Αναδιάταξη του πολιτικού σκηνικού και νέα δυναμική για κόμματα που τάσσονταν διαχρονικα υπέρ της απλής αναλογικής φέρνει η πρόταση νόμου της Δημοκρατικής Αριστεράς για καθιέρωση αυτού του εκλογικού συστήματος. ΄Οπως δήλωσε ο πρόεδρός της Φώτης Κουβέλης «η πρότασή μας για την καθιέρωση της απλής αναλογικής δεν υπεισέρχεται σε άλλα ζητήματα που αφορούν την εκλογική νομοθεσία. Επικεντρώνεται στο κύριο. Την κατάργηση του μπόνους των 50 εδρών». Αιτιολογώντας την απόφαση για κατάργηση του μπόνους των 50 εδρών θύμισε τι συνέβη στις εκλογές του 2012 : «Δεν υπάρχει πλέον καμία δικαιολογία για την πριμοδότηση του πρώτου κόμματος, όταν αυτό απέχει πόρρω από την αυτοδυναμία, με ποσοστά μάλιστα που μπορούν να κινούνται κάτω από το 30%, ακόμη και κάτω από το 20%, όπως συνέβη με τις εκλογές του Μαΐου του 2012».
΄Ετσι το ενδιαφέρον μετατοπίζεται στη στάση που θα κρατήσει το ΠΑΣΟΚ αφού δεν είναι βέβαιο ότι αποτελεί στους κόλπους του πλέον πλειοψηφία η άποψη υπέρ της ενισχυμένης αναλογικής. Είναι πολύ πιθανό φυσικά να οικοδομηθεί μια «κυβερνητική στάση» μαζί τη ΝΔ που είναι σταθερά υπέρ της ενισχυμένης αναλογικής και των σταθερών κυβερνήσεων (αν και αυτό δεν υπάρχει πιά με τους όρους που υπήπηρχε πριν από τρία χρόνια) που θα φράξει το δρόμος την υπερψήφιση του σχεδίου νόμου. Να θυμίσουμε εδώ ότι η ΝΔ (127) αριθμεί μαζί με το ΠΑΣΟΚ (28) 155 βουλευτές. Βλέπουμε ότι αν διατηρηθεί η κυβερνητική πλειοψηφία και κατά την ψήφιση της πρότασης νόμου για αλλαγή του εκλογικού νόμου, αυτή δεν θα περάσει, αφού όλοι οι υπόλοιποι βουλευτές είναι 145. Αν το ΠΑΣΟΚ παίξει το ρόλο της κυβερνητικής πλειοψηφίας μαζί με τη ΝΔ θα κατηγορηθεί δικαίως γι απόλυτη συμπόρευση με τη Δεξιά και για υπονόμευση της προοπτικής για μια κυβέρνηση της Αριστεράς, όσο σύνθετο κι αν μοιάζει αυτό σήμερα. Αν μεταβάλλει θέση και στηρίξει την πρόταση, εξ αποτελέσματος θέτει εν αμφιβόλω την κυβερνητική πλειοψηφία και βάζει τέλος στην κυβερνητική συμμαχία με τη ΝΔ ακόμα κι αν αυτή (για άλλους λόγους) διατηρηθεί έως τη διενέργεια των ευρωεκλογών τον Μάϊο του 2014.