Έξο­δος α­πό το ευρώ: έ­να τρι­πλό στρα­τη­γι­κό λά­θος (μέρος Β). Του Μισέλ Ισόν

Στο δεύ­τε­ρο μέ­ρος του άρ­θρου του ο Μι­σέλ Ισόν κα­τα­πιά­νε­ται με ζη­τή­μα­τα εκ πρώ­της ό­ψεως πιο «γαλ­λι­κά», ό­πως εί­ναι η α­νά­γκη δια­φο­ρο­ποίη­σης των α­ρι­στε­ρών υ­πο­στη­ρι­κτών της ε­ξό­δου α­πό το ευ­ρώ σε σχέ­ση με το Εθνι­κό Μέ­τω­πο της Λε­πέν, που ε­πί­σης υ­πο­στη­ρί­ζει την έ­ξο­δο.
Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, ό­μως, θί­γει ζη­τή­μα­τα που α­φο­ρούν ό­λες τις ευ­ρω­παϊκές χώ­ρες και τις α­ρι­στε­ρές δυ­νά­μεις μέ­σα σε αυ­τές, α­νε­ξάρ­τη­τα α­πό τη στά­ση που κρα­τούν, για την ώ­ρα, τα α­κρο­δε­ξιά κόμ­μα­τα έ­να­ντι του ευ­ρώ και της ΕΕ σε κά­θε χώ­ρα. Για­τί το πραγ­μα­τι­κό πρό­βλη­μα, ό­πως ε­πι­ση­μαί­νει, εί­ναι η ε­πε­ξερ­γα­σία και προ­βο­λή μιας α­ρι­στε­ρής ε­ναλ­λα­κτι­κής ευ­ρω­παϊκής στρα­τη­γι­κής σε ρή­ξη με την υ­πό νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρη κυ­ριαρ­χία Ευ­ρώ­πη, και με στό­χο την α­να­συ­γκρό­τη­σή της σε νέα βά­ση.
Αυ­τή τη στρα­τη­γι­κή ε­πι­δίω­ξη δεν μπο­ρεί η α­ρι­στε­ρά να την εκ­χω­ρή­σει με κα­νέ­να τρό­πο σε άλ­λες δυ­νά­μεις.
Διαβάστε εδώ το πρώτο μέρος.

 
Πώς θα δια­φο­ρο­ποιη­θού­με α­πό το Εθνι­κό Μέ­τω­πο.
Το Εθνι­κό Μέ­τω­πο (ΕΜ) προ­βά­λει την έ­ξο­δο α­πό το ευ­ρώ ως κε­ντρι­κό ά­ξο­να του πο­λι­τι­κού του προ­γράμ­μα­τος και αυ­τή η συ­νεύ­ρε­ση εί­ναι φυ­σι­κά έ­να πρό­βλη­μα. Πρέ­πει να τε­θεί αυ­τό το ε­ρώ­τη­μα χω­ρίς να γί­νουν ά­και­ρες ταυ­τί­σεις, αλ­λά πρέ­πει να τε­θεί. Και να μην αρ­κε­στού­με σε μια εύ­κο­λη α­πά­ντη­ση: τε­λι­κά το ΕΜ εί­χε κα­λέ­σει να ψη­φί­σου­με «ό­χι» για την ευ­ρω­παϊκή Συ­νταγ­μα­τι­κή Συν­θή­κη, αλ­λά δεν ο­δη­γή­θη­κε η ρι­ζο­σπα­στι­κή α­ρι­στε­ρά στο να ψη­φί­σει ναι ή να α­πέ­χει. Αυ­τός ο πα­ραλ­λη­λι­σμός ό­μως δεν ι­σχύει, για­τί “το ό­χι της α­ρι­στε­ράς” προέ­βα­λε έ­να άλ­λο σχέ­διο για την Ευ­ρώ­πη. Οι α­ρι­στε­ροί ο­πα­δοί της ε­ξό­δου α­πό το ευ­ρώ έ­χουν, α­ντί­θε­τα, ε­γκα­τα­λεί­ψει τις “ευ­ρω­παϊστι­κές” ψευ­δαι­σθή­σεις και μας κα­λούν “να τε­λειώ­νου­με με την Ευ­ρώ­πη”, για να χρη­σι­μο­ποιή­σου­με τον α­τυ­χή τίτ­λο μιας συλ­λο­γι­κής έκ­δο­σης.

