ΚΟΜΠΑΝΙ: μια μικρή πόλη με φυστικιές

Το  Κομπανί  είναι μια μικρή πόλη 60.000 κατοίκων στα σύνορα Συρίας - Τουρκίας. Η ιστορία του ξεκινάει με την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που στις αρχές του 20ού αιώνα είχε ακόμη τον έλεγχό όλης της περιοχής. Με τη δημιουργία της Συρίας και της Τουρκίας χαράχτηκαν σύνορα που χώρισαν οικογένειες, κατέστρεψαν δεσμούς και επαναπροσδιόρισαν ταυτότητες. Το  Κομπανί  χτίστηκε γύρω από το σιδηροδρομικό σταθμό που κατασκεύαζαν Γερμανοί , σε συμφωνία με την Οθωμανική Αυτοκρατορία, για να ενώσουν το Βερολίνο με την Βαγδάτη. Ακόμα και το όνομά του είναι παραφθορά της γερμανικής λέξης Kompanie (εταιρεία). Το  Κομπανί , που στα αραβικά λέγεται Αϊν αλ Αράμπ, που σημαίνει Αραβική άνοιξη κατοικείται κυρίως από Κούρδους, αλλά και από Άραβες, Τουρκμένιους και Αρμένιους. Είναι ένα από τα τρία καντόνια που απαρτίζουν τη Ρoτζάβα, δηλαδή το Συριακό Κουρδιστάν, το οποίο εφαρμόζει μια πολιτική πρωτόγνωρη για τον αραβικό κόσμο και όχι μόνο. Έχοντας εκδιώξει πράκτορες του καθεστώτος Άσαντ το 2011, και παρά την εχθρότητα από σχεδόν όλους τους γείτονές της, η Ροτζάβα όχι μόνο έχει διατηρήσει την ανεξαρτησία της, αλλά αποτελεί ένα αξιόλογο δημοκρατικό πείραμα.

Το Σύ­νταγ­μα της Ρoτζά­βα ξε­κι­νά­ει έ­τσι: «Εμείς, οι λα­οί των Δη­μο­κρα­τι­κών Αυ­τό­νο­μων Πε­ριο­χών Αφρίν, Τζα­ζί­ρα και  Κο­μπα­νί , μια συ­νο­μο­σπον­δία Κούρ­δων, Αρά­βων, Σύ­ρων, Αρα­μαίων, Τουρ­κμέ­νιων, Αρμέ­νιων και Τσε­τσέ­νων, ε­λεύ­θε­ρα και με ε­πί­ση­μη δέ­σμευ­ση α­να­κοι­νώ­νου­με και ε­γκα­θι­δρύου­με το πα­ρόν Κα­τα­στα­τι­κό [Char­ter]. Επι­διώ­κο­ντας την ε­λευ­θε­ρία, τη δι­καιο­σύ­νη, την α­ξιο­πρέ­πεια και τη δη­μο­κρα­τία και κα­θο­δη­γού­με­νοι α­πό τις αρ­χές της ι­σό­τη­τας και της πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κής βιω­σι­μό­τη­τας, το Κα­τα­στα­τι­κό θέ­τει σε ι­σχύ έ­να νέο κοι­νω­νι­κό συμ­βό­λαιο, βα­σι­ζό­με­νο στην α­μοι­βαία και ει­ρη­νι­κή συ­νύ­παρ­ξη και στην κα­τα­νό­η­ση α­νά­με­σα σε ό­λες τις κοι­νω­νι­κές ο­μά­δες. Προ­στα­τεύει θε­με­λιώ­δη αν­θρώ­πι­να δι­καιώ­μα­τα και ε­λευ­θε­ρίες και ε­πα­να­βε­βαιώ­νει τo δι­καίω­μα των λαών στην αυ­το­διά­θε­ση».
Με βά­ση το συ­γκε­κρι­μέ­νο ρι­ζο­σπα­στι­κό πλαί­σιο αρ­χών, η διοί­κη­ση των πό­λεων α­να­τέ­θη­κε σε λαϊκές συ­νε­λεύ­σεις και α­να­κλη­τά συμ­βού­λια, με τη συμ­με­το­χή εκ­προ­σώ­πων ό­λων των ε­θνι­κών και θρη­σκευ­τι­κών ο­μά­δων, η ι­σο­τι­μία των γυ­ναι­κών κα­το­χυ­ρώ­θη­κε πλή­ρως (σε κά­θε δή­μο, για πα­ρά­δειγ­μα, τα τρία κο­ρυ­φαία στε­λέ­χη πρέ­πει να πε­ρι­λαμ­βά­νουν έ­ναν Κούρ­δο, έ­ναν Άρα­βα και έ­ναν Ασσύ­ριο ή Αρμέ­νιο Χρι­στια­νό, και του­λά­χι­στον το έ­να α­πό τα τρία ά­το­μα πρέ­πει να εί­ναι γυ­ναί­κα), σχη­μα­τί­στη­καν α­γρο­τι­κοί συ­νε­ται­ρι­σμοί με α­παλ­λο­τρίω­ση ε­κτά­σεων, δη­μιουρ­γή­θη­κε έ­νας φε­μι­νι­στι­κός στρα­τός.

