Του Κώστα Ζαχαριάδη
Οι πρόσφατες προσπάθειες
λόμπι των ΗΠΑ να περιορίσουν τις διαδικτυακές ελευθερίες, με το προκάλυμμα του
πολέμου ενάντια στην πειρατεία (ACTA, SOPA, PIPA κλπ) μαρτυρούν ότι η προσπάθεια
να χειραγωγηθούν στο βαθμό του ρεαλιστικού και του εφικτού και τα social media
και το internet είναι υπαρκτή
«Αυτές οι εκλογές
είναι διαφορετικές», ακούγεται όλο και περισσότερο από όλο και περισσότερους!
Δεν είναι όμως μόνο η πολυεπίπεδη κρίση, η κατάσταση στην οικονομία και η
κατάρρευση του δικομματισμού που τις κάνουν διαφορετικές σε σχέση με τις
προηγούμενες. Aναμφίβολα, παίζει σημαντικό ρόλο και η αλλαγή στον τρόπο με τον
οποίο ενημερωνόμαστε και αλληλεπιδρούμε με την πληροφορία.
Είτε το θέλουμε είτε όχι, τα social media καταλαμβάνουν όλο και περισσότερο χρόνο στην καθημερινότητα μας. Είναι μια πραγματικότητα κι όποιος την υποτιμά ζει εκτός εποχής. Ταυτόχρονα, όποιος την υπερτιμά κινδυνεύει να χαθεί σε μια ηλεκτρονική υπαρκτή πραγματικότητα. Δύσκολη η ισορροπία, απροσδιόριστο το όριο. Η έκρηξη των social media ιστορικά συμπίπτει με την κρίση. Εδώ αρχίζουν τα πράγματα να γίνονται εξαιρετικά ενδιαφέροντα.
Το internet όλο και περισσότερο εισέρχεται στους χώρους δουλειάς, τους χώρους διασκέδασης ενώ ταυτόχρονα συνδέει τον οικιστικό ιστό της πόλης ανά πάσα ώρα και στιγμή και χρησιμοποιείται από όλο και μεγαλύτερο μέρος του ηλικιακού φάσματος. Η κρίση, καθώς συρρικνώνει τα εισοδήματα, στρέφει όλο και περισσότερους να ψυχαγωγούνται με το internet. Δεν έχουμε να κάνουμε απλά με «παράλληλους κόσμους». Τα πράγματα είναι πολύ πιο σύνθετα και οι ψηφιακοί «εαυτοί» μας είναι τα ίδια άτομα με τους πραγματικούς.
Με τον ένα τρόπο ή τον άλλο, τα social media αποτελούν μια νέα πηγή πληροφόρησης, αντιπληροφόρησης, ένα νέο χώρο διαλόγου, αντιπαράθεσης, ιδεολογικής και πολιτικής διαπάλης, μετακίνησης συνειδήσεων. Οι συνέπειες όλων των παραπάνω διαδικασιών λειτουργώντας πολλές φορές αθροιστικά δείχνουν να επηρεάζουν όλο και πιο έντονα και σε καθοριστικό συχνά βαθμό, τις συνθήκες υπό τις οποίες ζούμε ή και την αντίδραση απέναντι σε αυτές. Η πολλαπλασιαστική ισχύς που μπορεί να έχει ένα μήνυμα που κοινοποιείται στο facebook ή στο twitter είναι τρομακτική.