Εί­μα­στε υ­πο­χρεω­μέ­νοι να δια­πι­στώ­σου­με ό­τι οι προ­σπά­θειες δια­φο­ρο­ποίη­σης με το Ε­Μ, έ­χουν με­γά­λες α­δυ­να­μίες, για έ­ναν ου­σια­στι­κό λό­γο, τον ο­ποίο πρέ­πει να το­νί­σου­με α­πό την αρ­χή. Κά­θε σχέ­διο κοι­νω­νι­κού με­τα­σχη­μα­τι­σμού με συ­νο­χή, προ­τεί­νει στό­χους και μέ­σα για την υ­λο­ποίη­σή τους. Ο α­ρι­στε­ρός λό­γος για την έ­ξο­δο α­πό το ευ­ρώ κά­νει έ­να με­γά­λο λά­θος α­ντι­στρέ­φο­ντας τους στό­χους και τα μέ­σα. Η έ­ξο­δος α­πό το ευ­ρώ εμ­φα­νί­ζε­ται ως προϋπό­θε­ση που ε­πι­τρέ­πει να προ­κύ­ψουν στη συ­νέ­χεια πολ­λά ε­ναλ­λα­κτι­κά σχέ­δια. Σ’αυ­τές τις συν­θή­κες εί­ναι πο­λύ δύ­σκο­λο να δια­φο­ρο­ποιη­θεί κα­νείς σε σχέ­ση με το πρό­γραμ­μα του ΕΜ.
Το πρό­βλη­μα αυ­τό α­να­δει­κνύε­ται α­πό τον τρό­πο που ο Σα­πίρ σχο­λιά­ζει το σχέ­διο ε­ξό­δου α­πό το ευ­ρώ του ΕΜ. Δεν το θεω­ρεί “σκαν­δα­λώ­δες” και κα­ταγ­γέ­λει πε­ρισ­σό­τε­ρο τον “ε­ρα­σι­τε­χνι­σμό” του. Η κρι­τι­κή του α­φο­ρά στην ου­σία τον τρό­πο υ­λο­ποίη­σης: α­νά­γκη ε­λέγ­χου των κε­φα­λαίων και των ι­σο­τι­μιών, ε­γκα­θί­δρυ­ση “τρα­πε­ζι­κών και χρη­μα­το­πι­στω­τι­κών δια­κο­πώ­ν”, ή α­κό­μα “προ­σω­ρι­νή δια­κο­πή ό­λων των δια­συ­νο­ρια­κών συ­ναλ­λα­γώ­ν”. Από το σχέ­διο του ΕΜ λεί­πουν μέ­τρα ό­πως η δη­μιουρ­γία ε­νός “δη­μό­σιου πι­στω­τι­κού πό­λου”, ε­νός άλ­λου πό­λου για την χρη­μα­το­δό­τη­ση των ΜΜΕ, ή και ο δια­χω­ρι­σμός των τρα­πε­ζών. Λεί­πει ε­πί­σης η α­να­βιο­μη­χά­νι­ση και η α­πο­δυ­νά­μω­ση του χρη­μα­το­πι­στω­τι­κού το­μέα. Σχε­τι­κά με το τε­λευ­ταίο ση­μείο “το πρό­γραμ­μα του ΕΜ εί­ναι πο­λύ δει­λό και του­λά­χι­στον δι­φο­ρού­με­νο”. Συ­μπέ­ρα­σμα: “προς το πα­ρόν το πρό­γραμ­μα αυ­τό δεν α­πο­τε­λεί μια πραγ­μα­τι­κή ε­ναλ­λα­κτι­κή κα­τεύ­θυν­ση, πράγ­μα που δεν ση­μαί­νει ό­τι μια τέ­τοια ε­ναλ­λα­κτι­κή δεν εί­ναι δυ­να­τή”.

