Για τον αντισημιτισμό

Tου Φρίντριχ Ένγκελς

 Το κείμενο του Ένγκελς που ακολουθεί είναι μια επιστολή του Φρίντριχ Ένγκελς στην Arbeiterzeitung, μια αυστριακή εργατική εφημερίδα που εκδήλωνε αντισημιτικές τάσεις. Με αυτή την αφορμή ο Ένγκελς κριτικάρει τον αντισημιτισμό, δείχνοντας ότι είναι μια μορφή ψευτο-σοσιαλισμού των αντιδραστικών τάξεων. Η επιστολή γράφτηκε στις 19 Απρίλη και δημοσιεύθηκε στην Arbeiterzeitung στις 9 Μάη του 1890  

Το αν θα μπορούσε να κάνετε περισσότερο κακό παρά καλό με τον αντισημιτισμό σας είναι κάτι που σας ζητώ να το εξετάσετε. Γιατί ο αντισημιτισμός αποτελεί εχέγγυο για μια καθυστερημένη κουλτούρα, το οποίο είναι ο λόγος που θα βρεθεί μόνο στην Πρωσία και την Αυστρία, και στη Ρωσία. Όποιος επιδιδόταν στο τσαλαβούτημα στον αντισημιτισμό, είτε στην Αγγλία ή στην Αμερική, απλά θα γελοιοποιούνταν, ενώ στο Παρίσι η μόνη εντύπωση που δημιουργείται από τα γραπτά του Μ. Drumont –κατά πολύ πιο πνευματώδη από των γερμανών αντισημιτών– είναι εκείνη μιας αναποτελεσματικής φωτιάς στο τηγάνι.

Επιπλέον, τώρα που είναι υποψήφιος για το Δημοτικό Συμβούλιο, έχει πραγματικά υποχρεωθεί να ανακηρύξει τον εαυτό του έναν αντίπαλο του χριστιανικού κεφαλαίου όχι λιγότερο από του εβραϊκού. Και ο Μ. Drumont θα διαβαζόταν ακόμη και αν ο ίδιος υιοθετούσε την αντίθετη άποψη.

Στην Πρωσία είναι οι κατώτεροι ευγενείς, οι γιούνκερς με εισόδημα 10.000 μάρκα και δαπάνες 20.000, και ως εκ τούτου υποκείμενοι στην τοκογλυφία, που επιδίδονται στον αντισημιτισμό, ενώ τόσο στην Πρωσία όσο και στην Αυστρία μια ηχηρή χορωδία παρέχεται από εκείνους τους οποίους έχει καταστρέψει ο ανταγωνισμός από το μεγάλο κεφάλαιο – τη μικροαστική τάξη, ειδικευμένους τεχνίτες και μικρούς καταστηματάρχες. Αλλά στο βαθμό που το κεφάλαιο, σημιτικό ή άριο, με περιτομή ή βαφτισμένο, καταστρέφει αυτές τις τάξεις της κοινωνίας, που είναι απ’ άκρη σ’ άκρη αντιδραστικές, κάνει μόνο αυτό που εντάσσεται στην ιστορική υπηρεσία του, και το κάνει καλά· βοηθά να εξωθηθούν οι καθυστερημένοι Πρώσοι και Αυστριακοί προς τα εμπρός μέχρι να φτάσουν τελικά το σημερινό επίπεδο στο οποίο όλες οι παλιές κοινωνικές διακρίσεις μετατρέπονται σε μια μεγάλη αντίθεση – καπιταλιστές και μισθωτοί εργάτες. Μόνο σε μέρη όπου αυτό δεν έχει συμβεί ακόμη, όπου δεν υπάρχει ισχυρή καπιταλιστική τάξη και επομένως ούτε ισχυρή τάξη των μισθωτών εργατών, όπου το κεφάλαιο δεν είναι ακόμη αρκετά ισχυρό ώστε να αποκτήσει τον έλεγχο της εθνικής παραγωγής στο σύνολό της, έτσι ώστε οι δραστηριότητές του κυρίως περιορίζονται στο Χρηματιστήριο –με άλλα λόγια, εκεί όπου η παραγωγή είναι ακόμα στα χέρια των αγροτών, γαιοκτημόνων, τεχνιτών και άλλων παρόμοιων τάξεων που επιβιώνουν από το Μεσαίωνα– εκεί, και μόνο εκεί, είναι το κεφάλαιο κυρίως εβραϊκό, και εκεί είναι μόνο ο αντισημιτισμός διαδεδομένος.

