της Θεοδώρας Τζάκρη
Θέτω εξ αρχής το ερώτημα. Τι φτιάχνεις στις αναπτυγμένες δημοκρατίες της βόρειας Ευρώπης (θεωρήστε το ως κλισέ το αναπτυγμένες) με έναν πανεπιστημιακό, έναν μηχανικό, έναν γιατρό, έναν δικηγόρο, έναν αγρότη, έναν ιδιωτικό υπάλληλο, έναν άνεργο και έναν πρώην πρωθυπουργό; Μάλλον τίποτα ή το πολύ μια φιλοζωική οργάνωση. Στην Ελλάδα, όμως, που η πολιτική φαντασία οργιάζει, αυτή η ομάδα θα μπορούσε να είναι ένας όμιλος προβληματισμού και εάν προστεθεί μάλιστα ο Γιάννης, η Όλγα, ο Σταύρος, μια πληρωμένη (ως προς τα ευρήματά της) δημοσκόπηση και ένα πρωτοσέλιδο θα μπορούσε να γίνει και η νέα μεγάλη Κεντροαριστερά ή άλλως, ο μελλοντικός Δούρειος Ίππος της σοσιαλιστικής Αριστεράς.
Αλλά ας υποθέσουμε ότι υπάρχει Κεντροαριστερά ως πολιτική ιδεολογία που διαφοροποιείται από τη σοσιαλιστική (ή σοσιαλδημοκρατική εάν θέλετε) Αριστερά. Πώς μεταφράζεται αυτό στην τρέχουσα πολιτική; Είναι η λύπη μιας «ρεαλιστικής» πάλαι ποτέ Αριστεράς που σύρθηκε στην παγκοσμιοποίηση και αναγκάστηκε χάριν της διαφύλαξης της απασχόλησης να γίνει Δεξιά; Είναι η λύπη του κ. Γιαννίτση που δεν μπόρεσε να κόψει νωρίτερα τις συντάξεις; Ή μήπως η λύπη του εκδότη που θα χάσει τους κολλητούς του στις τράπεζες και το κράτος που τον κρατάνε ζωντανό ως μια προβληματική ιδιωτική, αλλά δημόσια χρηματοδοτούμενη επιχείρηση; Τι είναι λοιπόν αυτό το κέντρο που βρίσκεται δήθεν ένα «τακ» δίπλα στον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά δεν μπορεί να εκφραστεί και να βρει διέξοδο σ' αυτόν;
Η αυτοαποκαλούμενη ως Κεντροαριστερά σήμερα απαρτίζεται από μικρές, διάσπαρτες, προσωποπαγείς συνήθως ομάδες εξωκοινοβουλευτικών που δεν εκφράζουν σχεδόν κανέναν και σίγουρα όχι τον προοδευτικό κόσμο της πάλαι ποτέ μεγάλης δημοκρατικής παράταξης. Αυτός ο κόσμος και τα στελέχη του (μικρά, μεσαία και μεγάλα) μπορούν μετά βεβαιότητας να εκφραστούν και να βρουν διεξόδους και γνήσια πολιτική αντιπροσώπευση στον ΣΥΡΙΖΑ και δεν χρειάζονται κανέναν εκπρόσωπο του «συστήματος» να τους υποδείξει τους δικούς του κολλητούς ως τους πολιτικούς του εκφραστές που θα αποτελέσουν αύριο τον μελλοντικό Δούρειο Ίππο της υπονόμευσης της γνήσιας προοδευτικής πολιτικής τους έκφρασης. Αυτούς που, επιδιώκοντας σήμερα να στερήσουν την αυτοδυναμία από τον ΣΥΡΙΖΑ, θα υπονομεύσουν κάθε μελλοντική προσπάθεια αντιπαράθεσης με το γνωστό «σύστημα», χτίζοντας από τώρα το σχέδιό τους για μια αριστερή παρένθεση και την παλινόρθωση της πιο αντιδραστικής Δεξιάς, που θα σαρώσει τις δημόσιες επιχειρήσεις, τα δημόσια αγαθά, το κράτος πρόνοιας και κάθε έννοια κοινωνικής συλλογικότητας. Τότε, αυτή η ίδια Κεντροαριστερά που με προθυμότητα έφερε τον κ. Παπαδήμο ως σωτήρα και συνεργάζεται με τον κ. Σαμαρά θα οδύρεται ξανά γιατί δεν την άκουσαν να φτωχοποιήσουν νωρίτερα τον ελληνικό λαό.
