Του Νίκου Παπαδάκου *
Το 2012 ο νομπελίστας Γερμανός συγγραφέας Γκίντερ Γκρας δημοσίευε ένα ποίημα του με τον τίτλο "Η ντροπή της Ευρώπης". Με το ποίημα του αυτό ο μεγάλος αντιμιλιταριστής συγγραφέας, που έφυγε τη Δευτέρα του Πάσχα, καλούσε τις ηγεσίες της Ευρώπης να αποτρέψουν την θυσία της Ελλάδας στο βωμό της κερδοσκοπίας των αγορών. Παράλληλα μέσα από αυτό το ποίημά του επικοινωνούσε με την κοινωνία και τους λαούς της Ευρώπης θυμίζοντας τους τον μοναδικό ρόλο της Ελλάδος στο χτίσιμο της Ευρώπης του μέλλοντος. Ενός ευρωπαϊκού μέλλοντος που δεν μπορεί να υπάρχει αν δεν στηριχθεί πάνω στις αρχές που οι Έλληνες μεταλαμπάδευσαν στην Ευρώπη και τον κόσμο.
Ο αείμνηστος μεταρρυθμιστής λογοτέχνης, ο σπουδαίος αυτός άνθρωπος αποτέλεσε για πάνω από 40 χρόνια τη φωνή της συνείδησης της Γερμανίας. Ο ίδιος επεδίωκε με τις δημόσιες παρεμβάσεις του να αποτρέψει τον εφησυχασμό όλων εκείνων των συμπατριωτών του οι οποίοι ήθελαν να κλείσουν σιωπηλά και αναίμακτα τις σχέσεις τους με το ναζιστικό παρελθόν τους, χωρίς προηγουμένως να ενημερώσουν τις νέες γενιές για τις συνέπειες που φέρνει ο φανατισμός και η ματαιοδοξία.
Αυτόν τον ίδιο μονόπλευρο ανενημέρωτο φανατισμό των συμπατριωτών του πολεμά ο Γκρας μέσα στο ποίημά του για την Ελλάδα της κρίσης, αναδεικνύοντας τα πραγματικά ιδανικά της Ευρωπαϊκής κοινής μας πλεύσης, τα οποία άλλωστε διαφέρουν κατά πολύ από τους κοντόφθαλμους αριθμητικούς υπολογισμούς του κάθε άψυχου τεχνοκράτη.
"Στο χάος κοντά, γιατί δεν συμμορφώθηκε στις αγορές κι Εσύ μακριά από τη Χώρα, που Σου χάρισε το λίκνο. Όσα Εσύ με την ψυχή ζήτησες και νόμισες πως βρήκες, τώρα θα καταλυθούν, και θα εκτιμηθούν σαν σκουριασμένα παλιοσίδερα. Σαν οφειλέτης διαπομπευμένος και γυμνός, υποφέρει μια Χώρα· κι Εσύ, αντί για το ευχαριστώ που της οφείλεις, προσφέρεις λόγια κενά. Καταδικασμένη σε φτώχεια η Χώρα αυτή, που ο πλούτος της κοσμεί Μουσεία: η λεία που Εσύ φυλάσσεις" έγραφε προφητικά τότε διαβλέποντας την πορεία της τύχης της Ελλάδας μέσα στην Ευρώπη των τραπεζιτών.
Μέσα στα τρία χρόνια που πέρασαν τα λόγια του Γκίντερ Γκρας επιβεβαιώθηκαν απόλυτα. Δυστυχώς όμως ούτε η βίαια εξαθλίωση της χώρας, την οποία πέτυχαν γρήγορα οι δανειστές μας σε συνδυασμό με την άτολμη Ελληνική πλευρά , βοήθησε στο να αντιληφθούν οι κυβερνήσεις της Ευρώπης ότι με τέτοιες απόλυτες μεθόδους όχι μόνο δεν θα ολοκληρωθεί το ευρωπαϊκό όνειρο των φωτισμένων ηγετών του περασμένου αιώνα αλλά ούτε καν τα αποστειρωμένα οικονομίστικα σχέδια των τραπεζιτών για επανάκτηση των δανείων τους θα πραγματοποιηθούν.
