Μεγάλη συζήτηση έχει ανοίξει για τα βαθύτερα αίτια της εξέγερσης της Πλατείας Ταξίμ και για το κατά πόσο αυτά βρίσκουν ή όχι αντιστοιχίες στα σημερινά αιτήματα της ελληνικής κοινωνίας. Διαβάζω αναλύσεις που υποστηρίζουν ότι η τουρκική κοινωνία ευημερεί και, ως εκ τούτου, αιτήματα, όπως η ελευθερία του λόγου, και η αντίσταση στην ισλαμοποίηση δεν σχετίζονται με τα καθ' ημάς. Είναι όμως έτσι;
Στις αρχές Μαΐου, η Τουρκική Δημοκρατία αποπλήρωσε και την τελευταία δόση του χρέους της προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, «διακόπτοντας μια σχέση» που διήρκεσε 52 χρόνια. Η συμβολή του Ερντογάν και της πολιτικής του σε αυτό που κάποιοι βάφτισαν Τουρκικό Θαύμα υπήρξε αναμφίβολη. Στον τομέα των εργασιακών δικαιωμάτων -και των δικαιωμάτων γενικώς- δεν είχε και πολύ δουλειά να κάνει: οι προγενέστερες χούντες με την στήριξη του ΔΝΤ είχαν λύσει προ πολλού τέτοιες «λεπτομέρειες». Πολύ πριν το τουρκικό «success story», η τουρκική κοινωνία φημιζόταν για τις ακραίες αντιθέσεις της, πολιτισμικές και οικονομικές. Είναι αυτό που ο Κοτς είχε περιγράψει χαρακτηριστικά, μιλώντας για τη «λευκή» Τουρκία: «μια Δανία περικυκλωμένη από ένα Μπαγκλαντές».
Αυτό που χρειαζόταν κυρίως ήταν ο αναπροσανατολισμός του χώρου ενδιαφέροντος από την Ευρώπη, η δημιουργία μιας νέας αστικής τάξης (αμφότερα σημεία σύγκρουσης με το Κεμαλικό κατεστημένο), άφθονη καταστολή και βιασμός του περιβάλλοντος με project εξορύξεων, τερατωδών υποδομών, άκρατης επέκτασης του δομημένου χώρου κ.α. Όλα αυτά, βέβαια, χάρη στα ισχυρά λαϊκά ερείσματα που το Ισλάμ εξασφάλιζε.
Δεν είναι προφανώς τυχαίο το ότι τη θρυαλλίδα για όσα συμβαίνουν στην Τουρκία αποτέλεσε η καταστροφή ενός πάρκου. Σε μια πόλη, όπου υπάρχουν εκατομμύρια φτωχοί (που ως τέτοιοι έχουν ως ζωτική ανάγκη τους ελεύθερους χώρους, όπως και τα άλλα συλλογικά αγαθά), η επιλογή της ανάπτυξης με mall, αντί του τελευταίου πάρκου, έφτασε να αντιπροσωπεύει την βίαιη επέλαση ενός μοντέλου ανάπτυξης, ενάντια στο μέτρο και τις ανθρώπινες ανάγκες.
Σε αυτήν την σύγκρουση μοντέλων στάθηκε και στην ομιλία της στο αυτοδιαχειριστικό εγχείρημα της ΒΙΟ.ΜΕ. η Ναόμι Κλάιν, η οποία επανέφερε την πρόσφατη αναφορά της για την ευθεία διασύνδεση της καπιταλιστικής με την οικολογική κρίση, θέμα που θα αποτελέσει και το αντικείμενο του επόμενου βιβλίου της. Αναγνωρίζοντας την κλιματική αλλαγή ως την μεγαλύτερη απειλή για τον άνθρωπο και τον πλανήτη, τόνισε πόσο επείγουσα είναι η απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα. Κάνοντας εκτενή αναφορά στο κίνημα ενάντια στην εξόρυξη στην Χαλκιδική, χαρακτήρισε αυτή την μάχη ως την κρισιμότερη απέναντι στην νεοφιλελεύθερη επίθεση στους ανθρώπους και το περιβάλλον στην Ελλάδα. Με κριτική διάθεση απέναντι στα "όχι" τμήματος της Αριστεράς, η Καναδή συγγραφέας και ακτιβίστρια τόνισε την ανάγκη τα κινήματα αντίστασης σήμερα να αντιτάξουν τα δικά τους «ναι», εστιάζοντας στις αυτοδιαχειριζόμενες και συνεργατικές επιχειρήσεις, στο αδιαμεσολάβητο εμπόριο και την ενίσχυση της τοπικοποίησης, χαρακτηρίζοντας την αυτο-οργανωμένη κοινωνική οικονομία ως τον πραγματικό τρίτο δρόμο, ανάμεσα στον φονταμενταλισμό των αγορών και τον κομμουνιστικό κρατισμό.
Στον δημόσιο διάλογο που έχει αναπτυχθεί στην χώρα μας, ελάχιστα και με ελάσσονα εμβάθυνση μας έχει απασχολήσει το ζήτημα του μοντέλου οικονομίας που μπορούμε και πρέπει να ακολουθήσουμε, με βαρύνουσα την ευθύνη των κυρίαρχων πολιτικών δυνάμεων, αλλά και των Μέσων Ενημέρωσης που, όπως είπε και η Ναόμι Κλάιν, έχουν υπνωτίσει τους πολίτες, τρομοκρατώντας τους με εκβιαστικά διλήμματα του τύπου «ή θα αποδεχθείτε την συνταγή της τρόικας ή θα επέλθει η Αποκάλυψη του Ιωάννη».
Πλέον είναι ξεκάθαρο πως όλα δένουν γλυκά: ο αγώνας για τη δικαιοσύνη είναι πια αγώνας για τα συλλογικά αγαθά, τον ελεύθερο χώρο, την ελευθερία και τη δημοκρατία. Πάνω από όλα, όμως, είναι αγώνας για έναν άλλο κόσμο που ήδη αρχίζει να φαίνεται εφικτός.
