για να ανασυγκροτήσουμε την οικονομία, τον ήδη διαλυμένο παραγωγικό ιστό. Ως εκ τούτου, η απάντηση έχει δύο σκέλη. Η διαδήλωση μας έδειξε ότι βρισκόμαστε χρονικά μακριά από την περίοδο των μεγάλων κινητοποιήσεων. Παρόλα αυτά ήταν εντυπωσιακή η παρουσία του κόσμου, ιδιαίτερα στο μπλοκ του ΣΥΡΙΖΑ. Κι’ αυτό έχει τη σημασία του, πρέπει να το κρατήσουμε. Βεβαίως δεν είμαστε σε μεγέθη του Ιουνίου του 2011. Τότε, είχαμε τις πλατείες και τους αγανακτισμένους. Ωστόσο, η μεγάλη παρουσία του κόσμου που συσπειρώθηκε στο μπλοκ του ΣΥΡΙΖΑ σηματοδοτεί ότι και στο πολιτικό και στο κινηματικό επίπεδο ο ΣΥΡΙΖΑ είναι αποκούμπι για την κοινωνία.
Να μην υποτιμηθεί η κυβέρνηση
Να πάμε και στη δεύτερη φάση της Θεσσαλονίκης;
Το δεύτερο Σάββατο, πρέπει να πω ότι για εμάς ήταν κάτι διαφορετικό από αυτά που κάναμε έως σήμερα. Γι’ αυτό πρέπει να το δούμε και με διάθεση αναμονής για την περαιτέρω πορεία των εξαγγελιών μας. Θα ήταν λάθος να θεωρήσουμε το Βελίδειο ως ημερομηνία σταθμό, αλλά ως έναρξη μιας μακράς διαδικασίας για την οποία πρέπει και εμείς να προετοιμαστούμε. Το Βελίδειο ήταν η παρουσίαση ενός σκελετού κατευθύνσεων, αξόνων, που όμως αν τους αφήσουμε ως σκελετό και δεν τους «ψωμώσουμε» και δεν προχωρήσουμε, με περαιτέρω επαφή με την κοινωνία, τον κόσμο της εργασίας, και δεν τον φέρουμε στις παραγωγικές δυνάμεις, στον κόσμο των κινημάτων, της δημιουργίας, της παραγωγής και του πολιτισμού και να το μεταφέρουμε και στις 13 περιφέρειες, νομίζω ότι δεν θα έχουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα. Η βδομάδα της Θεσσαλονίκης είναι μια καλή αφετηρία, η αρχή, που πρέπει να έχει συνέχεια.
Μίλησες για μια μακρά διαδικασία. Αναφέρεσαι, κυρίως, στο πρόγραμμα. Υπάρχει, όμως, μια αίσθηση, που προκύπτει και από τοποθετήσεις στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ αλλά και από δικές σου, ότι «η πορεία του δράματος θα είναι μακρά». Μίλησες για μακρόσυρτο δράμα της κοινωνίας.
Μην τα μπερδεύουμε, όμως. Το ένα έχει να κάνει με την επιλογή του μνημονίου και τη διαρκή αναζωπύρωση της ύφεσης. Το δεύτερο έχει να κάνει με τη δική μας διαδικασία, με την ανάγκη να διαμορφώσουμε προσανατολισμό. Σήμερα είναι αναγκαία μια διαδικασία παρέμβασης του ΣΥΡΙΖΑ σε όλα τα επίπεδα. Να αποκτήσει στέρεες κοινωνικές ρίζες, να συνδεθεί με τα αιτήματα της κοινωνίας. Στη Θεσσαλονίκη, νομίζω ότι ήμουν σαφής. Ζητήσαμε να διαμορφώσουμε, μαζί με όλο αυτόν τον κόσμο, το πρόγραμμά μας. Αλλά αυτό θα το κάναμε έτσι κι αλλιώς. Θα το κάναμε ακόμα και αν ήμασταν κυβέρνηση.