Η σύγχρονη Ευρώπη δεν έχει την ανάγκη για έναν νέο Μπλερ, Σρέντερ ή Σημίτη. Χρειάζεται μια νέα αναδιανεμητική και κεϋνσιανή Αριστερά που θα κυριαρχήσει σ' αυτόν τον προοδευτικό πολιτικό χώρο. Μια Αριστερά για την οποία ο μισθωτός, ο συνταξιούχος, ο αγρότης, ο έντιμος επιχειρηματίας, μεγάλος ή μικρός, όχι απλώς δεν θα έχει να φοβάται τίποτα, αλλά θα προσδοκά μέρα με τη μέρα τη βελτίωση της ζωής του και την πρόοδο της επιχείρησής του και όχι την προσαρμογή του προς τα κάτω σε έναν κόσμο που ονομάζει ρεαλισμό την πιο άγρια εκμετάλλευση του ανθρώπου από τον άνθρωπο.
Η πολιτική κυριαρχία, λοιπόν, σε έναν συγκεκριμένο ιδεολογικό χώρο δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να εμφανίζεται ως παιχνίδι ισορροπίας μεταξύ αντιθετικών δυνάμεων, αν μη τι άλλο, γιατί οι πολιτικές αξίες και συνεπώς οι πολιτικές ιδεολογίες δεν ισορροπούν πουθενά παρά μόνο στον εαυτό τους. Δεν μπορείς λοιπόν να προτάσσεις ολίγη από κοινωνική δικαιοσύνη, ολίγη από κοινωνική ισότητα, ολίγη από κοινωνική ευημερία. Και είναι σίγουρο ότι η κοινωνική βελτίωση των πολλών δεν μπορεί να προκύψει μέσα από πολιτικές διαφύλαξης της υπερβάλλουσας ευημερίας των ελαχίστων. Γι' αυτό και η σοσιαλιστική Αριστερά, που καλύπτει αυτονόητα και τον χώρο της Κεντροαριστεράς, όπως συνέβη όλη τη δεκαετία του 1980 με το ΠΑΣΟΚ, προτάσσει ως κοινωνικό της όραμα μια μεγάλη μεσαία τάξη και όχι δύο τάξεις, εκ των οποίων η μία ταξιδεύει με ιδιωτικά τζετ και η άλλη με ποδήλατο.
Εκτός και εάν κάποιοι στην Ελλάδα επιδιώκουν να ονομάσουν ως Κεντροαριστερά μια ευγενική σε προθέσεις Δεξιά, διότι, προσωπικά τουλάχιστον, μου φαίνεται αρκετά εύκολο να καταλάβω τι είναι αριστερή πολιτική, αλλά κάπως δύσκολο να καταλάβω τι είναι ολίγη από αριστερή πολιτική. Και οι όποιες μικρές ιδεολογικές αποκλίσεις εμφανίζονται μέσα στις μεγάλες παρατάξεις αυτές δεν αποτελούν λόγο ύπαρξης ακόμα ενός μικρού κόμματος.
Δυστυχώς για μερικούς, τα πράγματα στην πολιτική είναι πολύ σαφή και όσον αφορά τη χώρα μας ακόμα πιο σαφή. Οι ερωτήσεις λοιπόν είναι πολύ απλές και το ίδιο και οι απαντήσεις. Ακόμα και η ονομασία αυτού του μορφώματος που διατείνεται ότι θα εξελιχθεί σε νέο κεντροαριστερό κόμμα, η Κίνηση των 58, δείχνει ότι πολιτικά (ιδεολογικά) δεν εκπροσωπούν κανέναν άλλον παρά μόνο τους 58 εαυτούς τους. Θα μπορούσαν να είναι και 57 ή και 62. Το ίδιο θα ήταν.