Ο Φρε­ντε­ρίκ Λορ­ντόν έ­χει φυ­σι­κά κα­τα­νοή­σει - και έ­χει πι­θα­νώς ε­νο­χλη­θεί α­πό - τη γειτ­νία­ση με τις θέ­σεις του ΕΜ σχε­τι­κά με το ευ­ρω­παϊκό ζή­τη­μα. Δη­μο­σίευ­σε πρό­σφα­τα στο μπλο­γκ του έ­να κεί­με­νο, του ο­ποίου ο τίτ­λος φαι­νό­ταν να υ­πό­σχε­ται ό­τι θα ε­ξη­γή­σει τις δια­φο­ρές με­τα­ξύ των σχε­δίων. Το άρ­θρο ξε­κι­νά­ει με με­ρι­κές ρη­το­ρι­κές κα­τη­γο­ρίες κα­τά της κρι­τι­κής α­ρι­στε­ράς, που “για να μη τρο­φο­δο­τή­σει κα­τη­γο­ρίες πε­ρί ε­θνι­κής α­να­δί­πλω­σης’ ε­γκα­τα­λεί­πει κά­θε ι­δέα της ο­ποια­δή­πο­τε αμ­φι­σβή­τη­σης  του ε­λεύ­θε­ρου ε­μπο­ρίου”. Ο Λορ­ντόν προ­τεί­νει “να σκε­φτεί κά­ποια α­ντί­με­τρα χρη­σι­μο­ποιώ­ντας τα ί­δια μέ­σα που χρη­σι­μο­ποιεί το Ε­Μ”.
Σε μια συ­ζή­τη­ση με τον Λορ­ντόν, ο Εμά­νουελ Το­ντ δη­λώ­νει ό­τι “η προ­τε­ραιό­τη­τα για τη γαλ­λι­κή α­ρι­στε­ρά” εί­ναι “να οι­κο­δο­μή­σει έ­ναν ι­σχυ­ρό λό­γο για το έ­θνος, να ε­πα­νε­φεύ­ρει έ­να α­ρι­στε­ρό ό­ρα­μα για το έ­θνος (που θα πα­ρα­με­ρί­σει το συρ­ρι­κνω­μέ­νο έ­θνος του Ε­Μ”. Και διευ­κρι­νί­ζει έ­τσι το στό­χο: “Εμείς οι Γάλ­λοι, έ­χου­με α­νά­γκη να ξα­να­βρε­θού­με με­τα­ξύ μας, με την πα­λιά κα­λή μας πά­λη των τά­ξεων, με την εκ­πλη­κτι­κή πο­λι­τι­σμι­κή μας ποι­κι­λία, με το κρά­τος μας, και το νό­μι­σμά μας. Πρέ­πει να αν­τλή­σου­με α­πό τις πα­ρα­δό­σεις μας και α­πό την ι­στο­ρία μας ό,τι χρεια­ζό­μα­στε για να τα βγά­λου­με πέ­ρα”.
Αυ­τή η δια­τύ­πω­ση του Το­ντ σχε­τι­κά με την “πα­λιά κα­λή μας πά­λη των τά­ξεω­ν” α­φο­ρά έ­να ε­πα­να­λαμ­βα­νό­με­νο θέ­μα: το έ­θνος α­πο­τε­λεί τον κα­τάλ­λη­λο χώ­ρο για να α­να­πτυ­χθεί μια πά­λη των τά­ξεων “ε­λεύ­θε­ρη” και “ό­χι πα­ρα­μορ­φω­μέ­νη” α­πό την πα­γκο­σμιο­ποίη­ση. Αλλά πρό­κει­ται για πα­ρά­λο­γες δια­τυ­πώ­σεις α­πό δύο α­πό­ψεις: πρώ­τα για­τί η πά­λη των τά­ξεων έ­χει με­τα­φερ­θεί σε έ­να δια­κρα­τι­κό ε­πί­πε­δο, πα­ντού στον κό­σμο και ό­χι μό­νο στη ζώ­νη του ευ­ρώ, λό­γω μιας διε­θνο­ποίη­σης του κε­φα­λαίου που δεν θα δια­γρα­φεί με μια μο­νο­κον­δυ­λιά με την έ­ξο­δο α­πό το ευ­ρώ. Και με­τά, για­τί δεν θα μπο­ρού­σε να πραγ­μα­το­ποιη­θεί πα­ρά με τη μορ­φή μιας υ­πο­χώ­ρη­σης του κε­φα­λαίου στο ε­θνι­κό κε­φά­λαιο: το ε­θνι­κό συμ­φέ­ρον θα δι­καιο­λο­γού­σε τό­τε το μπλο­κά­ρι­σμα των μι­σθών  και των κοι­νω­νι­κών δα­πα­νών, για την υ­πε­ρά­σπι­ση του “πα­λιού κα­λού” νο­μί­σμα­τός μας.
Από τον ε­θνι­κό χώ­ρο θα α­ντε­πι­τε­θού­με κα­λύ­τε­ρα.

Αυ­τό το “τέ­χνα­σμα της διε­θνι­στι­κής λο­γι­κής” υ­πο­στη­ρί­ζε­ται και α­πό τον Σε­ντρίκ Ντι­ράν σε έ­να βι­βλίο το ο­ποίο συ­ντό­νι­σε: “Ενώ οι κυ­ρίαρ­χες τά­ξεις εί­ναι πο­λύ κα­λά ορ­γα­νω­μέ­νες και συ­ντο­νι­σμέ­νες σε ευ­ρω­παϊκή (και ευ­ρύ­τε­ρα διε­θνή) κλί­μα­κα, τα κοι­νω­νι­κά κι­νή­μα­τα και οι ορ­γα­νώ­σεις της α­ρι­στε­ράς πα­ρα­μέ­νουν δια­σπα­σμέ­να γεω­γρα­φι­κά, και βα­θύ­τα­τα ε­νταγ­μέ­να στους ρυθ­μούς των ε­θνι­κών τους χώ­ρων. Δεν δια­θέ­τουν θε­σμι­κά ερ­γα­λεία για να ε­ντα­χθούν στο ευ­ρω­παϊκό στρα­τη­γι­κό πε­δίο, οι μι­σθω­τοί δεν ε­πη­ρεά­ζουν με κα­νέ­να τρό­πο τη ατ­ζέ­ντα της ο­λο­κλή­ρω­σης, που ά­ρα δεν μπο­ρεί πα­ρά να εί­ναι δυ­σμε­νής γι’ αυ­τούς. Πρέ­πει ε­πο­μέ­νως να α­να­ζη­τη­θεί μια μορ­φή ρή­ξης με την ΕΕ, πράγ­μα που ση­μαί­νει με αυ­τό­μα­το τρό­πο, να ε­πι­λε­γεί μια νέα ε­πι­κέ­ντρω­ση – του­λά­χι­στον προ­σω­ρι­νά – σε έ­ναν ε­θνι­κό χώ­ρο ο­ρι­σμού των οι­κο­νο­μι­κών και κοι­νω­νι­κών πο­λι­τι­κώ­ν”.
Αυ­τή η το­πο­θέ­τη­ση δεν ση­μαί­νει ό­τι ο συγ­γρα­φέ­ας υ­πο­στη­ρί­ζει την έ­ξο­δο α­πό το ευ­ρώ, κα­θώς γρά­φει ε­πί­σης: “Η ε­γκα­τά­λει­ψη του ευ­ρώ εμ­φα­νί­ζε­ται ως Η λύ­ση: η α­να­προ­σαρ­μο­γή των συ­ναλ­λαγ­μα­τι­κών ι­σο­τι­μιών α­πορ­ρο­φά υ­πο­τί­θε­ται τις δια­φο­ρές α­ντα­γω­νι­στι­κό­τη­τας και ευ­νο­εί την ε­πα­νεκ­κί­νη­ση της δρα­στη­ριό­τη­τας. Μια τέ­τοια λο­γι­κή ε­θνι­κής α­να­δί­πλω­σης, α­κό­μα κι ό­ταν δεν εγ­γρά­φε­ται στην  ξε­νο­φο­βι­κή λο­γι­κή της ά­κρας δε­ξιάς, εί­ναι ε­πι­κίν­δυ­νη, για­τί τεί­νει να υ­πο­κα­τα­στή­σει τις κοι­νω­νι­κές συ­γκρού­σεις με τις α­ντι­θέ­σεις με­τα­ξύ λαώ­ν”. Ο συν­δυα­σμός αυ­τών των δύο α­πο­σπα­σμά­των αρ­κεί για να φα­νεί η α­που­σία συ­νο­χής, που τε­λι­κά α­ντα­να­κλά την κα­κο­φω­νία των δια­φό­ρων κει­μέ­νων που συ­γκε­ντρώ­νο­νται στον τό­μο με τίτ­λο “Να τε­λειώ­νου­με με την Ευ­ρώ­πη”.