Το πεί­ρα­μα

Την ε­πο­χή που η ε­ξέ­γερ­ση του συ­ρια­κού λα­ού ε­νά­ντια στο κα­θε­στώς του Άσα­ντ κα­τέ­λη­ξε σε εμ­φύ­λιο πό­λε­μο, βρέ­θη­κε α­νά­με­σα στις δυ­νά­μεις του α­πο­λυ­ταρ­χι­κού κα­θε­στώ­τος και των τζι­χα­ντι­στών. Ο κουρ­δι­κός λαός της Συ­ρίας ί­δρυ­σε ο­μά­δες λαϊκής αυ­τοά­μυ­νας (YPG) για να προ­στα­τευ­τεί.
Στο  Κο­μπα­νί  συ­να­ντή­θη­καν στην α­ντί­στα­ση, το τουρ­κι­κό ΡΚΚ (μαρ­ξι­στι­κής-λε­νι­νι­στι­κής κα­τεύ­θυν­σης), το Συ­ρια­κό Κόμ­μα Δη­μο­κρα­τι­κής Ένω­σης ΡYD (ι­δε­ο­λο­γι­κά βρί­σκε­ται πιο κο­ντά στους Ζα­πα­τί­στας του Με­ξι­κού, πα­ρά στον Λέ­νιν και στον Μάο) και οι μα­χη­τές Πε­σμερ­γκά α­πό την αυ­τό­νο­μη κουρ­δι­κή πε­ριο­χή του Ιρά­κ, που κυ­βερ­νά­ται α­πό συ­ντη­ρη­τι­κές δυ­νά­μεις του Μπαρ­ζα­νί και του Τα­λα­μπα­νί.
Το PKK με­τα­βάλ­λε­ται. Έχει δη­λώ­σει ό­τι δεν ε­πι­διώ­κει πια να δη­μιουρ­γή­σει έ­να κουρ­δι­κό κρά­τος. Αντ’ αυ­τού, έ­χει υιο­θε­τή­σει το ό­ρα­μα του «ε­λευ­θε­ρια­κού κοι­νο­τι­σμού», κα­λώ­ντας τους Κούρ­δους να δη­μιουρ­γή­σουν ε­λεύ­θε­ρες αυ­το­διοι­κού­με­νες κοι­νό­τη­τες με βά­ση τις αρ­χές της ά­με­σης δη­μο­κρα­τίας, ξε­περ­νώ­ντας τα ε­θνι­κά σύ­νο­ρα, για τα ο­ποία υ­πάρ­χει η πί­στη ό­τι με την πά­ρο­δο του χρό­νου θα χά­σουν ό­λο και πε­ρισ­σό­τε­ρο το νό­η­μά τους. Ο κουρ­δι­κός α­γώ­νας, κα­θί­στα­ται πρό­τυ­πο ε­νός κι­νή­μα­τος για πραγ­μα­τι­κή δη­μο­κρα­τία, συ­νερ­γα­τι­κή οι­κο­νο­μία, και στα­δια­κή διά­λυ­ση του γρα­φειο­κρα­τι­κού κρά­τους-έ­θνους.
Από το 2005, ε­μπνευ­σμέ­νο α­πό τη στρα­τη­γι­κή των α­νταρ­τών Ζα­πα­τί­στας, κή­ρυ­ξε μο­νο­με­ρή κα­τά­παυ­ση του πυ­ρός με το τουρ­κι­κό κρά­τος και άρ­χι­σε να ε­πι­κε­ντρώ­νει τις προ­σπά­θειές του στην α­νά­πτυ­ξη δη­μο­κρα­τι­κών δο­μών στις πε­ριο­χές που ή­δη ε­λέγ­χει. Αυ­τό συ­νέ­βη στη Ροτ­ζά­βα, μια εν δυ­νά­μει κοι­νω­νι­κή ε­πα­νά­στα­ση.
Γρά­φει ο Πέ­τρος Πα­πα­κων­στα­ντί­νου στην «Κα­θη­με­ρι­νή»: «Το συ­ρια­κό Κουρ­δι­στάν εμ­φα­νι­ζό­ταν ως ο υ­παρ­κτός τρί­τος δρό­μος, α­νά­με­σα στον κο­σμι­κό α­πο­λυ­ταρ­χι­σμό του προέ­δρου της Συ­ρίας Άσα­ντ και τη θρη­σκευ­τι­κή τύ­φλω­ση των τζι­χα­ντι­στών. Σή­με­ρα κιν­δυ­νεύει να συ­ντρι­βεί α­πό τους τζι­χα­ντι­στές ή και α­πό μια εν­δε­χό­με­νη τουρ­κι­κή κα­το­χή υ­πό το μαν­δύα της «ου­δέ­τε­ρης ζώ­νης». Ήδη η ευ­ρύ­τε­ρη πε­ριο­χή γύ­ρω α­πό το  Κο­μπα­νί  έ­χει ε­ρη­μω­θεί, κα­θώς πε­ρί­που 200.000 άν­θρω­ποι, η τε­ρά­στια πλειο­νό­τη­τα των α­μά­χων, έ­χουν γί­νει πρό­σφυ­γες για να α­πο­φύ­γουν τη σφα­γή».