Αρκεί να θυμηθούμε τον ρόλο που διετέλεσαν οι ψηφιακοί χώροι κοινωνικής δικτύωσης στις αραβικές εξεγέρσεις, στα κινήματα των πλατειών σε Ελλάδα και Ευρώπη, στο κίνημα Occupy Wall Street, η κινητοποίηση bloggers σαν αντίδραση στις καταστροφικές πυρκαγιές στο πρόσφατο παρελθόν στη χώρα μας ... Η είδηση για το ροζ σκάνδαλο του Στρός Καν έγινε παγκοσμίως γνώστη μέσω twitter πολύ πριν την μεταδώσει το CNN. Θα το φανταζόταν κανείς αυτό πριν από 20 χρόνια όταν θεωρούνταν επανάσταση το να βλέπεις να αναμεταδίδεται απευθείας ο πόλεμος στο Ιράκ από τους τότε πολεμικούς ανταποκριτές;
Οι πρόσφατες προσπάθειες λόμπι των ΗΠΑ να περιορίσουν τις διαδικτυακές ελευθερίες, με το προκάλυμμα του πολέμου ενάντια στην πειρατεία (ACTA, SOPA, PIPA κλπ) μαρτυρούν ότι η προσπάθεια να χειραγωγηθούν στο βαθμό του ρεαλιστικού και του εφικτού και τα social media και το internet είναι υπαρκτή. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι τα απολυταρχικά καθεστώτα λογοκρίνουν το internet στις χώρες τους.
Ο Howard Zinn, ο Αμερικάνος συγγραφέας, ιστορικός, πολιτικός ακτιβιστής και διανοούμενος της αριστεράς υποστήριζε, ανάμεσα στα άλλα, ότι τα μεγάλα κινήματα δημιουργούνται ως συσσωρευτικό αποτέλεσμα μικρών πράξεων, σε ανατρεπτική κατεύθυνση, απλών καθημερινών ανθρώπων. Αυτό τον ρόλο μπορούν και πρέπει να τον παίξουν και τα social media.
Η διαμαρτυρία, η οργή, η αγανάκτηση, το αίτημα για αλλαγή, το αίτημα για αλληλεγγύη, για δικαιοσύνη, για δημοκρατία δεν εκφράζεται κατ΄ ανάγκη όπως εκφραζόταν μέχρι «χθες». Το ίδιο βέβαια ισχύει και για αιτήματα στο άλλο εύρος του ιδεολογικού φάσματος. Ο ρατσισμός, η μισαλλοδοξία, ο φανατισμός, το μίσος και αυτά εκφράζονται και μέσω internet.
Τα social media δεν είναι το A και το Ω για κοινωνική αλλαγή προς οποιαδήποτε κατεύθυνση. Μας δίνουν όμως ένα σημαντικό πλεονέκτημα: σπάνε το μονοπώλιο της μέχρι και σήμερα πανίσχυρης εικόνας της τηλεόρασης και μας καθιστούν ενεργούς συμμέτοχους στη διακίνηση, αξιολόγηση και σχολιασμό πληροφοριών. Αυτή τη νέα δυνατότητα μπορούμε και πρέπει να την εκμεταλλευτούμε.
Είτε το θέλουμε είτε όχι, τα social media καταλαμβάνουν όλο και περισσότερο χρόνο στην καθημερινότητα μας. Είναι μια πραγματικότητα κι όποιος την υποτιμά ζει εκτός εποχής. Ταυτόχρονα, όποιος την υπερτιμά κινδυνεύει να χαθεί σε μια ηλεκτρονική υπαρκτή πραγματικότητα. Δύσκολη η ισορροπία, απροσδιόριστο το όριο. Η έκρηξη των social media ιστορικά συμπίπτει με την κρίση. Εδώ αρχίζουν τα πράγματα να γίνονται εξαιρετικά ενδιαφέροντα.
Το internet όλο και περισσότερο εισέρχεται στους χώρους δουλειάς, τους χώρους διασκέδασης ενώ ταυτόχρονα συνδέει τον οικιστικό ιστό της πόλης ανά πάσα ώρα και στιγμή και χρησιμοποιείται από όλο και μεγαλύτερο μέρος του ηλικιακού φάσματος. Η κρίση, καθώς συρρικνώνει τα εισοδήματα, στρέφει όλο και περισσότερους να ψυχαγωγούνται με το internet. Δεν έχουμε να κάνουμε απλά με «παράλληλους κόσμους». Τα πράγματα είναι πολύ πιο σύνθετα και οι ψηφιακοί «εαυτοί» μας είναι τα ίδια άτομα με τους πραγματικούς.
