Μετατόπιση στη στρατηγική των ΗΠΑ.Την άνοιξη του 2012 η Διοίκηση Ομπάμα
δημοσίευσε το νέο δόγμα εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ. Σε αυτό οι
διευθυντικές ομάδες των ΗΠΑ κατέγραφαν σειρά αλλαγών στον σημερινό
κόσμο, έτσι όπως εκείνες τις αντιλαμβάνονται, ενώ ταυτόχρονα
επανατοποθετούσαν τα κύρια ενδιαφέροντά τους. Στη συνέχεια, σειρά
κειμένων που δημοσιεύτηκαν, όπως αυτό του ΟΟΣΑ για τον κόσμο μέχρι το
2030 και της «Εθνικής Υπηρεσίας» των ΗΠΑ για τον κόσμο του 2060,
κατέγραψαν τα κατά τη Δύση κύρια προβλήματα του 20ού αιώνα καθώς και τρόπους αντιμετώπισής τους.
Στα πιο πάνω κείμενα, αλλά και σε δεκάδες ανάλογα, φαίνεται η τάση των ΗΠΑ α) να αποτραβηχτούν σε ένα βαθμό από την άμεση και αδιαμεσολάβητη παρέμβαση στο παγκόσμιο γίγνεσθαι, β) να ωθούν τρίτους σε επεμβάσεις, καθώς και γ) να υποκαθιστούν όπου κρίνουν την πολιτική των στρατιωτικών επεμβάσεων με πολιτικές οικονομικών και πολιτικών πιέσεων. Εκδηλώνεται, ακόμα, δ) η πρόθεση μετακίνησης του κέντρου ενδιαφέροντος της πολιτικής ασφάλειας των ΗΠΑ από την Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή στη Νοτιοανατολική Ασία, όπου το κύριο είναι ο τρόπος και η ένταση αντιμετώπισης της Λ.Δ. της Κίνας.
Η πιο πάνω μετατόπιση έχει να κάνει με τη σχετική αποδυνάμωση των ίδιων των ΗΠΑ. Αυτές παραμένουν, η μεγάλη υπερδύναμη των αρχών του 21ου αιώνα, αλλά δεν μπορούν πλέον να επιβάλλουν παντού και πάντα τη λογική των συμφερόντων τους. Ταυτόχρονα, επειδή έχουν εξασφαλίσει ενεργειακή αυτάρκεια με τη χρήση νέων μεθόδων εξόρυξης πηγών ενέργειας, διαφοροποιούν, σε ένα βαθμό, τα γεωστρατηγικά ενδιαφέροντά τους (υπολογίζεται ότι τα έτη 2015-2018 θα είναι η πρώτη χώρα παραγωγός ενέργειας στον κόσμο). Κατά δεύτερο λόγο αυτή η μετατόπηση σχετίζεται με την ενίσχυση της Κίνας, που στα 20 τελευταία χρόνια οκταπλασίασε το ΑΕΠ της. Η ετήσια μεγέθυνση του ΑΕΠ της Κίνας (630 δισεκατομμύρια το 2013) ξεπερνά το αντίστοιχο άθροισμα των Ε.Ε. και ΗΠΑ (580 δισ.). Ακόμα αυτή η μετατόπιση συνδέεται με την σχετική σταθεροποίηση της Ρωσίας, καθώς και τις τροποποιήσεις ισχύος εντός της Ε.Ε. υπέρ της Γερμανίας και σε βάρος της Γαλλίας.