ISIS

Ποιοί εί­ναι αυ­τοί ό­μως που κα­τά­φε­ραν σε λί­γους μό­νο μή­νες να θέ­σουν υ­πό τον έ­λεγ­χό τους με­γά­λο μέ­ρος της α­να­το­λι­κής Συ­ρίας και του βό­ρειου Ιρά­κ, κα­τα­λαμ­βά­νο­ντας με­γά­λες πό­λεις (Μο­σού­λη, Φα­λούτ­ζα) και πε­τρε­λαιο­πη­γές; Οι πλη­ρο­φο­ρίες Αμε­ρι­κα­νών και Κούρ­δων α­ξιω­μα­τού­χων α­σφα­λείας συ­γκλί­νουν στην εκ­δο­χή ό­τι αρ­χη­γός τους εί­ναι ο Ιρα­κι­νός Αμπού Μπα­κρ αλ Μπα­γκντά­ντι, ο ο­ποίος συ­νε­λή­φθη α­πό τους Αμε­ρι­κα­νούς στη Φα­λούτ­ζα, στις αρ­χές του 2004. Όταν α­πε­λευ­θε­ρώ­θη­κε ήρ­θε κο­ντά στην Αλ Κάι­ντα και τον δια­βό­η­το Ιορ­δα­νό μα­χη­τή της Αμπού Μου­σά­μπ αλ Ζαρ­κά­ουι. Με­τά την ε­ξέ­γερ­ση ε­να­ντίον του κα­θε­στώ­τος Άσα­ντ στη Συ­ρία, ο Μπα­γκντά­ντι στρα­τεύ­θη­κε με τους φα­να­τι­κούς ισ­λα­μι­στές στη γει­το­νι­κή χώ­ρα, για να ι­δρύ­σει τη δι­κή του ορ­γά­νω­ση το 2013.
Απο­ρία προ­κα­λεί η προέ­λα­ση μό­λις 1.800 μα­χη­τών του «Ισλα­μι­κού Κρά­τους» (ISIS), που κα­τά­φε­ραν να κα­τα­λά­βουν μια πό­λη δύο ε­κα­τομ­μυ­ρίων κα­τοί­κων, τη Μο­σού­λη, με έ­ναν ι­ρα­κι­νό στρα­τό ε­νός ε­κα­τομ­μυ­ρίου. Οι λό­γοι α­νά­γο­νται στην δια­φθο­ρά του ι­ρα­κι­νού στρα­τού και των μι­σθο­φό­ρων του.