Με τον ένα τρόπο ή τον άλλο, τα social media αποτελούν μια νέα πηγή πληροφόρησης, αντιπληροφόρησης, ένα νέο χώρο διαλόγου, αντιπαράθεσης, ιδεολογικής και πολιτικής διαπάλης, μετακίνησης συνειδήσεων. Οι συνέπειες όλων των παραπάνω διαδικασιών λειτουργώντας πολλές φορές αθροιστικά δείχνουν να επηρεάζουν όλο και πιο έντονα και σε καθοριστικό συχνά βαθμό, τις συνθήκες υπό τις οποίες ζούμε ή και την αντίδραση απέναντι σε αυτές. Η πολλαπλασιαστική ισχύς που μπορεί να έχει ένα μήνυμα που κοινοποιείται στο facebook ή στο twitter είναι τρομακτική.
Αρκεί να θυμηθούμε τον ρόλο που διετέλεσαν οι ψηφιακοί χώροι κοινωνικής δικτύωσης στις αραβικές εξεγέρσεις, στα κινήματα των πλατειών σε Ελλάδα και Ευρώπη, στο κίνημα Occupy Wall Street, η κινητοποίηση bloggers σαν αντίδραση στις καταστροφικές πυρκαγιές στο πρόσφατο παρελθόν στη χώρα μας ... Η είδηση για το ροζ σκάνδαλο του Στρός Καν έγινε παγκοσμίως γνώστη μέσω twitter πολύ πριν την μεταδώσει το CNN. Θα το φανταζόταν κανείς αυτό πριν από 20 χρόνια όταν θεωρούνταν επανάσταση το να βλέπεις να αναμεταδίδεται απευθείας ο πόλεμος στο Ιράκ από τους τότε πολεμικούς ανταποκριτές;
Οι πρόσφατες προσπάθειες λόμπι των ΗΠΑ να περιορίσουν τις διαδικτυακές ελευθερίες, με το προκάλυμμα του πολέμου ενάντια στην πειρατεία (ACTA, SOPA, PIPA κλπ) μαρτυρούν ότι η προσπάθεια να χειραγωγηθούν στο βαθμό του ρεαλιστικού και του εφικτού και τα social media και το internet είναι υπαρκτή. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι τα απολυταρχικά καθεστώτα λογοκρίνουν το internet στις χώρες τους.
Ο Howard Zinn, ο Αμερικάνος συγγραφέας, ιστορικός, πολιτικός ακτιβιστής και διανοούμενος της αριστεράς υποστήριζε, ανάμεσα στα άλλα, ότι τα μεγάλα κινήματα δημιουργούνται ως συσσωρευτικό αποτέλεσμα μικρών πράξεων, σε ανατρεπτική κατεύθυνση, απλών καθημερινών ανθρώπων. Αυτό τον ρόλο μπορούν και πρέπει να τον παίξουν και τα social media.
Η διαμαρτυρία, η οργή, η αγανάκτηση, το αίτημα για αλλαγή, το αίτημα για αλληλεγγύη, για δικαιοσύνη, για δημοκρατία δεν εκφράζεται κατ΄ ανάγκη όπως εκφραζόταν μέχρι «χθες». Το ίδιο βέβαια ισχύει και για αιτήματα στο άλλο εύρος του ιδεολογικού φάσματος. Ο ρατσισμός, η μισαλλοδοξία, ο φανατισμός, το μίσος και αυτά εκφράζονται και μέσω internet.
Τα social media δεν είναι το A και το Ω για κοινωνική αλλαγή προς οποιαδήποτε κατεύθυνση. Μας δίνουν όμως ένα σημαντικό πλεονέκτημα: σπάνε το μονοπώλιο της μέχρι και σήμερα πανίσχυρης εικόνας της τηλεόρασης και μας καθιστούν ενεργούς συμμέτοχους στη διακίνηση, αξιολόγηση και σχολιασμό πληροφοριών. Αυτή τη νέα δυνατότητα μπορούμε και πρέπει να την εκμεταλλευτούμε.