Η πρώτη είναι να κλείσουν όσο το δυνατόν πιο γρήγορα ορισμένες υποθέσεις όπως είναι το Κυπριακό, το ζήτημα των σχέσεων Ισραήλ και Παλαιστίνης, όπου θα υπάρξει προσωπική παρέμβαση του Ομπάμα, καθώς και του ρόλου της Τουρκίας. Να επαναπροσδιορίσουν, ως προς τα συμφέροντά τους, τη θέση της Αιγύπτου, της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν. Πρόκειται για δυνάμεις που έχουν σχέδια να καταστήσουν εαυτόν περιφερειακό ηγεμόνα. Στο ίδιο πλαίσιο ακόμα, οι ΗΠΑ έχουν προσανατολιστεί σε μια σχετικά επιθετική πολιτική προς τη Ρωσία με τρόπο που θυμίζει περισσότερο τις προγραμματικές θέσεις των Ρεπουμπλικανών, παρά του Δημοκρατικού Κόμματος.
Η δεύτερη προσπάθεια, που ασφαλώς συνδέεται με την πρώτη και την υπηρετεί, είναι να πείσουν τη Γερμανία και κατά προέκταση την Ε.Ε., να αναλάβει έναν πιο δραστήριο ρόλο στις προαναφερόμενες περιοχές. Οι ΗΠΑ επιθυμούν μια τέτοια εμπλοκή να γίνεται στη βάση των δικών τους σχεδιασμών και υπό την υψηλή εποπτεία τους. Αντίθετα, η Γερμανία επιθυμεί να γίνεται από κοινού και «βλέποντας» το Βερολίνο την Ουάσιγκτον «στα μάτια», ως ισοϋψής σύμμαχος.
Στοιχεία αυτής της νέας πολιτικής της Γερμανίας είναι η εγκατάλειψη δημοκρατικών ευρωπαϊκών οραμάτων. Το ουσιαστικό σπάσιμο του άξονα Βερολίνου και Παρισιού. Η υποτίμηση των μικρότερων και φτωχότερων κρατών της Ε.Ε. Η προσπάθεια να λυθεί το Ουκρανικό ζήτημα σύμφωνα με τους πολιτικούς σχεδιασμούς της Πρωσίας από τα μέσα του 19ου αιώνα και με μεθόδους που χρησιμοποιήθηκαν κατά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας. Τότε ήταν που το Βερολίνο πρότρεχε των αποφάσεων της Ε.Ε. και επέβαλλε «λύσεις» πριν από τη συνεδρίαση των οργάνων της Ε.Ε.. Η προώθηση μνημονιακών προγραμμάτων και επιτροπείας σε μέλη και μη μέλη της ΕΕ. Η μετατροπή κρατών όπως της Ελλάδας και της Κύπρου σε αποικίες χρέους, αλλά και η προσπάθεια μετεξέλιξης της Ουκρανίας σε κάτι ανάλογο. Επιπλέον η Γερμανία μεθοδεύει την παρέμβασή της σε ζητήματα που παλαιότερα δεν εμπλέκονταν, όπως το Κυπριακό και εκείνο της ονομασίας της FYROM.
Όσα περιγράψαμε πιστοποιούν την εκτίμηση ότι συντελούνται σειρά αλλαγών που θα σφραγίσουν το περιβάλλον μέσα στο οποίο θα κινηθεί η Ελλάδα. Κεντρικό ζήτημα αυτών των αλλαγών, ιδιαίτερα στον ευρωπαϊκό χώρο, θα είναι η πορεία των σχέσεων Γερμανίας και ΗΠΑ και ο βαθμός κατά τον οποίο αυτές θα κινούνται συναινετικά ή ανταγωνιστικά. Πρόκειται για ζήτημα κλειδί για τα ελληνικά συμφέροντα, καθότι μια κυβέρνηση σωτηρίας δεν θα κινηθεί στο κενό, αλλά σε ένα συγκεκριμένο μετεξελισσόμενο διεθνές περιβάλλον και συγκεκριμένα συστήματα ισχύος.