Η πρόταση που κατατέθηκε στη Βουλή την Πέμπτη και υπογράφεται από το σύνολο της κοινοβουλευτικής ομάδας της ΔΗΜΑΡ (14) βρήκε ήδη τη συμφωνία του ΣΥΡΙΖΑ αφούθ ο εκπρόσωπός του Πάνος Σκουρλέτης δήλωσε την ίδια μέρα μιλώντας στο ραδιόφωνο του «Σκάϊ» «Γνωρίζετε ότι έχουμε καταθέσει συγκεκριμένη πρόταση για την καθιέρωση της απλής αναλογικής η οποία πιστεύουμε ότι θα πρέπει να είναι και μια πάγια συνταγματική ρύθμιση. Κατά συνέπεια, με βάση αυτή την κατατεθειμένη και παγιωμένη αντίληψή μας, προφανώς υποστηρίζουμε την υπόθεση της απλής αναλογικής. Αλλά της απλής αναλογικής, όχι άλλου είδους.. Όχι τερτίπια που κατά καιρούς ακούγονται…» Με την έκφραση «τερτίπια» ίσως ο εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ εννοεί τη διατήρηση του ορίου του 3% για είσοδο κόμματος στη Βουλή, ίσως άλλα που πάντως δεν περιλαμβάνονται στη σχετική πρόταση νόμου και την εισηγητική έκθεση που κατέθεσε στη Βουλή η ΔΗΜΑΡ. Δεδομένη πρέπει να θεωρείται και η θετική στάση του ΚΚΕ που τάσσεται παγίως υπέρ της «απλής και άδολης» αναλογικής, αλλά και στην άλλη άκρη της Χρυσής Αυγής, αν βέβαια πάρει μέρος στην ψηφοφορία όταν αυτή διεξαχθεί. Θετικοί θα είναι κατά πάσα πιθανότατα και οι Ανεξάρτητοι ΄Ελληνες.
Αν υποθέσουμε (για λόγους εργασίας) ότι υιοθετείται η
πρόταση της ΔΗΜΑΡ, για να ισχύσει ο νέος εκλογικός νόμος απο τις
επόμενες εκλογές θα πρέπει να ψηφιστεί απο τα 2/3 των βουλευτών. Δηλαδή
απο 200 βουλευτές. Αυτό είναι αδύνατο όπως ήδη περιγράψαμε με δεδομένη
τη θέση της ΝΔ υπερ των «ισχυρών κυβερνήσεων» ή «της κυβερνητικής
σταθερότητας». Το ενδιαφέρον μετατοπίζεται στη στάση του ΠΑΣΟΚ και έχει
-επιπλέον- να κάνει και με την πατρότητα του ισχύοντος εκλογικού νόμου.
μια και η ενισχυμένη κατ΄ουσία αναλογική (για το πρώτο κόμμα)
προκειμένου να σχηματιστεί κυβέρνηση είναι αρχικώς νόμος Σκανδαλίδη
(2004). Αργότερα, το 2008, τροποποιήθηκε απο τον τότε υπουργό Προκόπη
Παυλόπουλο (ΝΔ) με αποτέλεσμα το μπόνους των 40 εδρών που προέβλεπε υπέρ
του πρώτου κόμματος ο νόμος του Κώστα Σκανδαλίδη, να μεταβληθεί σε 50
έδρες.
Πως θα μοιράζονται οι έδρες στα κόμματα σύμφωνα με την πρόταση της ΔΗΜΑΡ;
Όπως αναφέρει η πρόταση νόμου στο πρώτο απο τα τρία άρθρα
με τίτλο Καθορισμός των εδρών κάθε εκλογικού σχηματισμού στην επικράτεια
: «Για τον καθορισμό των εδρών που δικαιούται κάθε εκλογικός
σχηματισμός, το σύνολο των ψήφων που συγκέντρωσε στην επικράτεια
πολλαπλασιάζεται με τον αριθμό 300 και το γινόμενο τους διαιρείται με το
άθροισμα των εγκύρων ψηφοδελτίων που συγκέντρωσαν στην επικράτεια όσοι
σχηματισμοί συμμετέχουν στην κατανομή των εδρών, σύμφωνα με το άρθρο 5.