Ανα­δί­πλω­ση ή ρή­ξη;

Μπο­ρού­με να συμ­φω­νή­σου­με με το ση­μείο α­φε­τη­ρίας: η πά­λη των τά­ξεων σε ευ­ρω­παϊκό ε­πί­πε­δο εί­ναι ά­νι­ση. Αλλά ο Σ. Ντι­ράν κά­νει το α­πο­φα­σι­στι­κό λά­θος να υ­πο­δεί­ξει ό­τι η α­να­δί­πλω­ση στον ε­θνι­κό χώ­ρο θα ε­πι­τρέ­ψει α­πό μό­νη της να κα­ταρ­γη­θεί το “ευ­ρω­παϊκό στρα­τη­γι­κό πε­δίο”. Αυ­τό ό­μως δεν ι­σχύει και η ε­πι­κέ­ντρω­ση στον ε­θνι­κό χώ­ρο ή η ρή­ξη με την ΕΕ δεν θα εί­χε νό­η­μα, πα­ρά αν μπο­ρού­σε να α­ξιο­ποιη­θεί για να ε­πη­ρεά­σει το ευ­ρω­παϊκό πε­δίο με μια στρα­τη­γι­κή ε­πέ­κτα­σης (των κοι­νω­νι­κών και πο­λι­τι­κών α­γώ­νων). Πρό­κει­ται για τη δια­φο­ρά α­νά­με­σα σε μια στρα­τη­γι­κή α­να­δί­πλω­σης και μια στρα­τη­γι­κή ρή­ξης.
Η α­να­δί­πλω­ση βα­σί­ζε­ται στην υ­πό­θε­ση μιας ά­με­σης και συ­νο­λι­κής α­πο­δέ­σμευ­σης α­νά­με­σα στο ε­θνι­κό πε­δίο και το ευ­ρω­παϊκό πε­δίο, που θα ε­πέ­τρε­πε να κα­ταρ­γη­θούν οι ε­ξω­τε­ρι­κές πιέ­σεις. Αυ­τή εί­ναι η θεω­ρία του Σ. Ντι­ράν, ό­ταν γρά­φει ό­τι “η Ευ­ρώ­πη δεν εί­ναι το κύ­ριο ζή­τη­μα για την κοι­νω­νι­κή και πο­λι­τι­κή α­ρι­στε­ρά. Το πρό­βλη­μά τους δεν εί­ναι να α­να­λά­βουν την  ε­ξεύ­ρε­ση μιας λύ­σης για την ΕΕ. Το ου­σια­στι­κό εί­ναι να ξε­κι­νή­σει κα­νείς α­πό το πρω­τεύον στο πλαί­σιο της οι­κο­νο­μι­κής κρί­σης – τη μα­ζι­κή α­νερ­γία”. Μια τέ­τοια στά­ση δεν εί­ναι αμ­φι­σβη­τή­σι­μη ως “ε­θνι­κή α­να­δί­πλω­ση” – και θα μπο­ρού­σα­με να μην υ­πο­στού­με ό­λες αυ­τές τις εκ­θέ­σεις ι­δεών γύ­ρω α­πό την  έν­νοια του έ­θνους – αλ­λά για­τί η υ­πό­θε­ση στην ο­ποία βα­σί­ζε­ται εί­ναι ε­σφαλ­μέ­νη. Η ε­γκα­τά­λει­ψη του ευ­ρω­παϊκού στρα­τη­γι­κού πε­δίου ή ο ι­σχυ­ρι­σμός ό­τι μπο­ρεί κα­νείς να α­πο­δε­σμευ­θεί απ’ αυ­τό, δεν μπο­ρεί πα­ρά να ο­δη­γή­σει  σε ε­θνι­κι­στι­κές ε­μπλο­κές, αν α­που­σιά­ζει η διά­στα­ση της ε­πέ­κτα­σης.