Στην ερώτηση τώρα. Η ζαριά των μέτρων για το πολιτικό σύστημα είναι κρίσιμη. Αν καταφέρει να καβαντζάρει το κάβο των μέτρων -και δεν εννοώ να ψηφιστούν στη Βουλή, αλλά να μην υπάρξει η αναμενόμενη αντίσταση κοινωνική στα μέτρα. Και αυτό δεν πρέπει να το αποκλείσουμε. Είναι ένα ενδεχόμενο. Ο κόσμος έχει κουραστεί. Το εκλογικό αποτέλεσμα έχει δώσει ανάσα και νομιμοποίηση στο μνημονιακό σύστημα, για να έρχεται σήμερα με θρασύτητα και να λέει «τώρα και άλλα μέτρα». Πρέπει όλα αυτά να τα συνυπολογίσουμε. Την πιθανότητα νξα μην επικρατήσει, δηλαδή, η διάθεση της κοινωνικής αντίδρασης, αλλά της απογοήτευσης, του φόβου και της κατάθλιψης. Εμείς πρέπει να έχουμε σχέδια και για τα δύο. Η κυβέρνηση, παρά το γεγονός ότι κρέμεται σε μία κλωστή, δεν πρέπει να υποτιμηθεί. Ο αντίπαλος δεν είναι ο Σαμαράς και το επιτελείο του, αλλά ένα ολόκληρο σύστημα, που έχει σημείο αναφοράς και στο τραπεζικό σύστημα της Ευρώπης και στο τραπεζικό σύστημα της Αθήνας, αλλά και σε διεθνή κέντρα πέραν των Βρυξελλών. Γιατί η Ελλάδα μπορεί να είναι πιλότος για τις εξελίξεις σε ολόκληρη την Ευρώπη. Την πάτησαν μια φορά με τον ΣΥΡΙΖΑ. Στόχος τους είναι να μην την ξαναπατήσουν, και θα κάνουν ό,τι μπορούν γι’ αυτό. Υπό αυτή την έννοια, ας μην υποτιμάμε τον αντίπαλο. Θα χρειαστεί να δούμε τι σχέδιο έχει -γιατί έχει σχέδιο. Να περάσουν τώρα τα σκληρά μέτρα, πριν ο κόσμος καταλάβει τι του έρχεται. Να εκμεταλλευτεί την ανάσα που του έδωσε το εκλογικό αποτέλεσμα, έτσι ώστε να περάσει όλο το πακέτο. Από εκεί και πέρα να μπει στη συζήτηση για τη νέα αρχιτεκτονική της Ευρώπης, θέτοντας το διαρκές δίλημμα ή με εμάς μέσα στην Ευρώπη, έστω και εξαθλιωμένους, ή με τον ΣΥΡΙΖΑ έξω, όμως, από τις ευρωπαϊκές εξελίξεις. Σ’ αυτά πρέπει να απαντήσουμε.
Σε ύφεση οι κοινωνικές διεργασίες
Αυτοί έχουν σχέδιο, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει; Ασκείται κριτική ότι το τελευταίο διάστημα λειτουργεί περισσότερο με δελτία τύπου, παρά μέσα από κινηματικές δράσεις.
Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ, ακριβώς επειδή εκτινάχτηκε από το 4% στο 27% και αποτελεί ένα πολιτικό φαινόμενο της σύγχρονης ευρωπαϊκής ιστορίας, είναι κάτι παραπάνω από αυτό που συναποτελούν τα στελέχη και οι συνιστώσες του. Η διαδρομή του είναι ευθέως ανάλογη με την επιθυμία της κοινωνίας για την πολιτική αλλαγή. Η επιρροή του ΣΥΡΙΖΑ έχει άμεση σχέση με τις κοινωνικές διεργασίες και την ανάπτυξη των κοινωνικών κινημάτων. Εάν δεν υπήρχαν οι πλατείες, εάν δεν υπήρχε κίνημα στους δρόμους…
… Και αν ο ΣΥΡΙΖΑ, δεν ήταν αυτός που ήταν, αν δεν είχε το ριζοσπαστικό λόγο
Αναμφίβολα. Πιστεύω, μάλιστα, ότι ο ΣΥΡΙΖΑ διατηρεί το ριζοσπαστισμό του και αυτό είναι σημαντικό. Πιστεύω, όμως, ότι μετά τις εκλογές, διανύουμε περίοδο ύφεσης των κοινωνικών διεργασιών.
Έχεις πει ότι δεν μπορούμε να πατήσουμε ένα κουμπί για να ξεσηκωθεί ο κόσμος.
Είναι έτσι. Ο ξεσηκωμός του κόσμου προέκυψε από κοινωνική ανάγκη. Μετά περάσαμε στην ανάθεση από την πλατεία στην κάλπη. Στη ΔΕΘ επισήμανα τον κίνδυνο. Ποιος είναι ο κίνδυνος; Να υπάρξει η ανάθεση σε ένα κόμμα, όπως ο ΣΥΡΙΖΑ, να διεκδικήσει την κυβέρνηση και να μας σώσει. Αυτή η αντίληψη είναι λάθος. Αν δεν υπάρξουν αυθεντικές κοινωνικές διεργασίες, αν δεν υπάρξουν κινήματα, κανένας σωτήρας δεν μπορεί να δώσει πραγματικές απαντήσεις. Είναι φυσιολογικό το αίσθημα απογοήτευσης που υπάρχει και στο δικό μας κόσμο και στην κοινωνία αμέσως μετά τις εκλογές. Και είναι, επίσης, φυσιολογικό όταν δεν γεμίζουν οι δρόμοι και οι πλατείες, ο ΣΥΡΙΖΑ να βρίσκεται έξω από τα νερά του. Όσο την πολιτική ατζέντα τη διαμορφώνουν τα κυρίαρχα ΜΜΕ, που είναι ιδιαίτερα φιλικά προς την κυβέρνηση και ιδιαίτερα πολεμικά απέναντι στον ΣΥΡΙΖΑ, και δεν τη διαμορφώνουν κοινωνικά γεγονότα, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα μπορεί να αξιοποιήσει τη δυναμική του εκλογικού αποτελέσματος. Αξιωματική αντιπολίτευση γίναμε στους κοινωνικούς αγώνες, όχι στα σαλόνια.
Αλληλεγγύη, ανασυγκρότηση
Ναι, αλλά και η πολιτική δύναμη, ο ΣΥΡΙΖΑ εν προκειμένω, οφείλει να δημιουργεί γεγονότα.