Οι έδρες που δικαιούται κάθε σχηματισμός στην επικράτεια είναι το
ακέραιο μέρος του πηλίκου της διαίρεσης». Δηλαδή : Η ΝΔ π.χ. στις
προηγούμενες εκλογές (Ιούνιος 2012) πήρε 1.825.497 ψήφους. Ο αριθμός
αυτός πολλαπλασιάζεται με το 300 (αριθμός των βουλευτών της Ελληνικής
Βουλής) και το γινόμενο διαιρείται δια του αριθμού του συνόλου
(6.155.464) των εγκύρων ψηφοδελτίων. Να το δούμε ως παράσταση :
1.825.497 Χ 300 : 6.155.464 = 88,96 βουλευτές. Το δεκαδικό
οδηγεί ευθέως σε μια ακόμα έδρα, δηλαδή 89 βουλευτές. Αυτό το σημείο το
εξηγεί η επόμενη παράγραφος του ίδιου άρθρου στης πρότασης νόμου και η
ερμηνεία αφορά και στην κατανομή όσων εδρών απομείνουν αδιάθετες: «Αν το
άθροισμα των ως άνω ακέραιων μερών των πηλίκων υπολείπεται του αριθμού
300, τότε παραχωρείται κατά σειρά ανά μία έδρα και ως τη συμπλήρωση
αυτού του αριθμού στους σχηματισμούς, των οποίων τα πηλίκα εμφανίζουν τα
μεγαλύτερα δεκαδικά υπόλοιπα».
Αυτό είναι το ένα βασικό (και κύριο) σημείο της πρότασης.
Το δεύτερο είναι η κατάργηση των βουλευτών Επικρατείας, αφού όπως
είδαμε η αριθμητική πράξη γίνεται με το 300 που είναι το σύνολο των
βουλευτών και όχι με το 288 που είναι όσοι βουλευτές μένουν όταν
εξαιρεθούν οι 12 που εκλέγονται απο τα ψηφοδέλτια Επικρατείας των
κομμάτων ανάλογα με τη δύναμη του καθενός σε ψήφους. Το τρίτο σημείο δεν είναι κατάργηση αλλά διατήρηση. Η πρόταση νόμου διατηρεί το όριο εισόδου στη Βουλή που είναι 3%, κάτι που σημαίνει ότι εμποδίζεται η είσοδος κομμάτων που είτε θα έχουν φτάσει κοντά στην είσοδο είτε όχι, αλλά με απλή αναλογική θα έμπαιναν στη Βουλή έστω με μία έδρα όπως θα δούμε παρακάτω.
Τι λέει όμως το άρθρο 5;
Το άρθρο 5 του ισχύοντος εκλογικού νόμου λεέει ακριβώς
αυτό. Ότι δεν μπαίνει στη Βουλή κόμμα που δεν συγκεντρώνει τουλάχιστον
3% των ψήφων : «Για να εισέλθει ένας εκλογικός σχηματισμός (κόμμα,
συνασπισμός κομμάτων, συνασπισμός μεμονωμένων υποψηφίων) ή ένας
μεμονωμένος υποψήφιος στη Βουλή, πρέπει να λάβει ποσοστό τουλάχιστον 3%
επί των εγκύρων ψηφοδελτίων της επικράτειας». Αν ψηφιστεί η πρόταση της
ΔΗΜΑΡ με βάση τα αποτελέσματα του Ιουνίου 2012 θα έμεναν εκτός Βουλής
τα κόμματα «Δημιουργία Ξανά» ( με ιδρυτή και επικεφαλής τον Θάνο
Τζήμερο), το ΛΑ.Ο.Σ. του Γιώργου Καρατζαφέρη, οι Οικολόγοι Πράσινοι και
το Κίνημα «Δεν Πληρώνω». Πως προκύπτει αυτό; Αν δεν ίσχυε το όριο
εισόδου 3% η αριθμητική πράξη για την κατανομή των εδρών θα ήταν άλλη