Οι γυ­ναί­κες

Απέ­να­ντι στη βαρ­βα­ρό­τη­τα των ISIS βρί­σκο­νται οι γυ­ναί­κες του  Κο­μπα­νί . Η ο­μά­δα τους, που ο­νο­μά­ζε­ται YPJ (το προ­φέ­ρουν Γιου­πάτ­ζου) (Γυ­ναι­κεία Μο­νά­δα Προ­στα­σίας του συ­ρια­κού Κουρ­δι­στάν) και α­ριθ­μεί 7.500 μα­χή­τριες, ι­δρύ­θη­κε το 2012 προ­κει­μέ­νου να προ­φυ­λά­ξει τον ά­μα­χο πλη­θυ­σμό α­πό τις ε­πι­θέ­σεις των κυ­βερ­νη­τι­κών στρα­τευ­μά­των της Συ­ρίας, του Με­τώ­που αλ Νούσ­ρα (πα­ρα­κλά­δι της Αλ Κάι­ντα) και τώ­ρα του ISIS. Οι τε­λευ­ταίοι θέ­λουν να κα­τα­λά­βουν το  Κο­μπα­νί , για να μπο­ρούν να έ­χουν α­νε­νό­χλη­τοι διέ­λευ­ση στην Τουρ­κία.
Οι συ­ντρό­φισ­σες της Αρίν Μιρ­κάν, της 20χρο­νης μα­χή­τριας, η ο­ποία έ­κα­νε ε­πί­θε­ση αυ­το­κτο­νίας για να κα­θυ­στε­ρή­σει τους τζι­χα­ντι­στές ό­ταν α­πεί­χαν μό­λις έ­να χι­λιό­με­τρο α­πό το  Κο­μπα­νί , δεν έ­χουν τί­πο­τε άλ­λο για να τους ε­μπο­δί­σουν πα­ρά μό­νο έ­να κα­λάσ­νι­κο­φ, τα φυ­σίγ­για και την ελ­πί­δα τους. Αυ­τή η ελ­πί­δα τις κά­νει να χα­μο­γε­λούν μπρο­στά στην α­γριό­τη­τα των τζι­χα­ντι­στών, αυ­τή τους δί­νει το θάρ­ρος να μέ­νουν στα χα­ρα­κώ­μα­τα, ε­νώ θα μπο­ρού­σαν να εί­χαν φύ­γει με τους 200.000 πρό­σφυ­γες που ε­γκα­τέ­λει­ψαν την πό­λη. Εκτός α­πό το εν­δε­χό­με­νο του α­πο­κε­φα­λι­σμού, οι μα­χή­τριες στο  Κο­μπα­νί  έ­χουν να α­ντι­με­τω­πί­σουν και τον ε­φιάλ­τη ε­νός βια­σμού με α­σύλ­λη­πτη βα­ναυ­σό­τη­τα.