Στη Βόρεια Αμερική δεν θα βρεθεί ούτε ένας Εβραίος μεταξύ των εκατομμυριούχων, των οποίων ο πλούτος μπορεί, σε ορισμένες περιπτώσεις, μόλις και μετά βίας να εκφραστεί με τα πενιχρά μας μάρκα, χρυσά νομίσματα ή φράγκα, και σε σύγκριση με αυτούς τους Αμερικάνους, οι Ρότσιλντ είναι πραγματικά άποροι. Και ακόμα και στην Αγγλία, ο Ρότσιλντ είναι ένας άνθρωπος με μέτρια μέσα, όταν, για παράδειγμα, συγκριθεί με τον Δούκα του Γουεστμίνστερ. Ακόμα και στη δική μας Ρηνανία από την οποία, με τη βοήθεια των Γάλλων, διώξαμε την αριστοκρατία πριν από 95 χρόνια και όπου έχουμε δημιουργήσει τη σύγχρονη βιομηχανία, μάταια θα αναζητήσει κανείς Εβραίους.

Ως εκ τούτου, ο αντισημιτισμός είναι απλά η αντίδραση των παρακμαζόντων μεσαιωνικών κοινωνικών στρωμάτων εναντίον μιας σύγχρονης κοινωνίας, που αποτελείται βασικά από καπιταλιστές και μισθωτούς εργάτες, έτσι ώστε να εξυπηρετεί μόνο αντιδραστικούς σκοπούς κάτω από ένα δήθεν σοσιαλιστικό μανδύα· είναι μια εκφυλισμένη μορφή φεουδαρχικού σοσιαλισμού και δεν μπορεί να έχει τίποτα κοινό μαζί του. Το ίδιο το γεγονός της ύπαρξής του σε μια περιοχή είναι απόδειξη ότι δεν υπάρχει ακόμη αρκετό κεφάλαιο εκεί. Το κεφάλαιο και η μισθωτή εργασία είναι σήμερα αδιαίρετα. Όσο πιο ισχυρό γίνεται το κεφάλαιο και, συνεπώς, η τάξη των μισθωτών, τόσο πλησιάζει η εξαφάνιση της καπιταλιστικής κυριαρχίας. Αυτό που θα επιθυμούσα, λοιπόν, για μας τους Γερμανούς, στους οποίους θέλω να υπολογίζω επίσης τους Βιεννέζους, είναι να αναπτυχθεί η καπιταλιστική οικονομία με ένα πραγματικά αλματώδη ρυθμό παρά να πέσει αργά σε στασιμότητα.

Επιπλέον, ο αντισημίτης παρουσιάζει τα γεγονότα σε ένα εντελώς ψευδές φως. Δεν ξέρει καν τους Εβραίους που επικρίνει, αλλιώς θα γνώριζε ότι, χάρη στον αντισημιτισμό στην Ανατολική Ευρώπη, και την ισπανική Ιερά Εξέταση στην Τουρκία, υπάρχουν εδώ στην Αγγλία και στην Αμερική χιλιάδες και χιλιάδες εβραίοι προλετάριοι· και είναι ακριβώς αυτοί οι Εβραίοι εργάτες που υφίστανται τη χειρότερη εκμετάλλευση και μαστίζονται πιο πολύ από τη φτώχεια. Στην Αγγλία κατά τη διάρκεια των τελευταίων δώδεκα μηνών είχαμε τρεις απεργίες από εβραίους εργάτες. Μπορεί λοιπόν να αναμένεται να συμμετάσχουμε στον αντισημιτισμό στον αγώνα μας ενάντια στο κεφάλαιο;

Επιπλέον, χρωστάμε πολλά στους Εβραίους. Αφήνοντας κατά μέρος τον Χάινε και τον Μπέρνε, ο Μαρξ ήταν ένας ακραιφνής Εβραίος· ο Λασάλ ήταν Εβραίος. Πολλοί από τους καλύτερους ανθρώπους μας είναι Εβραίοι. Ο φίλος μου ο Βίκτωρ Άντλερ, ο οποίος βρίσκεται τώρα σε μια βιενέζικη φυλακή για την αφοσίωσή του στην υπόθεση του προλεταριάτου, ο Έντουαρντ Μπερνστάιν, συντάκτης του Sozialdemokrat του Λονδίνου, ο Πάουλ Σίνγκερ, ένας από τους καλύτερους άνδρες μας στο Ράιχσταγκ – άνθρωποι που είμαι υπερήφανος να τους αποκαλώ φίλους μου, και όλοι τους Εβραίοι! Κατόπιν όλων, εγώ ο ίδιος είχα βαπτιστεί σε Εβραίο από την Gartenlaube και, μάλιστα, εάν μου επιβαλλόταν να διαλέξω, θα προτιμούσα ευχαρίστως να είμαι Εβραίος παρά «Χερ φον»!

Το κείμενο περιλαμβάνεται στον υπό κυκλοφορία τόμο 6 της Μαρξιστικής Σκέψης (σελ. 102-03, πηγή: marxists.org)