απο αυτή που περιγράφει στην πρότασή της η ΔΗΜΑΡ. Στην κατανομή των
εδρών θα συμμετείχαν όλα τα κόμματα που θα έπιαναν το εκλογικό μέτρο,
και όχι μόνο αυτά που θα περνούσαν το 3%. Το εκλογικό μέτρο στην απλή,
απλούστατη αναλογική προκύπτει απο τη διαίρεση του αριθμού των εγκύρων
ψηφοδελτίων (6.155.464 στις εκλογές του Ιουνίου 2012) με το 300 που
είναι το σύνολο των βουλευτών. Δηλαδή 6.155.464 : 300 = 20.518. Αυτό, το
20.518 είναι το εκλογικό μέτρο των προηγούμενων εκλογών. ΄Ετσι, με
σταθερή βάση τον αριθμό 20.518 και μια απλή διαίρεση προκύπτει καθαρά,
(«κρυστάλλινα» που θα΄λεγε το ΚΚΕ!) ο αριθμός βουλευτών που εκλέγει κάθε
κόμμα. Ο ΣΥΡΙΖΑ για παράδειγμα, με 1.655.022 ψήφους (1.655.022 :
20.518 = 80,66) θα εξέλεγε 80,66 βουλευτές, 81 με συνυπολογισμό του
υψηλού δεκαδικού αριθμού. Θα εξέλεγε όμως βουλευτές π.χ. και το ΛΑΟΣ :
97.099 ψήφοι που έλαβε δια 20.518 = 4,73 βουλευτές, δηλαδή πέντε λόγω
του υψηλού δεκαδικού.
Στον πίνακα 1 φαίνεται ποιά κόμματα μπαίνουν στη Βουλή με
το όριο του 3% και απλή αναλογική και ποιά χωρίς το όριο του 3% . Και
φυσικά πόσους βουλευτές εκλέγουν με ή χωρίς το όριο.
Πίνακας 1
Όπως παρατηρούμε στον πίνακα 1 υπάρχουν ελαφρές
διαφοροποιήσεις στις δυνάμεις των κομμάτων, αλλά κυρίως υπάρχουν
συμμετοχές στη Βουλή τεσσάρων σχηματισμών που δεν μετέχουν σήμερα, ούτε
θα μετείχαν με τη διατήρηση του ορίου του 3%. Και τούτο διότι στις
εκλογές του Ιουνίου σε ποσοστά η Δημ.Ξανά συγκέντρωσε 1,59%, το ΛΑΟΣ
1,58%, οι Οικ.-Πράσινοι 0,88% και το κίν. Δεν Πληρώνω 0,39%. Ο
υπολογισμός του πίνακα σταματάει εκεί διότι με δεδομένο το εκλογικό
μέτρο των 20.518 ψήφων, δεν χωρούν άλλες συμμετοχές αφού όλα τα άλλα
κόμματα συγκέντρωσαν λιγότερες ψήφους πανελλαδικά απο το εκλογικό μέτρο.
Την είσοδο στην κατανομή χάνει για ελάχιστες ψήφους η ΑΝΤ.ΑΡ.ΣΥ.Α. που
συγκέντρωσε 20.416, άρα απέχει 102 ψήφους απο το να κερδίσει είσοδο στη
Βουλή με μία έδρα. Την οποία θα έχανε το κόμμα με τα μεγαλύτερα δεκαδικά
υπόλοιπα (στην προκειμένη περίπτωση η ΝΔ). ΄Ολα αυτά φυσικά αν υπήρχε
απλή αναλογική με ή χωρίς το όριο του 3%...
Σύγκριση απλης αναλογικής και συστήματος με «μπόνους»
Η πρόταση νόμου της Δημοκρατικής Αριστεράς δεν διαφοροποιεί
δραματικά το πολιτικό σκηνικό σε επίπεδο αριθμού βουλευτών. Η υιοθέτησή
της όμως δημιουργεί προϋποθέσεις για δημιουργία τάσεων και ρευμάτων
προς άλλες κατευθύνσεις που δεν αποτελούσαν ισχυρή επιλογή για τους
ψηφοφόρους.