Θέτω εξ αρχής το ερώτημα. Τι φτιάχνεις στις αναπτυγμένες δημοκρατίες της βόρειας Ευρώπης (θεωρήστε το ως κλισέ το αναπτυγμένες) με έναν πανεπιστημιακό, έναν μηχανικό, έναν γιατρό, έναν δικηγόρο, έναν αγρότη, έναν ιδιωτικό υπάλληλο, έναν άνεργο και έναν πρώην πρωθυπουργό; Μάλλον τίποτα ή το πολύ μια φιλοζωική οργάνωση. Στην Ελλάδα, όμως, που η πολιτική φαντασία οργιάζει, αυτή η ομάδα θα μπορούσε να είναι ένας όμιλος προβληματισμού και εάν προστεθεί μάλιστα ο Γιάννης, η Όλγα, ο Σταύρος, μια πληρωμένη (ως προς τα ευρήματά της) δημοσκόπηση και ένα πρωτοσέλιδο θα μπορούσε να γίνει και η νέα μεγάλη Κεντροαριστερά ή άλλως, ο μελλοντικός Δούρειος Ίππος της σοσιαλιστικής Αριστεράς.
Αλλά ας υποθέσουμε ότι υπάρχει Κεντροαριστερά ως πολιτική ιδεολογία που διαφοροποιείται από τη σοσιαλιστική (ή σοσιαλδημοκρατική εάν θέλετε) Αριστερά. Πώς μεταφράζεται αυτό στην τρέχουσα πολιτική; Είναι η λύπη μιας «ρεαλιστικής» πάλαι ποτέ Αριστεράς που σύρθηκε στην παγκοσμιοποίηση και αναγκάστηκε χάριν της διαφύλαξης της απασχόλησης να γίνει Δεξιά; Είναι η λύπη του κ. Γιαννίτση που δεν μπόρεσε να κόψει νωρίτερα τις συντάξεις; Ή μήπως η λύπη του εκδότη που θα χάσει τους κολλητούς του στις τράπεζες και το κράτος που τον κρατάνε ζωντανό ως μια προβληματική ιδιωτική, αλλά δημόσια χρηματοδοτούμενη επιχείρηση; Τι είναι λοιπόν αυτό το κέντρο που βρίσκεται δήθεν ένα «τακ» δίπλα στον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά δεν μπορεί να εκφραστεί και να βρει διέξοδο σ' αυτόν;
Η αυτοαποκαλούμενη ως Κεντροαριστερά σήμερα απαρτίζεται από μικρές, διάσπαρτες, προσωποπαγείς συνήθως ομάδες εξωκοινοβουλευτικών που δεν εκφράζουν σχεδόν κανέναν και σίγουρα όχι τον προοδευτικό κόσμο της πάλαι ποτέ μεγάλης δημοκρατικής παράταξης. Αυτός ο κόσμος και τα στελέχη του (μικρά, μεσαία και μεγάλα) μπορούν μετά βεβαιότητας να εκφραστούν και να βρουν διεξόδους και γνήσια πολιτική αντιπροσώπευση στον ΣΥΡΙΖΑ και δεν χρειάζονται κανέναν εκπρόσωπο του «συστήματος» να τους υποδείξει τους δικούς του κολλητούς ως τους πολιτικούς του εκφραστές που θα αποτελέσουν αύριο τον μελλοντικό Δούρειο Ίππο της υπονόμευσης της γνήσιας προοδευτικής πολιτικής τους έκφρασης. Αυτούς που, επιδιώκοντας σήμερα να στερήσουν την αυτοδυναμία από τον ΣΥΡΙΖΑ, θα υπονομεύσουν κάθε μελλοντική προσπάθεια αντιπαράθεσης με το γνωστό «σύστημα», χτίζοντας από τώρα το σχέδιό τους για μια αριστερή παρένθεση και την παλινόρθωση της πιο αντιδραστικής Δεξιάς, που θα σαρώσει τις δημόσιες επιχειρήσεις, τα δημόσια αγαθά, το κράτος πρόνοιας και κάθε έννοια κοινωνικής συλλογικότητας. Τότε, αυτή η ίδια Κεντροαριστερά που με προθυμότητα έφερε τον κ. Παπαδήμο ως σωτήρα και συνεργάζεται με τον κ. Σαμαρά θα οδύρεται ξανά γιατί δεν την άκουσαν να φτωχοποιήσουν νωρίτερα τον ελληνικό λαό.