Είναι μια αμφίδρομη σχέση. Θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα σκληροί και αυτοκριτικοί. Ταυτόχρονα, όμως, θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι καλό πράγμα είναι η επιθυμία, αλλά δεν υπάρχει μηχανική εξέλιξη των πραγμάτων, δεν μπορούμε να πατήσουμε ένα κουμπί, αλλά να είμαστε σταθεροί και να είμαστε υπομονετικοί. Θα πρέπει να κάνουμε δουλειά μυρμηγκιού. Να μη χάνουμε την κατεύθυνσή μας. Αυτή η δουλειά θα αποδώσει κάποια στιγμή. Κινούμαστε σε τρία παράλληλα επίπεδα.
** Το πρώτο είναι της οργανωτικής ανασυγκρότησης, του μετασχηματισμού του ΣΥΡΙΖΑ σε μια πλατιά, μαζική, ανοιχτή στον κόσμο, δημοκρατική στις διαδικασίες παράταξη, φορέα, όπως το έχουμε πει. Και αυτό έχει μεγάλη επιτυχία, στην επαφή μας με το λαϊκό κόσμο, μέσα από τις ανοιχτές λαϊκές συνελεύσεις που έχουν μεγάλη συμμετοχή.
** Το δεύτερο είναι η προγραμματική προετοιμασία. Να μπορέσουμε να δώσουμε απαντήσεις στα βασικά προβλήματα της κοινωνίας^ πώς θα οικοδομήσουμε την κοινωνία και την οικονομία, όπως τα επιθυμούμε.
** Το τρίτο, και εκεί πρέπει να δώσουμε εξίσου βάρος με τα άλλα δύο, να οργανώσουμε την κοινωνική αλληλεγγύη. Πρέπει να διδαχτούμε από την ιστορία και το παρελθόν. Το ΕΑΜ κατάφερε τα χρόνια της κατοχής να συσπειρώσει τον πόθο του ελληνικού λαού για αντίσταση, για απελευθέρωση, για κοινωνική προκοπή, όχι μονάχα διότι είχε πρόγραμμα αλλά διότι βρισκόταν δίπλα στον κόσμο που είχε πρόβλημα επιβίωσης. Και εάν δεν ήταν το ΕΑΜ, αυτός ο κόσμος θα γινόταν είτε δωσίλογος, είτε θα πέθαινε.
Και σήμερα, όμως, υπάρχει ένας μεγάλος κίνδυνος, διότι αν δεν είμαστε εμείς δίπλα σ’ αυτόν τον κόσμο, θα είναι η Χρυσή Αυγή, με τον τρόπο που το κάνει, που είναι ιδεολογικά, πολιτικά και κοινωνικά επικίνδυνος. Σε αυτά τα τρία επίπεδα πρέπει να οργανώσουμε με λεπτομέρεια, προσεκτικά, στοχευμένα τη δουλειά μας, και ας μην είμαστε ικανοποιημένοι από τα άμεσα αποτελέσματα. Θα έχουμε σίγουρα αποτελέσματα στο μέλλον.
Πώς εκτιμάς, λοιπόν, αυτό το μέλλον;
Δεν μπορώ να σου απαντήσω με ασφάλεια στο ερώτημα. Τα πράγματα έχουν μια δυναμική που δεν μπορείς να εκτιμήσεις. Θυμίζω ότι τον Μάιο του 2011 θα λέγαμε δεν υπάρχει τίποτα, ότι τα συνδικάτα είναι πεθαμένα, ο κόσμος είχε κουραστεί. Κι όμως, μέσα από ένα κάλεσμα, γίνανε οι πλατείες και σύντομα το κίνημα αυτό γιγαντώθηκε. Δεν μπορώ επίσης να σου απαντήσω σήμερα με ασφάλεια τι θα γίνει στην Ευρώπη το επόμενο διάστημα. Μπορούμε να εκτιμήσουμε κάποιες τάσεις, ότι η επιθυμία των κυρίαρχων πολιτικών δυνάμεων είναι να διατηρήσουν το ευρώ διότι από αυτό κερδίζουν, κάνοντας διαρκώς κινήσεις σωτηρίας στο πάρα πέντε, με ταυτόχρονο, όμως, βάθεμα της νεοφιλελεύθερης στρατηγικής τους. Δεν μπορώ, όμως, να αποκλείσω τα σενάρια «ατυχήματος» που θα αναστείλουν αυτή την πορεία. Συνεπώς βρισκόμαστε σε μια περίοδο μεγάλης ρευστότητας και δεν μπορούμε να κάνουμε προβλέψεις με μεγάλη σιγουριά. Όσο λάθος είναι να πούμε “ας ετοιμαστούμε παιδιά, γιατί σε δύο μήνες θα πέσει η κυβέρνηση”, άλλο τόσο λάθος θα ήταν να πούμε, αυτό που διαβάσαμε σε δημοσιεύματα εφημερίδων, ότι “η κυβέρνηση θα αντέξει έως το 2014”.