Άλλωστε "η ελευθερία τού να υπακούς δεν είναι ελευθερία. Το έθνος που υπακούει δεν είναι πια έθνος: είναι η ηχώ ξένων φωνών, είναι η σκιά άλλων σωμάτων" έγραφε για την Ελλάδα το 2011, ο σπουδαίος Ουρουγουανός συγγραφέας Εντουάρντο Γκαλεάνο που έφυγε για το μακρύ ταξίδι λίγες μόνο ώρες μετά τον Γκίντερ Γκρας.
Μέσα στα τρία χρόνια που πέρασαν από την δημοσίευση του ποιήματος του Γκρας μέχρι σήμερα η κατάσταση των σχέσεων Ελλάδας Ευρώπης όχι μόνο δεν βελτιώθηκε αλλά έφτασε στην πιο κρίσιμη, ιστορικά, φάση της. Οι συνεχείς και αδιάλλακτες πιέσεις των Ευρωπαίων για μεγαλύτερη λιτότητα εξόργισαν την Ελληνική κοινωνία. Οι γερμανικές, κυρίως, ακραίες θέσεις με την βοήθεια της προπαγάνδας, κιτρίνων κυρίως φυλλάδων, έστρεψαν την κοινή γνώμη των χωρών του βορρά, φανατικά εναντίον της Ελλάδας. Η σύγκρουση ίσως και να φαντάζει αναπόφευκτη στα μάτια πολλών από τους αναλυτές.
"Χώρα χωρίς δικαιώματα, που η ισχυρόγνωμον εξουσία ολοένα και περισσότερο της σφίγγει το ζωνάρι. Σ' Εσένα αντιστέκεται φορώντας μαύρα η Αντιγόνη, και σ' όλη τη Χώρα πένθος ντύνεται ο λαός, που Εσένα φιλοξένησε".
Με το "Η ντροπή της Ευρώπης" ο Γκρας σαρκαστικά προκαλούσε τους Ευρωπαίους να επιλέξουν να δουν το δάσος αντί το δέντρο. Το δάσος της ενωμένης Ευρώπης της Ιστορίας και του πολιτισμού. Το δάσος που φούντωσε και μεγάλωσε πάνω στις αξίες του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη. Το δάσος που κρύβει μέσα του τα μνημεία του Μαραθώνα και των Θερμοπυλών. Το δάσος που το κάθε δένδρο του αξίζει όσο η κληρονομιά του Πυθαγόρα, του Όμηρου, του Ιπποκράτη. Αυτό το δάσος αναδεικνύει το ποίημα του Γκρας. Την αξία αυτού του πυκνού από τις ιδέες και τις αξίες δάσους ζητάει να αναγνωρίσουν και να επιλέξουν οι λαοί της Ευρώπης από το προσωρινό, φτωχό και μικρής διάρκειας ζωής δέντρο των τραπεζικών ισοζυγίων και της τοκογλυφίας.
"Όμως, έξω από τη Χώρα, του Κροίσου οι ακόλουθοι και οι όμοιοί του όλα όσα έχουν τη λάμψη του χρυσού στοιβάζουν στο δικό Σου θησαυροφυλάκιο."
Δυστυχώς οι περισσότεροι πολίτες των χωρών του βορρά έμειναν απαθείς στο απεγνωσμένο κάλεσμα του σπουδαίου γερμανού νομπελίστα. "Η ντροπή της Ευρώπης" δεν έγινε αντιληπτή από τις ηγεσίες της Ευρώπης της ντροπής. Αυτής της Ευρώπης που δεν έχει καμία σχέση με αυτό που ονειρεύτηκαν ούτε οι πρωτοπόροι της ένωσης ούτε οι λαοί που την κατοικούν.