Η ΑΥΓΗ
Στα πιο πάνω κείμενα, αλλά και σε δεκάδες ανάλογα, φαίνεται η τάση των ΗΠΑ α) να αποτραβηχτούν σε ένα βαθμό από την άμεση και αδιαμεσολάβητη παρέμβαση στο παγκόσμιο γίγνεσθαι, β) να ωθούν τρίτους σε επεμβάσεις, καθώς και γ) να υποκαθιστούν όπου κρίνουν την πολιτική των στρατιωτικών επεμβάσεων με πολιτικές οικονομικών και πολιτικών πιέσεων. Εκδηλώνεται, ακόμα, δ) η πρόθεση μετακίνησης του κέντρου ενδιαφέροντος της πολιτικής ασφάλειας των ΗΠΑ από την Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή στη Νοτιοανατολική Ασία, όπου το κύριο είναι ο τρόπος και η ένταση αντιμετώπισης της Λ.Δ. της Κίνας.
Η πιο πάνω μετατόπιση έχει να κάνει με τη σχετική αποδυνάμωση των ίδιων των ΗΠΑ. Αυτές παραμένουν, η μεγάλη υπερδύναμη των αρχών του 21ου αιώνα, αλλά δεν μπορούν πλέον να επιβάλλουν παντού και πάντα τη λογική των συμφερόντων τους. Ταυτόχρονα, επειδή έχουν εξασφαλίσει ενεργειακή αυτάρκεια με τη χρήση νέων μεθόδων εξόρυξης πηγών ενέργειας, διαφοροποιούν, σε ένα βαθμό, τα γεωστρατηγικά ενδιαφέροντά τους (υπολογίζεται ότι τα έτη 2015-2018 θα είναι η πρώτη χώρα παραγωγός ενέργειας στον κόσμο). Κατά δεύτερο λόγο αυτή η μετατόπηση σχετίζεται με την ενίσχυση της Κίνας, που στα 20 τελευταία χρόνια οκταπλασίασε το ΑΕΠ της. Η ετήσια μεγέθυνση του ΑΕΠ της Κίνας (630 δισεκατομμύρια το 2013) ξεπερνά το αντίστοιχο άθροισμα των Ε.Ε. και ΗΠΑ (580 δισ.). Ακόμα αυτή η μετατόπιση συνδέεται με την σχετική σταθεροποίηση της Ρωσίας, καθώς και τις τροποποιήσεις ισχύος εντός της Ε.Ε. υπέρ της Γερμανίας και σε βάρος της Γαλλίας.
ΗΠΑ - Γερμανία και η διευθέτηση περιφερειακών ζητημάτων
Προκειμένου οι ΗΠΑ να μετακινήσουν μεγάλο μέρος των πόρων τους στη ΝΑ Ασία πρέπει να βρουν έναν τρόπο διευθέτησης των υποθέσεων της Δύσης στην Ανατολική Ευρώπη, την Αφρική και τη Μ. Ανατολή. Προς το παρόν είναι ακόμα δεσμευμένες σε αυτούς τους γεωπολιτικούς χώρους, αλλά κάνουν μια συστηματική διττή προσπάθεια.Η πρώτη είναι να κλείσουν όσο το δυνατόν πιο γρήγορα ορισμένες υποθέσεις όπως είναι το Κυπριακό, το ζήτημα των σχέσεων Ισραήλ και Παλαιστίνης, όπου θα υπάρξει προσωπική παρέμβαση του Ομπάμα, καθώς και του ρόλου της Τουρκίας. Να επαναπροσδιορίσουν, ως προς τα συμφέροντά τους, τη θέση της Αιγύπτου, της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν. Πρόκειται για δυνάμεις που έχουν σχέδια να καταστήσουν εαυτόν περιφερειακό ηγεμόνα. Στο ίδιο πλαίσιο ακόμα, οι ΗΠΑ έχουν προσανατολιστεί σε μια σχετικά επιθετική πολιτική προς τη Ρωσία με τρόπο που θυμίζει περισσότερο τις προγραμματικές θέσεις των Ρεπουμπλικανών, παρά του Δημοκρατικού Κόμματος.