Στον πίνακα 2 θα δούμε πόσους βουλευτές θα εξέλεγαν τα
κόμματα που μπήκαν στη Βουλή τον Ιούνιο του 2012 με το εκλογικό σύστημα
της απλής αναλογικής που προτείνεται. Φυσικά με βάση τα ποσοστά που
έλαβαν τότε.
Πίνακας 2
*Βλέπουμε ότι η μεγάλη αλλαγή στα αποτελέσματα αφορά στην κατάργηση του μπόνους. Η ΝΔ ως πρώτο κόμμα εξέλεγε 79 βουλευτές και βρέθηκε με 129 λόγω του δώρου που κάνει ο ισχύων εκλογικός νόμος προκειμένου να διευκολυνθεί ο σχηματισμός κυβέρνησης. Με την υιοθέτηση της απλής αναλογικής αυτό δεν ισχύει και η κατανομή των εδρών γίνεται δικαιότερη αλλά δυσκολεύει ο σχηματισμός κυβέρνησης. ΄Ισως αυτό βοηθήσει στην σταδιακή απόκτηση «κουλτούρας συνεργασίας» μεταξύ των κομμάτων. Κατά τον Φ. Κουβέλη σήμερα παρά ποτέ «απαιτείται η γνήσια καταγραφή των πολιτικών δυνάμεων, με βάση την αρχή της ισοδυναμίας της ψήφου, η οποία , στις σημερινές συνθήκες , είναι η μόνη που μπορεί να δώσει μια νέα δημοκρατική νομιμοποίηση στο πολιτικό σύστημα, προκειμένου αυτό να διαμορφώσει, με προγραμματικές συγκλίσεις και συμφωνίες, την υπέρβαση της ολόπλευρης κρίσης που πλήττει τόσο το ίδιο όσο και την κοινωνία μας».
**Στη δεύτερη στήλη του πίνακα 2 φαίνεται ο αριθμός βουλευτών που εκλέγονται πρωτογενώς με βάση την απλή αναλογική και στην τρίτη στήυη ο τελικός αριθμός των εκλεγομένων. Πρόκειται για αδιάθετες έδρες (αν προστεθούν tταβ πρώτα σκέλη των δεκαδικών αριθμών της δεύτερης στήλης το άθροισμα θα είναι 277 έδρες, άρα περισσεύουν 23 έδρες για να συμπληρωθούν οι 300) που προστίθενται στα κόμματα με βάση την επίδοσή τους και τα μεγαλύτερα υπόλοιπα σε δεκαδικούς αριθμούς.
Πρόταση «πασπαρτού»
Η πρόταση της ΔΗΜΑΡ ανακατεύει για άλλη μια φορά την πολιτική τράπουλα και δίνει ευκαιρίες σε όλους τους ενδιαφερόμενους να μπουν στο παιχνίδι. ΄Αλλοι γιατί πιστεύουν έτσι κι αλλιώς στη λογική της απλής αναλογικής (με ή χωρίς όριο εισόδου στη Βουλή), άλλοι γιατί μπορεί να τη χρησιμοποιήσουν ως πλυντήριο του προτέρου βίου τους και να επανέλθουν «ελαφρά μειωμένοι» αλλά σωσμένοι εκλογικά και άλλοι για να ασκηθούν στη σύνθεση και επιβίωση κυβερνήσεων συνεργασίας. Όχι απλής αλληλοδιάσωσης όπως συμβαίνει σήμερα με τη συγκυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ. Η μικρή λεπτομέρεια ότι κυβερνήσεις συνεργασίας πρέπειο να σχηματίζονται στη βάση αρχών και προγραμματικών συμφωνιών θα εμφανιστεί μετα τις εκλογές και την κατανομή των εδρών...
__________________________________________________________
Το άρθρο του Α.Κοσώνα δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «το Χωνί» την Κυριακή 3 Νοεμβρίου 2013