Για να εί­ναι συ­νε­κτι­κό, έ­να α­ρι­στε­ρό πρό­γραμ­μα ε­ξό­δου α­πό το ευ­ρώ θα έ­πρε­πε να συ­γκρο­τη­θεί με τον ε­ξής τρό­πο. Πρώ­τα να α­να­κοι­νώ­σει τους στό­χους του, για πα­ρά­δειγ­μα: τη ρι­ζι­κή αλ­λα­γή στην κα­τα­νο­μή των ει­σο­δη­μά­των. Στη συ­νέ­χεια να α­πο­δεί­ξει ό­τι αυ­τός ο στό­χος δεν μπο­ρεί να ε­πι­τευ­χθεί χω­ρίς έ­ξο­δο α­πό το ευ­ρώ. Και στη συ­νέ­χεια να υιο­θε­τή­σει έ­να σύν­θη­μα που θα μπο­ρού­σε να εί­ναι: “να βγού­με α­πό το ευ­ρώ για να πλη­ρώ­σουν οι πλού­σιοι”. Αλλά ο λό­γος των α­ρι­στε­ρών ο­πα­δών της ε­ξό­δου α­πό το ευ­ρώ δεν α­πο­δει­κνύει την α­να­γκαιό­τη­τά της, δεν μας λέει τι θα ε­πέ­τρε­πε, και ο­δη­γεί­ται τε­λι­κά στο ε­ξής σύν­θη­μα: “Για να βγού­με α­πό την κρί­ση, να βγού­με α­πό το ευ­ρώ”. Πρό­κει­ται για μια α­πλή δια­τύ­πω­ση, κα­τα­νο­η­τή, αλ­λά το πρό­βλη­μα εί­ναι ό­τι νο­μι­μο­ποιεί στην πρά­ξη το α­πλοϊκό θεώ­ρη­μα του Εθνι­κού Με­τώ­που: “Να βγού­με α­πό το ευ­ρώ, για να εί­ναι ό­λα δυ­να­τά”.
Αντί­θε­τα, μια στρα­τη­γι­κή ρή­ξης και ε­πέ­κτα­σης θα έ­πρε­πε να συν­δυά­ζει τη ρή­ξη με την προ­βο­λή ε­νός σχε­δίου α­να­συ­γκρό­τη­σης της Ευ­ρώ­πης. Μπο­ρεί να πα­ρου­σια­στεί χά­ρη στο σχή­μα που προ­τεί­νουν οι συγ­γρα­φείς του μα­νι­φέ­στου Τι να κά­νου­με με το χρέ­ος και το ευ­ρώ;
Τα “κα­λά” μέ­τρα υιο­θε­τού­νται μο­νο­με­ρώς, ό­πως για πα­ρά­δειγ­μα η α­πόρ­ρι­ψη της λι­τό­τη­τας ή η φο­ρο­λό­γη­ση των χρη­μα­το­πι­στω­τι­κών συ­ναλ­λα­γών.
Συ­νο­δεύο­νται α­πό μέ­τρα προ­στα­τευ­τι­κά, ό­πως ο έ­λεγ­χος των κε­φα­λαίων. Η υιο­θέ­τη­ση σε ε­θνι­κό ε­πί­πε­δο πο­λι­τι­κών που εί­ναι α­ντί­θε­τες με τους ευ­ρω­παϊκούς κα­νό­νες, ε­μπε­ριέ­χει έ­να πο­λι­τι­κό ρί­σκο, που πρέ­πει κα­νείς να πά­ρει υ­πό­ψη του. Η α­πά­ντη­ση βρί­σκε­ται στη λο­γι­κή της ε­πέ­κτα­σης, ώ­στε να τα μέ­τρα αυ­τά (ό­πως η δη­μο­σιο­νο­μι­κή α­νά­καμ­ψη ή η φο­ρο­λο­γία των χρη­μα­το­πι­στω­τι­κών συ­ναλ­λα­γών) να υιο­θε­τού­νται και α­πό άλ­λα κρά­τη μέ­λη.