Η δεύτερη προσπάθεια, που ασφαλώς συνδέεται με την πρώτη και την υπηρετεί, είναι να πείσουν τη Γερμανία και κατά προέκταση την Ε.Ε., να αναλάβει έναν πιο δραστήριο ρόλο στις προαναφερόμενες περιοχές. Οι ΗΠΑ επιθυμούν μια τέτοια εμπλοκή να γίνεται στη βάση των δικών τους σχεδιασμών και υπό την υψηλή εποπτεία τους. Αντίθετα, η Γερμανία επιθυμεί να γίνεται από κοινού και «βλέποντας» το Βερολίνο την Ουάσιγκτον «στα μάτια», ως ισοϋψής σύμμαχος.
Αλλαγή στην πολιτική ασφάλειας της Γερμανίας και η σημασία της
Στη Συνδιάσκεψη Ασφαλείας που πραγματοποιήθηκε στα τέλη Ιανουαρίου στο Μόναχο, ο πρόεδρος της Γερμανίας και οι υπουργοί Εξωτερικών και Άμυνας της ίδιας χώρας, δήλωσαν ότι η Γερμανία οφείλει να απαλλαγεί από «τα δεσμά του παρελθόντος» και να ακολουθήσει χωρίς αναστολές μια νέα ενεργό εξωτερική πολιτική πολύμορφων επεμβάσεων, ακόμα και στρατιωτικών. Η Γερμανία, για να παίξει τον καινούργιο της ρόλο, που επιθυμούν οι κυρίαρχες σε αυτήν δυνάμεις, αναθεωρεί συνεχώς την Ιστορία της στοχεύοντας ανάμεσα στα άλλα να απαλλάξει τον εαυτό της από τις ευθύνες για εγκλήματα που διέπραξε στον 20ο αιώνα.Στοιχεία αυτής της νέας πολιτικής της Γερμανίας είναι η εγκατάλειψη δημοκρατικών ευρωπαϊκών οραμάτων. Το ουσιαστικό σπάσιμο του άξονα Βερολίνου και Παρισιού. Η υποτίμηση των μικρότερων και φτωχότερων κρατών της Ε.Ε. Η προσπάθεια να λυθεί το Ουκρανικό ζήτημα σύμφωνα με τους πολιτικούς σχεδιασμούς της Πρωσίας από τα μέσα του 19ου αιώνα και με μεθόδους που χρησιμοποιήθηκαν κατά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας. Τότε ήταν που το Βερολίνο πρότρεχε των αποφάσεων της Ε.Ε. και επέβαλλε «λύσεις» πριν από τη συνεδρίαση των οργάνων της Ε.Ε.. Η προώθηση μνημονιακών προγραμμάτων και επιτροπείας σε μέλη και μη μέλη της ΕΕ. Η μετατροπή κρατών όπως της Ελλάδας και της Κύπρου σε αποικίες χρέους, αλλά και η προσπάθεια μετεξέλιξης της Ουκρανίας σε κάτι ανάλογο. Επιπλέον η Γερμανία μεθοδεύει την παρέμβασή της σε ζητήματα που παλαιότερα δεν εμπλέκονταν, όπως το Κυπριακό και εκείνο της ονομασίας της FYROM.
Όσα περιγράψαμε πιστοποιούν την εκτίμηση ότι συντελούνται σειρά αλλαγών που θα σφραγίσουν το περιβάλλον μέσα στο οποίο θα κινηθεί η Ελλάδα. Κεντρικό ζήτημα αυτών των αλλαγών, ιδιαίτερα στον ευρωπαϊκό χώρο, θα είναι η πορεία των σχέσεων Γερμανίας και ΗΠΑ και ο βαθμός κατά τον οποίο αυτές θα κινούνται συναινετικά ή ανταγωνιστικά. Πρόκειται για ζήτημα κλειδί για τα ελληνικά συμφέροντα, καθότι μια κυβέρνηση σωτηρίας δεν θα κινηθεί στο κενό, αλλά σε ένα συγκεκριμένο μετεξελισσόμενο διεθνές περιβάλλον και συγκεκριμένα συστήματα ισχύος.
Η ΑΥΓΗ