Ο Γκίντερ Γκρας έφυγε την επόμενη της Ανάστασης. Η φωνή του που επηρέασε με τις αλήθειες του, όσο λίγοι, την κοινωνία της μεταπολεμικής Γερμανίας έσβησε αλλά τα λόγια του παραμένουν.
Ίσως μάλιστα και αυτή η δυσάρεστη συγκυρία της μεταθανάτιας παγκόσμιας επαναναγνώρισής του να δώσει τη ευκαιρία στους έντιμους ανθρώπους να ρίξουν ακόμη μια ματιά στα γραπτά του και ίσως έτσι να αναδειχθούν οι πραγματικές ευρωπαϊκές φωνές που πιστεύουν ότι ο δρόμος περνάει από την σύγκλιση και όχι από την φανατική μισαλλοδοξία.
Εμείς οι Έλληνες μάλιστα,οφείλουμε να αναδείξουμε τις αρχές του μεγάλου συγγραφέα όχι μόνο για να αποτίσουμε το φόρο τιμής που οφείλουμε στον σπουδαίο άνθρωπο αλλά και επειδή η προώθηση αυτών των αξιών βρίσκεται σε απόλυτη σύμπνοια με το καλύτερο μέλλον μας.
Του λόγου το αληθές πιστοποιούν άλλωστε τα ίδια τα λόγια με τα οποία κλείνει το ποίημα του ο Γκρας:
"Πιες επιτέλους, πιες! κραυγάζουν οι εγκάθετοι των Επιτρόπων· όμως ο Σωκράτης, με οργή Σου επιστρέφει το κύπελλο γεμάτο ως επάνω. Θα καταραστούν εν χορώ, ό,τι είναι δικό Σου οι θεοί, που τον Όλυμπο τους η δική Σου θέληση ζητάει ν' απαλλοτριώσει. Στερημένη από πνεύμα, Εσύ θα φθαρείς χωρίς τη Χώρα, που το πνεύμα της, Εσένα, Ευρώπη, δημιούργησε".
* Ο Νίκος Παπαδάκος είναι χημικός μηχανικός και επιχειρηματίας
Το 2012 ο νομπελίστας Γερμανός συγγραφέας Γκίντερ Γκρας δημοσίευε ένα ποίημα του με τον τίτλο "Η ντροπή της Ευρώπης". Με το ποίημα του αυτό ο μεγάλος αντιμιλιταριστής συγγραφέας, που έφυγε τη Δευτέρα του Πάσχα, καλούσε τις ηγεσίες της Ευρώπης να αποτρέψουν την θυσία της Ελλάδας στο βωμό της κερδοσκοπίας των αγορών. Παράλληλα μέσα από αυτό το ποίημά του επικοινωνούσε με την κοινωνία και τους λαούς της Ευρώπης θυμίζοντας τους τον μοναδικό ρόλο της Ελλάδος στο χτίσιμο της Ευρώπης του μέλλοντος. Ενός ευρωπαϊκού μέλλοντος που δεν μπορεί να υπάρχει αν δεν στηριχθεί πάνω στις αρχές που οι Έλληνες μεταλαμπάδευσαν στην Ευρώπη και τον κόσμο.
Ο αείμνηστος μεταρρυθμιστής λογοτέχνης, ο σπουδαίος αυτός άνθρωπος αποτέλεσε για πάνω από 40 χρόνια τη φωνή της συνείδησης της Γερμανίας. Ο ίδιος επεδίωκε με τις δημόσιες παρεμβάσεις του να αποτρέψει τον εφησυχασμό όλων εκείνων των συμπατριωτών του οι οποίοι ήθελαν να κλείσουν σιωπηλά και αναίμακτα τις σχέσεις τους με το ναζιστικό παρελθόν τους, χωρίς προηγουμένως να ενημερώσουν τις νέες γενιές για τις συνέπειες που φέρνει ο φανατισμός και η ματαιοδοξία.