Κυ­ριαρ­χία και κυ­ριαρ­χι­σμός

Πί­σω α­πό αυ­τές τις α­σά­φειες υ­πάρ­χει μια βα­σι­κή σύγ­χυ­ση με­τα­ξύ λαϊκής (ή δη­μο­κρα­τι­κής) κυ­ριαρ­χίας και ε­θνι­κής κυ­ριαρ­χίας. Υπάρ­χουν ό­μως κυ­ρίαρ­χα και δι­κτα­το­ρι­κά κρά­τη. Υπάρ­χει ε­πί­σης και η δυ­να­τό­τη­τα ά­σκη­σης της ε­θνι­κής κυ­ριαρ­χίας στο ό­νο­μα της λαϊκής κυ­ριαρ­χίας. Αλλά ού­τε ο Θα­πα­τέ­ρο, ού­τε ο Πα­παν­δρέ­ου ε­πέ­λε­ξαν το δρό­μο που θα τους ο­δη­γού­σε να πουν εν θερ­μώ: “Δεν μπο­ρού­με να πλη­ρώ­σου­με το χρέ­ος και θα πά­ψου­με να το κά­νου­με. Ας συ­ζη­τή­σου­με”. Και ο Ολά­ντ ε­γκα­τέ­λει­ψε α­πό την αρ­χή την προ­σπά­θεια να οι­κο­δο­μή­σει έ­να συ­σχε­τι­σμό κα­τά του ορ­ντο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού της Μέρ­κελ βα­σι­ζό­με­νος στις χώ­ρες του Νό­του. Το ζή­τη­μα δεν εί­ναι ε­πο­μέ­νως ο βαθ­μός “κυ­ριαρ­χι­σμού” αυ­τών των κυ­βερ­νή­σεων, αλ­λά η τα­ξι­κή τους φύ­ση και η υ­πο­τα­γή τους στα συμ­φέ­ρο­ντα του χρη­μα­το­πι­στω­τι­κού κα­πι­τα­λι­σμού.

Η κο­σμο­θεω­ρία των α­ρι­στε­ρών ο­πα­δών της ε­ξό­δου α­πό το ευ­ρώ εί­ναι κα­τά βά­θος α­πλοϊκή: υ­πάρ­χουν ε­θνι­κές ο­ντό­τη­τες – που δεν έ­χουν ως προο­πτι­κή τη διά­λυ­σή τους στο ε­σω­τε­ρι­κό μιας ευ­ρω­παϊκής ταυ­τό­τη­τας – οι ο­ποίες υ­πο­τάσ­σο­νται σε μια δι­κτα­το­ρία των α­γο­ρών, που εί­ναι κα­τά κά­ποιο τρό­πο ε­ξω­τε­ρι­κή ως προς αυ­τές. Και η έ­ξο­δος α­πό το ευ­ρώ θα ε­πέ­τρε­πε α­πό μό­νη της να την α­πο­τι­νά­ξουν. Δεν θα υ­πήρ­χε πλέ­ον στο ε­σω­τε­ρι­κό της κά­θε χώ­ρας που α­πε­λευ­θε­ρώ­νε­ται α­πό τις πιέ­σεις του χρη­μα­το­πι­στω­τι­κού το­μέα, η α­νά­γκη ρή­ξης με τον κα­πι­τα­λι­σμό, του­λά­χι­στον με νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρα χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά. Στη Γαλ­λία, για πα­ρά­δειγ­μα, τα με­ρί­σμα­τα που εισ­πράτ­τουν οι μέ­το­χοι, α­ντι­στοι­χούν στο 13% της μά­ζας των μι­σθών. Πώς ό­μως μπο­ρεί να εγ­γυη­θεί η έ­ξο­δος α­πό το ευ­ρώ ό­τι αυ­τή η με­τα­φο­ρά ει­σο­δή­μα­τος θα φθά­σει ξα­νά στο 4%, ό­που βρι­σκό­ταν κα­τά τη δε­κα­ε­τία του 80;
Το ε­ρώ­τη­μα που τί­θε­ται ε­πο­μέ­νως εί­ναι αν ο “κυ­ριαρ­χι­σμός της α­ρι­στε­ράς”, τον ο­ποίο υ­πο­στη­ρί­ζουν οι ο­πα­δοί της ε­ξό­δου α­πό το ευ­ρώ, μπο­ρεί να υ­πάρ­ξει. Εί­ναι προ­φα­νές για τον Λορ­ντόν ό­τι “ο κυ­ριαρ­χι­σμός της α­ρι­στε­ράς δια­φο­ρο­ποιεί­ται εύ­κο­λα α­πό τον κυ­ριαρ­χι­σμό της δε­ξιάς, κα­θώς ο τε­λευ­ταίος προ­σεγ­γί­ζε­ται ως κυ­ριαρ­χία του ‘έ­θνους’, ό­ταν ο πρώ­τος διεκ­δι­κεί να νο­μι­μο­ποιή­σει την κυ­ριαρ­χία του ‘λα­ού’”. Όπως εί­δα­με, αυ­τή δια­φο­ρο­ποίη­ση πα­ρα­μέ­νει συ­γκε­χυ­μέ­νη χω­ρίς μια τα­ξι­κή προ­σέγ­γι­ση που λαμ­βά­νει υ­πό­ψη τους ε­σω­τε­ρι­κούς κοι­νω­νι­κούς συ­σχε­τι­σμούς.