Διατυπώνεται κριτική ότι ο ΣΥΡΙΖΑ, πλέον, λειτουργεί ως «υπεύθυνη», ως «ήρεμη δύναμη». Υπάρχει, όμως, μια ριζοσπαστική επιβράδυνση. Ένας εξωραϊσμός της γραμμής. Aν αυτός ο εξωραϊσμός υιοθετηθεί, δεν κινδυνεύεις να χάσεις και τους ψηφοφόρους σου και να μην έρθουν αυτοί που προσδοκάς;
Εγώ δεν βλέπω κάποια επιβράδυνση σε σχέση με την παρουσία μας και τη στάση μας. Υπάρχει μια εξ ανάγκης επανατοποθέτηση και επαναπροσδιορισμός στη βάση των νέων δεδομένων. Δείτε ένα παράδειγμα. Εάν εγώ πήγαινα στη Θεσσαλονίκη και ζητούσα εκλογές αύριο, ξέρετε ποια θα ήταν η απάντηση, κυρίως του συστήματος, αλλά και των δικών μας ανθρώπων: στη δημοκρατία αποφασίζει ο λαός, δεν μπορείς να ζητάς εκλογές μετά από δύο μήνες. Και θα ήταν μια κίνηση αυτοαναφορικότητας, σαν να λες καθίστε στον καναπέ, μην κάνετε τίποτα, μην κινητοποιηθείτε, μην κάνετε διαδηλώσεις, θα πέσουν αυτοί, θα γίνουν εκλογές και θα αναλάβουμε εμείς και θα σας σώσουμε μέσα από τις κοινοβουλευτικές διαδικασίες. Αυτό δεν είναι μείωση της ριζοσπαστικής μας διάθεσης. Απεναντίας θα έλεγα. Εμείς λέμε ότι η κοινωνία είναι αυτή που αποφασίζει, που μπορεί να ανατρέψει τα μέτρα. Λέμε, ταυτόχρονα, ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι συνάρτηση των κοινωνικών διεργασιών. Εάν ο ΣΥΡΙΖΑ διεκδικήσει να κερδίσει μια επόμενη εκλογική μάχη σε συνθήκες κοινωνικής νηνεμίας, θα τη χάσει, δεν θα την κερδίσει, όσο και αν έχει επιβαρυνθεί η κοινωνία από τα μέτρα. Προαπαιτούμενο για να αποκτήσει ο ΣΥΡΙΖΑ μια μεγάλη κοινωνική πλειοψηφία, για να διεκδικήσει μεγάλες ανατροπές, είναι να έχουμε στο προσκήνιο το λαϊκό κίνημα. Εγώ, όμως, δεν αποφεύγω τη σαφή απάντηση, την τοποθέτησή μας πάνω στα κρίσιμα ζητήματα. Δεν υπάρχει κανένας εξωραϊσμός. Ίσα – ίσα που, αν εξαιρέσεις κάποια φάλτσα της προεκλογικής περιόδου, υπάρχει μεγάλη σαφήνεια στο τι θέλουμε να κάνουμε. Θέλουμε να ακυρώσουμε το μνημόνιο, διότι αυτή η πολιτική είναι αδιέξοδη, δεν είναι μονομερής ενέργεια. Το ελληνικό κοινοβούλιο έχει τη νομιμοποίηση να ψηφίζει και να αποφασίζει. Σχεδιάζουμε ένα πρόγραμμα ανόρθωσης της ελληνικής οικονομίας και, ταυτόχρονα, θέλουμε να επαναδιαπραγματευθούμε τη δανειακή σύμβαση στην κατεύθυνση όχι της επιμήκυνσης της λιτότητας και της προσαρμογής, αλλά στην κατεύθυνση της βιωσιμότητας της δυνατότητας της αποπληρωμής. Γι αυτό μιλάμε για μορατόριουμ, για διαγραφή του χρέους, για ρήτρα ανάπτυξης.
Να κάνω το συνήγορο των ανθρώπων που θέτουν ερωτήματα. Από τη θέση του ΣΥΡΙΖΑ για εθνικοποίηση – κρατικοποίηση των τραπεζών, στο Βελίδειο αναφορά υπήρξε μόνο στην ΑΤΕ και το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο. Γιατί;
Όχι, δεν είναι έτσι. Θεωρούμε ως δεδομένη και αδιαπραγμάτευτη εξαγγελία την κοινωνικοποίηση του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Πόσο δε μάλλον όταν από το 2008, οι τράπεζες έχουν πάρει 203 δισ. σε ρευστό και εγγυήσεις, χρήματα των φορολογούμενων, δεν έχουν βάλει δεκάρα οι μέτοχοι και αξιώνουν να το παίζουν τραπεζίτες με ξένα κόλλυβα. Για να μην υπάρχουν, λοιπόν, παρανοήσεις: όσα είπαμε στην Αθηναΐδα και αποτέλεσαν τις προεκλογικές μας δεσμεύσεις, είναι η αφετηρία για να πάμε στο επόμενο βήμα. Δεν είχε νόημα να τα επαναλάβουμε. Τα θεωρούμε δεδομένα. Από εκεί και πέρα το Βελίδειο είναι η αφετηρία μια νέας συλλογικής επεξεργασίας για την ανασυγκρότηση της κοινωνίας και της οικονομίας από τα ερείπια του μνημονίου. Βασίστηκε στη συλλογική επεξεργασία 14 επιτροπών και τμημάτων του ΣΥΡΙΖΑ. Πρόκειται για μια δουλειά συλλογική που έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον, που έχει όμως και ελλείψεις. Υπάρχουν ζητήματα στα οποία πρέπει να συνεχίσουμε την εμβάθυνση, υπάρχουν και ζητήματα στα οποία έχουμε διαφορές. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένας ζωντανός οργανισμός. Εμείς έχουμε την κουλτούρα της σύνθεσης, άρα θα υπάρχουν ζητήματα που θα έχουμε και διαφωνίες και μέσα απο συλλογικές διεργασίες θα διαμορφώνεται η θέση μας.
«ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΟΡΟΣ Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΠΑΡΑΤΑΞΗ»
Από τον ΣυΡιζΑ των συνιστωσών στην ενιαία ριζοσπαστική αριστερά
Υπάρχουν αναφορές σου στη δημοκρατική παράταξη της αριστεράς. Μιλάς και για παράταξη της ριζοσπαστικής αριστεράς με δημοκρατικές διαδικασίες, που είναι κάτι διαφορετικό. Τι ισχύει; Δημοκρατική παράταξη της αριστεράς ή ριζοσπαστική αριστερά;
Την αναφορά στον όρο μεγάλη, πλατιά, μαζική, λαϊκή, δημοκρατική παράταξη της αριστεράς, την έκανα για πρώτη φορά τον Μάιο, πριν τις εκλογές. Και σας θυμίσω, ότι είχε σχέση με τον μετασχηματισμό του ΣΥΡΙΖΑ από συμμαχία συνιστωσών σε ενιαία παράταξη, ενιαίο φορέα. Και, δυστυχώς, αυτή η συζήτηση για τον αναγκαίο μετασχηματισμό του ΣΥΡΙΖΑ, όσο είχαμε μικρότερα δημοσκοπικά ποσοστά, δεν την τολμούσαμε. Θα θυμάστε ότι εγώ, τότε, επέμενα ότι αυτό έπρεπε να κάνουμε, ανεξαρτήτως ποσοστών, αλλά μερικά ζητήματα, ευτυχώς, τα λύνει η ίδια η ζωή. Όταν έκανα, λοιπόν, την αναφορά αυτή, ήταν προφανές ότι είχε να κάνει με τη διαδικασία του μετασχηματισμού του ΣΥΡΙΖΑ. Από τον ΣΥΡΙΖΑ των συνιστωσών στον ΣΥΡΙΖΑ που θα είναι μια μεγάλη παράταξη, ένας μεγάλος ενιαίος φορέας που θα έχει δημοκρατικές διαδικασίες. Από τότε είπαμε ότι αυτός ο φορέας θα είναι η σύγχρονη αριστερά, η ριζοσπαστική αριστερά. Δεν παραβλέπω ότι η αναφορά αυτή είχε και ένα διττό συμβολισμό: στις διαδικασίες της παράταξης, που θα έπρεπε να είναι ουσιαστικές, μαζικές, δημοκρατικές, και από την άλλη στην απεύθυνση στον ευρύτερο δημοκρατικό χώρο, στο συμβολισμό της δημοκρατικής παράταξης που έρχεται από το βάθος των χρόνων, από την εποχή του Βενιζέλου, και πάει στην προδικτατορική περίοδο, αλλά και αργότερα στη μεταπολιτευτική περίοδο, όπου διεκδίκησε το χώρο της δημοκρατικής παράταξης και το ΠΑΣΟΚ και η αριστερά. Και το ΚΚΕ και το ΚΚΕ Εσωτερικού, με καθολικό νικητή το ΠΑΣΟΚ. Αυτή η διττή αναφορά δεν με πείραξε, διότι την κληρονομιά του δημοκρατικού χώρου, δεν μπορούμε να την εκχωρήσουμε στον Α. Παπανδρέου και σήμερα, στον Ευ. Βενιζέλο. Δεν διεκδικούμε την περιουσία άλλων, όταν θέλουμε, ως αριστερά, να έχουμε το πάτημά μας στην παράδοση του δημοκρατικού χώρου.
Τα ίχνη της πολιτικής του σημερινού ΠΑΣΟΚ υπήρξαν ακόμα και από τη διακήρυξη της 3ης του Σεπτέμβρη. Δεν ήταν μια πορεία με ριζοσπαστισμό και κάποια στιγμή υπήρξε συντηρητική τομή. Ήταν πορεία συνέχειας από τον Ανδρέα Παπανδρέου, στον Κώστα Σημίτη και τελευταία στον Γιώργο και τον Βενιζέλο. Η λεγόμενη δημοκρατική παράταξη κουβαλάει και όλα τα αρνητικά χαρακτηριστικά, στα οποία η αριστερά, είτε το ΚΚΕ είτε το ΚΚΕ Εσωτερικού, είχαν ασκήσει, κατά περιόδους σκληρή κριτική.