Εμείς

Ο Ετιέν Μπα­λι­μπάρ ε­πι­ση­μαί­νει ό­τι στην πε­ριο­χή α­να­πτύσ­σο­νται μορ­φές αλ­λη­λεγ­γύης, αυ­το­δια­χεί­ρι­σης και αυ­το­διά­θε­σης που προσ­δί­δουν στην α­ντί­στα­ση ό­χι μό­νο την έν­νοια του ε­θνι­κι­στι­κού α­γώ­να, αλ­λά ε­κεί­νη ε­νός δη­μο­κρα­τι­κού πει­ρά­μα­τος. Αυ­τό ση­μαί­νει ό­τι μπο­ρού­με να δού­με στο Κο­μπα­νί το έμ­βρυο μιας ε­ξέ­λι­ξης κε­φα­λαιώ­δους ση­μα­σίας. Μια α­στι­κή πο­λι­τι­κή που ε­πι­διώ­κει να σώ­σει ό­λη την πε­ριο­χή α­πό τον εξ­τρε­μι­σμό, που δια­τα­ράσ­σει το παι­χνί­δι των τύ­ραν­νων, των φα­να­τι­σμών, των λαϊκι­σμών και των ι­μπε­ρια­λι­σμών. Αυ­τή η ελ­πί­δα εί­ναι μι­κρή, αλ­λά εί­ναι ζω­τι­κής ση­μα­σίας.
Οι μα­χη­τές του  Κο­μπα­νί  το θεω­ρούν ως το δι­κό τους Στά­λιν­γκρα­ντ.
Εμείς πά­λι ε­δώ στην Ελλά­δα, υ­πο­κεί­με­να οι ί­διοι ε­νός κα­τα­στρο­φι­κού πει­ρά­μα­τος, θεω­ρού­με χρέ­ος μας να στα­θού­με δί­πλα σε αυ­τόν το λαό, σε αυ­τές τις γυ­ναί­κες, τη ζω­ντα­νή α­πό­δει­ξη μιας άλ­λης κοι­νω­νίας μέ­σα στα συ­ντρίμ­μια του σή­με­ρα. Στην ελ­πί­δα της συμ­με­το­χής του α­γώ­να της α­ντί­στα­σης με μό­νο ό­πλο την αλ­λη­λεγ­γύη.
Η 26χρο­νη Εβίν Αχμέ­ντ μας λέει: «Όλες οι α­γω­νί­στριες του YPJ μοι­ρα­ζό­μα­στε έ­ναν κοι­νό κώ­δι­κα ει­λι­κρί­νειας, η­θι­κής και δι­καιο­σύ­νης, δεν μπο­ρού­με να φα­ντα­στού­με άλ­λο τρό­πο ζωής.» Μό­το τους η λέ­ξη «haval», που ση­μαί­νει φι­λία. Τρό­πος ζωής τους η αλ­λη­λεγ­γύη και η α­δελ­φο­σύ­νη.
Το α­τρό­μη­το, λα­μπε­ρό χα­μό­γε­λο που έ­χουν οι Κούρ­δισ­σες μα­χή­τριες το έ­χου­με συ­να­ντή­σει σε α­φη­γή­σεις και φω­το­γρα­φι­κά ντο­κου­μέ­ντα για την Κα­το­χή, ό­ταν τα κο­ρί­τσια του Ε­ΑΜ έ­δι­ναν μά­χη στα βου­νά ε­να­ντίον των Γερ­μα­νών.
Το  Κο­μπα­νί  σή­με­ρα εί­ναι σύμ­βο­λο η­ρωι­σμού, ας το κρα­τή­σου­με ζω­ντα­νό. Η αλ­λη­λεγ­γύη κρα­τά τη ζωή στο  Κο­μπα­νί.

Υ.Γ.: Το κεί­με­νο α­πο­τε­λεί μέ­ρος της ει­σή­γη­σης που έ­γι­νε την Τε­τάρ­τη 4 Δε­κεμ­βρίου στην εκ­δή­λω­ση του Κοι­νω­νι­κού Ια­τρείου Αθή­νας για συλ­λο­γή φαρ­μά­κων για το Κο­μπα­νί.

Θε­α­νώ Φω­τίου,
Ελευ­θε­ρία Τσα­κι­ρο­πού­λου
ο  Κομπανί  είναι μια μικρή πόλη 60.000 κατοίκων στα σύνορα Συρίας - Τουρκίας. Η ιστορία του ξεκινάει με την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που στις αρχές του 20ού αιώνα είχε ακόμη τον έλεγχό όλης της περιοχής. Με τη δημιουργία της Συρίας και της Τουρκίας χαράχτηκαν σύνορα που χώρισαν οικογένειες, κατέστρεψαν δεσμούς και επαναπροσδιόρισαν ταυτότητες. Το  Κομπανί  χτίστηκε γύρω από το σιδηροδρομικό σταθμό που κατασκεύαζαν Γερμανοί , σε συμφωνία με την Οθωμανική Αυτοκρατορία, για να ενώσουν το Βερολίνο με την Βαγδάτη. Ακόμα και το όνομά του είναι παραφθορά της γερμανικής λέξης Kompanie (εταιρεία). Το  Κομπανί , που στα αραβικά λέγεται Αϊν αλ Αράμπ, που σημαίνει Αραβική άνοιξη κατοικείται κυρίως από Κούρδους, αλλά και από Άραβες, Τουρκμένιους και Αρμένιους. Είναι ένα από τα τρία καντόνια που απαρτίζουν τη Ρoτζάβα, δηλαδή το Συριακό Κουρδιστάν, το οποίο εφαρμόζει μια πολιτική πρωτόγνωρη για τον αραβικό κόσμο και όχι μόνο. Έχοντας εκδιώξει πράκτορες του καθεστώτος Άσαντ το 2011, και παρά την εχθρότητα από σχεδόν όλους τους γείτονές της, η Ροτζάβα όχι μόνο έχει διατηρήσει την ανεξαρτησία της, αλλά αποτελεί ένα αξιόλογο δημοκρατικό πείραμα.