Αλλά ο Σα­πίρ πά­ει πιό μα­κριά αρ­νού­με­νος αυ­τή τη δια­φο­ρο­ποίη­ση: “Αρνού­μαι την ι­δέα ό­τι μπο­ρεί να υ­πάρ­ξει έ­νας κυ­ριαρ­χι­σμός της ‘δε­ξιάς’ ή της ‘α­ρι­στε­ράς’. Υπάρ­χει ο κυ­ριαρ­χι­σμός ως προϋπό­θε­ση για την ύ­παρ­ξη μιας δη­μο­κρα­τι­κής σκέ­ψης, και οι ι­δε­ο­λο­γίες που αρ­νού­νται την κυ­ριαρ­χία και ε­πο­μέ­νως in fine τη δη­μο­κρα­τία”. Με δυο λό­για, “δεν υ­πάρ­χει ε­πο­μέ­νως α­ντί­θε­ση α­νά­με­σα στον κυ­ριαρ­χι­σμό της δε­ξιάς και της α­ρι­στε­ράς. Υπάρ­χει μό­νο έ­νας κυ­ριαρ­χι­σμός” και α­νά­με­σα στις δύο α­ντι­λή­ψεις για το έ­θνος “δεν υ­πάρ­χει α­πό λει­τουρ­γι­κή ά­πο­ψη μια ρι­ζι­κή δια­φο­ρά α­νά­με­σα στις δύο σε αυ­τό το ε­πί­πε­δο της α­νά­λυ­σης”.
Οι ε­πι­πτώ­σεις του α­δια­φο­ρο­ποίη­του κυ­ριαρ­χι­σμού
Δεν πρέ­πει ε­πο­μέ­νως να μας εκ­πλήσ­σει το ό­τι ο “κυ­ριαρ­χι­σμός της α­ρι­στε­ράς” δυ­σκο­λεύε­ται να ε­πι­βλη­θεί και να δια­φο­ρο­ποιη­θεί α­πό τον κυ­ριαρ­χι­σμό γε­νι­κώς. Και υ­πάρ­χουν φυ­σι­κά πο­λι­τι­κές ε­πι­πτώ­σεις. Στην κρι­τι­κή του του βι­βλίου που ε­πι­με­λή­θη­κε ο Σ. Ντι­ράν, ο Σα­πίρ του προ­σά­πτει ό­τι δεν προ­σφέ­ρει “καμ­μία έν­δει­ξη σε σχέ­ση με τη δυ­να­τό­τη­τα ε­νός νέ­ου ι­στο­ρι­κού μπλο­κ, που θα μπο­ρού­σε να εί­ναι φο­ρέ­ας μιας ε­ξό­δου α­πό το ευ­ρώ, σε ε­θνι­κό ε­πί­πε­δο και μιας με­γά­λων δια­στά­σεων α­να­συ­γκρό­τη­σης των ευ­ρω­παϊκών θε­σμών, σε διε­θνές ε­πί­πε­δο. Και δια­τυ­πώ­νει τη δι­κή του υ­πό­θε­ση σχε­τι­κά με αυ­τό το ση­μείο: “Το ι­στο­ρι­κό μπλόκ που θα μπο­ρού­σε να εί­ναι φο­ρέ­ας μιας τέ­τοιας πο­λι­τι­κής, βρί­σκε­ται σε μια δια­δι­κα­σία συ­γκρό­τη­σης. Δεν έ­χει ό­μως ξε­κα­θα­ρι­στεί αν θα η­γε­μο­νεύ­σουν οι δυ­νά­μεις που εκ­προ­σω­πούν μια πραγ­μα­τι­κή α­ρι­στε­ρά ή μια λαϊκι­στι­κή δε­ξιά με βο­να­παρ­τι­στι­κές τά­σεις”.