Νομίζω ότι η δημοκρατική παράταξη είναι ένας ιστορικός όρος, τον οποίο δεν θα έπρεπε να εκχωρήσουμε στο ΠΑΣΟΚ. Τι ήταν η ΕΔΑ; Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά. Δεν κλέβουμε άλογα, αναζητάμε μερίδιο της δικής μας ιστορίας. Άλλωστε στο διάβα της ιστορίας σ’ αυτή τη χώρα υπήρχαν δύο μεγάλες παρατάξεις, η παράταξη της δεξιάς και η παράταξη του ριζοσπαστικού, του δημοκρατικού, του αριστερού χώρου με την ευρεία έννοια. Βεβαίως, όταν αργότερα αναπτύχθηκε το κομμουνιστικό κίνημα στην Ελλάδα, το ΕΑΜ κατάφερε να συσπειρώσει γύρω του όλο αυτό το χώρο.
Αργότερα, όμως, είχαμε τα Μακρονήσια, τις διώξεις και το κέντρο είχε παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο σε αυτά. Είναι και αυτά μέσα στη παράδοσή του…
Υπήρξαν τα Μακρονήσια. Βεβαίως, υπήρξε η λαθροχειρία και από την Ένωση Κέντρου και από το ΠΑΣΟΚ. Εάν, όμως, θεωρήσουμε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να γίνει και πρέπει να γίνει η συνέχεια ενός μεγάλου ιστορικού ρεύματος, που έχει, όμως, τη μήτρα του στην αριστερά, στο ΕΑΜ, στην ΕΔΑ, πρέπει να αντλήσει και από την κληρονομιά του δημοκρατικού χώρου.
Το 27% του ΣΥΡΙΖΑ έχει να κάνει με τη διεύρυνση των παραδόσεων ή είχε να κάνει με την ανατροπή των κοινωνικών συνθηκών, με την όξυνση των κοινωνικών αντιθέσεων; Ο κόσμος δεν έγινε ξαφνικά αριστερός, έγινε ξαφνικά φτωχός και προσέγγισε τη ριζοσπαστική εκδοχή της αριστεράς.
Συμφωνώ απόλυτα με αυτό. Το έχω πει πολλές φορές, άλλωστε. Πρέπει να εμβαθύνουμε στη νέα πολιτικοποίηση και τον επαναπροσδιορισμό της πολιτικής τοποθέτησης μαζών που πλήττονται. Για να την ενθαρρύνουμε ακόμα περισσότερο, θα πρέπει να μην είμαστε φοβικοί σε μια πλουραλιστική ταυτότητα, φυσικά, εντός των ορίων της αριστεράς. Να είμαστε ανοιχτοί στο μέλλον.
Σύγκλιση των παραδόσεων ή αποδοχή, από την πλευρά της αριστεράς, μιας άλλης, μιας διαφορετικής παράδοσης;
Σύγκλιση των παραδόσεων και πολιτική ηγεμονία σε ένα ευρύ και ιστορικό πολιτικό φάσμα, μέρος του οποίου πάντα υπήρξε και η κομμουνιστική και η ανανεωτική αριστερά. Σε καμία περίπτωση αποδοχή από την αριστερά μιας άλλης παράδοσης. Αλλά νομίζω ότι αυτό που κρίνει την ταυτότητά σου είναι ποιο είναι το όραμά σου για το αύριο. Προφανώς η αναφορά στο χθες έχει τη σημασία της. Αλλά σήμερα βρισκόμαστε μπροστά σε μια τρομαχτική επίθεση ενάντια στους εργαζόμενους, τους άνεργους, τους φτωχούς, τους μικρομεσαίους που έγιναν ξαφνικά «μικροί». Και έχουμε κάθε λόγο να είμαστε ανοιχτοί σε όσους μέχρι χθες ψήφιζαν, για παράδειγμα, Νέα Δημοκρατία. Είπαμε ότι οι άνθρωποι επανακαθορίζουν την πολιτική τους στάση, αναστοχάζονται.
«Κυβέρνηση με πυρήνα τη δική μας αριστερά»
Υπάρχουν πράγματα που σε φοβίζουν στην πορεία προς τη συνδιάσκεψη;
Η αυτοαναφορικότητα. Με φοβίζει όταν συζητάμε για την ανάγκη να ανοίξει ο ΣΥΡΙΖΑ, να γίνει ένα σχήμα μαζικό, ανοιχτό, λαϊκό και ταυτόχρονα φοβόμαστε μην χάσουμε την ιδεολογική μας καθαρότητα και θέλουμε να κρατήσουμε τα «μαγαζιά» μας. Με φοβίζει ότι είμαστε τρεις – τέσσερις μήνες μετά τη διαδικασία της εκκίνησης και του μετασχηματισμού του ΣΥΡΙΖΑ και τα βήματα που έχουν γίνει είναι σημαντικά, αλλά πίσω από τις ανάγκες που υπάρχουν. Εάν αύριο η ιστορία εγγράψει τη νέα μεγάλη παράταξη της αριστεράς με ισχυρό, ταξικό πρόσημο, η συζήτηση που κάνουμε σήμερα έχει πολύ μικρή σημασία. Εάν αύριο η ιστορία την εγγράψει ως μια εναλλαγή στο συστημικό πλαίσιο και ως μια απλή κυβερνητική μετεξέλιξη στο επίπεδο της σοσιαλδημοκρατίας, τότε θα έχει πολύ μεγάλη σημασία.