Η σύγχρονη Ευρώπη δεν έχει την ανάγκη για έναν νέο Μπλερ, Σρέντερ ή Σημίτη. Χρειάζεται μια νέα αναδιανεμητική και κεϋνσιανή Αριστερά που θα κυριαρχήσει σ' αυτόν τον προοδευτικό πολιτικό χώρο. Μια Αριστερά για την οποία ο μισθωτός, ο συνταξιούχος, ο αγρότης, ο έντιμος επιχειρηματίας, μεγάλος ή μικρός, όχι απλώς δεν θα έχει να φοβάται τίποτα, αλλά θα προσδοκά μέρα με τη μέρα τη βελτίωση της ζωής του και την πρόοδο της επιχείρησής του και όχι την προσαρμογή του προς τα κάτω σε έναν κόσμο που ονομάζει ρεαλισμό την πιο άγρια εκμετάλλευση του ανθρώπου από τον άνθρωπο.
Η πολιτική κυριαρχία, λοιπόν, σε έναν συγκεκριμένο ιδεολογικό χώρο δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να εμφανίζεται ως παιχνίδι ισορροπίας μεταξύ αντιθετικών δυνάμεων, αν μη τι άλλο, γιατί οι πολιτικές αξίες και συνεπώς οι πολιτικές ιδεολογίες δεν ισορροπούν πουθενά παρά μόνο στον εαυτό τους. Δεν μπορείς λοιπόν να προτάσσεις ολίγη από κοινωνική δικαιοσύνη, ολίγη από κοινωνική ισότητα, ολίγη από κοινωνική ευημερία. Και είναι σίγουρο ότι η κοινωνική βελτίωση των πολλών δεν μπορεί να προκύψει μέσα από πολιτικές διαφύλαξης της υπερβάλλουσας ευημερίας των ελαχίστων. Γι' αυτό και η σοσιαλιστική Αριστερά, που καλύπτει αυτονόητα και τον χώρο της Κεντροαριστεράς, όπως συνέβη όλη τη δεκαετία του 1980 με το ΠΑΣΟΚ, προτάσσει ως κοινωνικό της όραμα μια μεγάλη μεσαία τάξη και όχι δύο τάξεις, εκ των οποίων η μία ταξιδεύει με ιδιωτικά τζετ και η άλλη με ποδήλατο.
Εκτός και εάν κάποιοι στην Ελλάδα επιδιώκουν να ονομάσουν ως Κεντροαριστερά μια ευγενική σε προθέσεις Δεξιά, διότι, προσωπικά τουλάχιστον, μου φαίνεται αρκετά εύκολο να καταλάβω τι είναι αριστερή πολιτική, αλλά κάπως δύσκολο να καταλάβω τι είναι ολίγη από αριστερή πολιτική. Και οι όποιες μικρές ιδεολογικές αποκλίσεις εμφανίζονται μέσα στις μεγάλες παρατάξεις αυτές δεν αποτελούν λόγο ύπαρξης ακόμα ενός μικρού κόμματος.
Δυστυχώς για μερικούς, τα πράγματα στην πολιτική είναι πολύ σαφή και όσον αφορά τη χώρα μας ακόμα πιο σαφή. Οι ερωτήσεις λοιπόν είναι πολύ απλές και το ίδιο και οι απαντήσεις. Ακόμα και η ονομασία αυτού του μορφώματος που διατείνεται ότι θα εξελιχθεί σε νέο κεντροαριστερό κόμμα, η Κίνηση των 58, δείχνει ότι πολιτικά (ιδεολογικά) δεν εκπροσωπούν κανέναν άλλον παρά μόνο τους 58 εαυτούς τους. Θα μπορούσαν να είναι και 57 ή και 62. Το ίδιο θα ήταν.