Αυ­τά τα σχό­λια α­πο­κα­λύ­πτουν για άλ­λη μια φο­ρά μια δι­πλή α­ντί­φα­ση. Από τη μια με­ριά, ε­νώ οι α­ρι­στε­ροί ο­πα­δοί της ε­ξό­δου α­πό το ευ­ρώ την θεω­ρούν κε­ντρι­κό και ι­δρυ­τι­κό στοι­χείο του πο­λι­τι­κού τους σχε­δίου, ε­γκα­τα­λεί­πουν στην πρά­ξη τον α­να­σχη­μα­τι­σμό των ευ­ρω­παϊκών θε­σμών, κα­ταγ­γέλ­λο­ντάς τον, ό­πως εί­δα­με, με κά­θε τρό­πο και θεω­ρώ­ντας τον μια α­φη­ρη­μέ­νη ψευ­δαί­σθη­ση. Από την άλ­λη, μια τέ­τοια ε­γκα­τά­λει­ψη ι­σο­δυ­να­μεί με την κα­τάρ­γη­ση στοι­χείων δια­φο­ρο­ποίη­σης (το τα­ξι­κό πε­ριε­χό­με­νο του προ­γράμ­μα­τος και έ­να άλ­λο σχέ­διο για την Ευ­ρώ­πη), που θα τους ε­πέ­τρε­παν να ι­σχυ­ρι­στούν ό­τι μπο­ρούν να κα­τα­κτή­σουν μια η­γε­μο­νι­κή θέ­ση σε έ­να ‘ι­στο­ρι­κό μπλοκ υ­πό συ­γκρό­τη­ση’, του ο­ποίου ο μό­νος κοι­νός πα­ρο­νο­μα­στής εί­ναι τε­λι­κά η έ­ξο­δος α­πό το ευ­ρώ.
Ο Σερζ Χα­λι­μί εκ­φρά­ζει πο­λύ κα­λά την α­νά­γκη μιας προ­γραμ­μα­τι­κής δια­φο­ρο­ποίη­σης και α­να­δει­κνύει τους κιν­δύ­νους που ε­μπε­ριέ­χει η υ­πο­τί­μη­σή της: “Η έ­ξο­δος α­πό το ευ­ρώ, ό­πως σε κά­ποιο βαθ­μό και ο προ­στα­τευ­τι­σμός, θα βα­σι­ζό­ταν σε μια πο­λι­τι­κή συμ­μα­χία των κα­κών και των κα­λών, στο ε­σω­τε­ρι­κό της ο­ποίας οι πρώ­τοι υ­πε­ρι­σχύουν προς το πα­ρόν. Ο οι­κου­με­νι­κός μι­σθός, η πε­ρι­κο­πή του χρέ­ους και η φο­ρο­λο­γι­κή α­να­δια­νο­μή θα ε­πέ­τρε­πε μια ε­ξί­σου ευ­ρεία, αν ό­χι ευ­ρύ­τε­ρη, συ­σπεί­ρω­ση πα­ρα­με­ρί­ζο­ντας ό­μως τους α­νε­πι­θύ­μη­τους συμ­μά­χους”.
Κά­λυ­ψη του στρα­τη­γι­κού κε­νού

Αντί για συ­μπε­ρά­σμα­τα μπο­ρεί κα­νείς να δια­τυ­πώ­σει τρεις αρ­χές στις ο­ποίες θα μπο­ρού­σε να βα­σι­στεί η πο­λι­τι­κή της ρι­ζο­σπα­στι­κής α­ρι­στε­ράς στην Ευ­ρώ­πη.
Πρώ­τη αρ­χή: Η έ­ξο­δος α­πό το ευ­ρώ δεν α­πο­κλείε­ται a priori σε καμ­μία πε­ρί­πτω­ση, αλ­λά πρό­κει­ται για έ­να α­πο­τρε­πτι­κό ό­πλο, με σκο­πό την οι­κο­δό­μη­ση ε­νός συ­σχε­τι­σμού σε ευ­ρω­παϊκή κλί­μα­κα, που δεν πρέ­πει να προ­βάλ­λε­ται ως πρω­ταρ­χι­κό μέ­τρο που κα­θο­ρί­ζει ό­λα τα άλ­λα.

Δεύ­τε­ρη αρ­χή: Κά­θε ε­ναλ­λα­κτι­κό σχέ­διο πρέ­πει να συν­δυά­ζει μια μο­νο­με­ρή ρή­ξη με την υ­παρ­κτή Ευ­ρώ­πη και την προώ­θη­ση ε­νός σχε­δίου συ­νερ­γα­τι­κής α­νοι­κο­δό­μη­σης της Ευ­ρώ­πης.
Τρί­τη αρ­χή: Η ρή­ξη με τον ευ­ρω­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμό δεν έ­χει νό­η­μα πα­ρά μό­νο στο ό­νο­μα ε­νός προ­γράμ­μα­τος ρή­ξης με τη νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρη τά­ξη πραγ­μά­των στο ε­σω­τε­ρι­κό της κά­θε χώ­ρας.
Η ε­φαρ­μο­γή αυ­τών των αρ­χών θα ε­πέ­τρε­πε να προ­χω­ρή­σου­με σε πολ­λά μέ­τω­πα και να στη­ρί­ξου­με τη νο­μι­μο­ποίη­ση ε­νός ε­ναλ­λα­κτι­κού σχε­δίου σε δύο βά­σεις, σε έ­να πε­ριε­χό­με­νο που υ­πο­στη­ρί­ζει τις ελ­πί­δες της πλειο­ψη­φίας των λαών σε κά­θε χώ­ρα, και στη συ­νερ­γα­τι­κή διά­στα­ση σε ευ­ρω­παϊκό ε­πί­πε­δο. Το τα­ξι­κό πε­ριε­χό­με­νο ε­νός τέ­τοιου προ­γράμ­μα­τος θα ε­πέ­τρε­πε να δια­φο­ρο­ποιη­θού­με κα­θα­ρά σε σχέ­ση με τις θέ­σεις της ά­κρας δε­ξιάς και να ε­πι­τύ­χου­με το συ­ντο­νι­σμό των α­γώ­νων σε ευ­ρω­παϊκό ε­πί­πε­δο.

Πηγή: Εποχή