Αυτόν τον ίδιο μονόπλευρο ανενημέρωτο φανατισμό των συμπατριωτών του πολεμά ο Γκρας μέσα στο ποίημά του για την Ελλάδα της κρίσης, αναδεικνύοντας τα πραγματικά ιδανικά της Ευρωπαϊκής κοινής μας πλεύσης, τα οποία άλλωστε διαφέρουν κατά πολύ από τους κοντόφθαλμους αριθμητικούς υπολογισμούς του κάθε άψυχου τεχνοκράτη.
"Στο χάος κοντά, γιατί δεν συμμορφώθηκε στις αγορές κι Εσύ μακριά από τη Χώρα, που Σου χάρισε το λίκνο. Όσα Εσύ με την ψυχή ζήτησες και νόμισες πως βρήκες, τώρα θα καταλυθούν, και θα εκτιμηθούν σαν σκουριασμένα παλιοσίδερα. Σαν οφειλέτης διαπομπευμένος και γυμνός, υποφέρει μια Χώρα· κι Εσύ, αντί για το ευχαριστώ που της οφείλεις, προσφέρεις λόγια κενά. Καταδικασμένη σε φτώχεια η Χώρα αυτή, που ο πλούτος της κοσμεί Μουσεία: η λεία που Εσύ φυλάσσεις" έγραφε προφητικά τότε διαβλέποντας την πορεία της τύχης της Ελλάδας μέσα στην Ευρώπη των τραπεζιτών.
Μέσα στα τρία χρόνια που πέρασαν τα λόγια του Γκίντερ Γκρας επιβεβαιώθηκαν απόλυτα. Δυστυχώς όμως ούτε η βίαια εξαθλίωση της χώρας, την οποία πέτυχαν γρήγορα οι δανειστές μας σε συνδυασμό με την άτολμη Ελληνική πλευρά , βοήθησε στο να αντιληφθούν οι κυβερνήσεις της Ευρώπης ότι με τέτοιες απόλυτες μεθόδους όχι μόνο δεν θα ολοκληρωθεί το ευρωπαϊκό όνειρο των φωτισμένων ηγετών του περασμένου αιώνα αλλά ούτε καν τα αποστειρωμένα οικονομίστικα σχέδια των τραπεζιτών για επανάκτηση των δανείων τους θα πραγματοποιηθούν.
Άλλωστε "η ελευθερία τού να υπακούς δεν είναι ελευθερία. Το έθνος που υπακούει δεν είναι πια έθνος: είναι η ηχώ ξένων φωνών, είναι η σκιά άλλων σωμάτων" έγραφε για την Ελλάδα το 2011, ο σπουδαίος Ουρουγουανός συγγραφέας Εντουάρντο Γκαλεάνο που έφυγε για το μακρύ ταξίδι λίγες μόνο ώρες μετά τον Γκίντερ Γκρας.
Μέσα στα τρία χρόνια που πέρασαν από την δημοσίευση του ποιήματος του Γκρας μέχρι σήμερα η κατάσταση των σχέσεων Ελλάδας Ευρώπης όχι μόνο δεν βελτιώθηκε αλλά έφτασε στην πιο κρίσιμη, ιστορικά, φάση της. Οι συνεχείς και αδιάλλακτες πιέσεις των Ευρωπαίων για μεγαλύτερη λιτότητα εξόργισαν την Ελληνική κοινωνία. Οι γερμανικές, κυρίως, ακραίες θέσεις με την βοήθεια της προπαγάνδας, κιτρίνων κυρίως φυλλάδων, έστρεψαν την κοινή γνώμη των χωρών του βορρά, φανατικά εναντίον της Ελλάδας. Η σύγκρουση ίσως και να φαντάζει αναπόφευκτη στα μάτια πολλών από τους αναλυτές.
"Χώρα χωρίς δικαιώματα, που η ισχυρόγνωμον εξουσία ολοένα και περισσότερο της σφίγγει το ζωνάρι. Σ' Εσένα αντιστέκεται φορώντας μαύρα η Αντιγόνη, και σ' όλη τη Χώρα πένθος ντύνεται ο λαός, που Εσένα φιλοξένησε".