Ο ΣΥΡΙΖΑ εμμένει στην πρόταση του για κυβέρνηση της αριστεράς ή αναζητά άλλες λύσεις;
Το πρόταγμα για κυβέρνηση της αριστεράς λειτούργησε απελευθερωτικά, και ταυτόχρονα, αποενοχοποιητικά για ένα χώρο που δεν είχε συνηθίσει να διεκδικεί ψήφο εξουσίας και για ένα κόσμο, που ήθελε να ψηφίσει με κριτήριο τη ζωή του, άρα ήταν λυτρωτικό γι’ αυτόν. Στις δεύτερες εκλογές ήταν, όμως, η αχίλλειος πτέρνα μας. Διότι ήταν τοις πάσι φανερό ό,τι με ένα ΚΚΕ που σε καταγγέλλει σε κάθε δεύτερη φράση και με μια ΔΗΜΑΡ που είχε σαλπάρει στον μνημονιακό κυβερνητισμό, δεν μπορείς να φτιάξεις κυβέρνηση της αριστεράς. Πρέπει να αναιρέσουμε το πρόταγμά μας; Όχι, δεν πρέπει να το αναιρέσουμε. Πρέπει, όμως, να συνειδητοποιήσουμε ότι αυτή η κυβέρνηση που θα είναι αριστερή, ριζοσπαστική, που θα έχει ταξικό πρόσημο θα είναι μια κυβέρνηση με πυρήνα τη δική μας αριστερά. Μακάρι να υπάρχουν και άλλοι, εμείς δεν θα κλείσουμε την πόρτα σε αυτούς, αλλά θα πρέπει να έχει και κοινωνικές συμμαχίες. Άρα άλλο πράγμα είναι το κόμμα και άλλο η κυβέρνηση.
Με ποιους μπορούμε να συμμαχήσουμε
Να εξαντλήσουμε αυτό το κομμάτι. Σε αυτές τις πολιτικές συμμαχίες χωρούν δυνάμεις που προέρχονται από τη δεξιά, π.χ. Ανεξάρτητοι Έλληνες;
Σε ότι αφορά το στόχο και τον προσανατολισμό μας, όχι. Τώρα, εάν εκ των πραγμάτων αναγκαστείς την κρίσιμη στιγμή να στηριχτείς και σε τέτοιες δυνάμεις, θα επαναλάβω αυτό που είχα πει τότε και είχε γίνει ιδιαίτερη συζήτηση: ναι, έτσι είναι η ζωή, δεν μπορείς να κάνεις αλλιώς. Ακόμα και ο Τσάβες συμμάχησε με κομμάτια τα οποία ιδεολογικά ήταν σε αντίθετη κατεύθυνση. Σε κάθε περίπτωση δεν το θέλουμε και φυσικά δεν το επιδιώκουμε.
Σε επίπεδο κοινωνικών συμμαχιών; Πόσο πλατιές μπορεί να είναι;
Υπάρχει, ήδη, μια πλατιά κοινωνική συμμαχία που στηρίζει τον ΣΥΡΙΖΑ. Είναι η πρώτη φορά που ο πολιτικός εκλογικός χάρτης της χώρας τέμνεται τόσο έντονα από την ταξικότητα. Είμαστε πρώτη δύναμη σε όλες τις λαϊκές περιοχές και τους άνεργους. Πρέπει αυτή τη συμμαχία να τη διευρύνουμε, προσπαθώντας να οικοδομήσουμε νέες δομές μέσα στο κοινωνικό πλαίσιο. Δεν χρειάζεται να λέμε σε αυτόν τον κόσμο, «έλα να γραφτείς στον ΣΥΡΙΖΑ», αλλά να βρισκόμαστε με διάφορες μορφές δίπλα του και να ταυτίζουμε το βηματισμό μας με τις δικές του διεκδικήσεις. Τώρα, πόσο πλατιά μπορεί να είναι αυτή η συμμαχία; Θα έχει και μεσοστρώματα. Αναμφίβολα, άλλωστε είμαστε σε μια περίοδο όπου η πιο σκληρή επίθεση του μνημονίου γίνεται εναντίον της μεσαίας τάξης. Έχουμε μια βίαιη επίθεση στα μεσαία στρώματα, και σε λίγο, θα πάμε σε μια απότομη λατινοαμερικανοποίηση και της κοινωνικής και πολιτικής ζωής. Επαύλεις στην Εκάλη, αλλά στις υπόλοιπες περιοχές θα ζουν άνεργοι και δεν θα έχουν πετρέλαιο να ζεσταθούν. Και στο πολιτικό σκηνικό βλέπουμε μια λατινοαμερικανοποίηση της πολιτικής ζωής. Βλέπουμε δύο πόλους, τον πόλο της αριστεράς και τον πόλο της δεξιάς. Γι’ αυτό ο Σαμαράς θα επιβιώσει καθώς επιλέγει τη συγκρότηση του σκληρού πόλου, ενώ ο Κουβέλης και ο Βενιζέλος δεν θα επιβιώσουν.