Με το "Η ντροπή της Ευρώπης" ο Γκρας σαρκαστικά προκαλούσε τους Ευρωπαίους να επιλέξουν να δουν το δάσος αντί το δέντρο. Το δάσος της ενωμένης Ευρώπης της Ιστορίας και του πολιτισμού. Το δάσος που φούντωσε και μεγάλωσε πάνω στις αξίες του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη. Το δάσος που κρύβει μέσα του τα μνημεία του Μαραθώνα και των Θερμοπυλών. Το δάσος που το κάθε δένδρο του αξίζει όσο η κληρονομιά του Πυθαγόρα, του Όμηρου, του Ιπποκράτη. Αυτό το δάσος αναδεικνύει το ποίημα του Γκρας. Την αξία αυτού του πυκνού από τις ιδέες και τις αξίες δάσους ζητάει να αναγνωρίσουν και να επιλέξουν οι λαοί της Ευρώπης από το προσωρινό, φτωχό και μικρής διάρκειας ζωής δέντρο των τραπεζικών ισοζυγίων και της τοκογλυφίας.
"Όμως, έξω από τη Χώρα, του Κροίσου οι ακόλουθοι και οι όμοιοί του όλα όσα έχουν τη λάμψη του χρυσού στοιβάζουν στο δικό Σου θησαυροφυλάκιο."
Δυστυχώς οι περισσότεροι πολίτες των χωρών του βορρά έμειναν απαθείς στο απεγνωσμένο κάλεσμα του σπουδαίου γερμανού νομπελίστα. "Η ντροπή της Ευρώπης" δεν έγινε αντιληπτή από τις ηγεσίες της Ευρώπης της ντροπής. Αυτής της Ευρώπης που δεν έχει καμία σχέση με αυτό που ονειρεύτηκαν ούτε οι πρωτοπόροι της ένωσης ούτε οι λαοί που την κατοικούν.
Ο Γκίντερ Γκρας έφυγε την επόμενη της Ανάστασης. Η φωνή του που επηρέασε με τις αλήθειες του, όσο λίγοι, την κοινωνία της μεταπολεμικής Γερμανίας έσβησε αλλά τα λόγια του παραμένουν.
Ίσως μάλιστα και αυτή η δυσάρεστη συγκυρία της μεταθανάτιας παγκόσμιας επαναναγνώρισής του να δώσει τη ευκαιρία στους έντιμους ανθρώπους να ρίξουν ακόμη μια ματιά στα γραπτά του και ίσως έτσι να αναδειχθούν οι πραγματικές ευρωπαϊκές φωνές που πιστεύουν ότι ο δρόμος περνάει από την σύγκλιση και όχι από την φανατική μισαλλοδοξία.
Εμείς οι Έλληνες μάλιστα,οφείλουμε να αναδείξουμε τις αρχές του μεγάλου συγγραφέα όχι μόνο για να αποτίσουμε το φόρο τιμής που οφείλουμε στον σπουδαίο άνθρωπο αλλά και επειδή η προώθηση αυτών των αξιών βρίσκεται σε απόλυτη σύμπνοια με το καλύτερο μέλλον μας.
Του λόγου το αληθές πιστοποιούν άλλωστε τα ίδια τα λόγια με τα οποία κλείνει το ποίημα του ο Γκρας:
"Πιες επιτέλους, πιες! κραυγάζουν οι εγκάθετοι των Επιτρόπων· όμως ο Σωκράτης, με οργή Σου επιστρέφει το κύπελλο γεμάτο ως επάνω. Θα καταραστούν εν χορώ, ό,τι είναι δικό Σου οι θεοί, που τον Όλυμπο τους η δική Σου θέληση ζητάει ν' απαλλοτριώσει. Στερημένη από πνεύμα, Εσύ θα φθαρείς χωρίς τη Χώρα, που το πνεύμα της, Εσένα, Ευρώπη, δημιούργησε".
* Ο Νίκος Παπαδάκος είναι χημικός μηχανικός και επιχειρηματίας