Φόβος απέναντι στο καινούργιο
Αναφερόμενος στις διαδικασίες μετασχηματισμού του ΣΥΡΙΖΑ, μίλησες για καθυστερήσεις. Έχει να κάνει με κόπωση ή δυσκολίες πολιτικού χαρακτήρα;
Υπάρχει μια αντίληψη, χωρίς να θέλω να ρίξω ευθύνες σε κάποια συγκεκριμένη συνιστώσα, ότι αποτελεσματικό κόμμα είναι το κόμμα πρωτοπορία της εργατικής τάξης, δεν χρειάζεται να είναι μαζικό. Ας είναι 3.000 – 4.000 μέλη, όσο λιγότεροι τόσο καλύτεροι και καλύτερα. Δεν συμφωνώ μ’ αυτή την αντίληψη. Υπάρχει μια δυστοκία, και πρέπει να την ξεπεράσουμε. Εάν δε είναι συνειδητή, πρέπει να το αποφασίσουμε. Υπάρχει ένας φυσιολογικός μεν, αδικαιολόγητος, όμως, φόβος απέναντι στο καινούργιο, επίσης διασυνιστωσιακός. Χρειάζονται κάποιες γενναίες αποφάσεις και εμείς δεν πρέπει να μένουμε πίσω. Και αυτό αφορά και την «Εποχή», που την αγαπάω πάρα πολύ. Δεν έχει νόημα να θέλει κανείς να κρατήσει την αναφορά σε μερικές χιλιάδες αναγνώστες, μπροστά σε τόσο σημαντικές εξελίξεις. Όλοι χρειάζεται να συνειδητοποιήσουμε ότι σύντομα θα πρέπει να γίνει μια μεγάλη συζήτηση, να φτιάξουμε μια μεγάλη εκδοτική κίνηση, έναν οργανισμό. Αυτό σημαίνει ανασύνθεση. Στο χώρο της νεολαίας με εξέπληξε ευχάριστα η νεολαία του ΣΥΝ να αποδέχτηκε την πρόταση για το ενιαίο φεστιβάλ και νομίζω ότι ήταν μια γενναιόδωρη κίνηση. Χρειάζεται να συνεχίσουμε με σκοπό την ίδρυση μιας πλατιάς, μαζικής οργάνωσης νεολαίας. Χώροι, στέκια, που ο κόσμος του ΣΥΡΙΖΑ θα αποκτά αίσθημα συλλογικότητας, θα παίρνει ταυτότητα. Χρειάζονται μεγάλα και γενναιόδωρα βήματα.
Εισηγείσαι μια έγκαιρη και αποφασιστική πορεία αυτοδιάλυσης του κόμματος στο οποίο ανήκεις;
Όταν έρθει η στιγμή, θα το προτείνω αυτό. Το πρώτο πολιτικό βιβλίο που διάβασα, ήταν το «Κράτος και Επανάσταση». Εκεί διάβασα ότι στην πορεία το κράτος θα απονεκρωθεί. Αν, λοιπόν, ο ΣΥΡΙΖΑ αποτελέσει κέντρο των αποφάσεων και της λειτουργίας μας, τότε, σιγά – σιγά, η ίδια η ζωή θα μας φέρει μπροστά και στις τυπικές αποφάσεις!
Γιατί η συνάντηση με τον Ράιχενμπαχ
Αντιπροσωπεία του ΣυΡιζΑ, με επικεφαλής τον Γιάννη Δραγασάκη [μετείχαν ακόμα οι Γ. Σταθάκης, Ευ. Τσακαλώτος και Γ. Μηλιός] συναντήθηκαν με τον Χορστ Ράιχενμπαχ, επικεφαλής της ομάδας δράσης [ task force] για την Ελλάδα την Τρίτη στη Βουλή, μετά από αίτημα του γραφείου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Αθήνα. Στην ανακοίνωσή του ο ΣυΡιζΑ τονίζεται ότι παρουσίασε τις βασικές αρχές του οικονομικού προγράμματος, καθώς και τις θέσεις του για την οικονομική πολιτική που εφαρμόζεται τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα που έχει οδηγήσει σε οικονομική κρίση «που λαμβάνει επικίνδυνες κοινωνικές διαστάσεις, καθώς πλήττει ευρύτατα στρώματα του πληθυσμού». Η συνάντηση προκάλεσε και αρνητικές κριτικές. Γι’ αυτή τη συνάντηση ρωτήθηκε σχετικά ο Αλ. Τσίπρας: «Υπήρξε ένα αίτημα από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν είναι τρόϊκα, είναι Ευρωπαϊκή Ένωση. Με τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δεν έχουμε αποφασίσει να κόψουμε τις επαφές μας και τους διαύλους επικοινωνίας, αλλά είμαστε απόλυτα αρνητικοί να συνομιλήσουμε με την τρόικα και ιδιαίτερα με τους δευτεροκλασάτους υπαλλήλους. Και εγώ ζήτησα επαφή με τον Ρομπάϊ και τον Γιουνγκέρ. Αυτοί αρνήθηκαν, και αυτό ήταν δείγμα μιας αμφισβήτησης της ίδιας της δημοκρατικής διαδικασίας από την πλευρά της Ευρώπης. Άκουσα και εγώ μια κριτική, ότι αυτό αλλάζει τη στάση που είχαμε ως τώρα, δεν θα συμφωνήσω. Και είναι αντίφαση να καταγγέλλουμε τα όργανα της ΕΕ ότι δεν μας δέχονται, και όταν αυτό συμβαίνει να το καταγγέλλουμε, επίσης».