Οι
ανατροπές στον κοινοβουλευτικό χάρτη κατά τη ψηφοφορία για το δεύτερο Μνημόνιο
επισφράγισαν την αποδόμηση του μεταπολιτευτικού πολιτικού συστήματος. Οι
επόμενες εκλογές θα αποτελέσουν τη μετάβαση αλλά όχι την τελική διαμόρφωση του
νέου κομματικού σκηνικού. Η κυβέρνηση Παπαδήμου δεν μπορεί να «αντέξει». Το
ΠΑΣΟΚ αναδεικνύεται σε ένα μικρό και νεοφιλελεύθερο κόμμα με ηγέτη τον Ευάγγελο
Βενιζέλο. Ο ΛΑΟΣ δεν έχει πια χρησιμότητα για το πολιτικό σύστημα. Η Αριστερά
καλείται να κεφαλαιοποιήσει την ενίσχυση των ποσοστών αποδοχής της. Ο Αντώνης
Σαμαράς σημείωσε το μεγαλύτερο αυτογκόλ στην ιστορία του κοινοβουλευτισμού. Η
καταγραφή της νέας πολιτικής πραγματικότητας με τη «ματιά» του πολιτικού
αναλυτή και επιστημονικού σύμβουλου της Vprc Χριστόφορου Βερναρδάκη.
Ήταν αναμενόμενες σε αυτό το βαθμό οι απώλειες για τις Κοινοβουλευτικές Ομάδες των «3» κατά την προχθεσινή ψηφοφορία;
Οι απώλειες αποτέλεσαν κάθε άλλο παρά έκπληξη. Ενδεχομένως να ήταν και μικρότερες από το αναμενόμενο, δεδομένου του πολιτικού και κοινωνικού κλίματος το εισπράττει κανείς το τελευταίο διάστημα. Μάλιστα, είναι βέβαιο ότι πάρα πολλοί από όσους ψήφισαν αυτό το νομοθέτημα, υπό άλλες συνθήκες θα το καταψήφιζαν, καθώς πρόκειται για ένα προϊόν εκβιασμού, είτε πολιτικού, είτε ψυχολογικού, είτε προσωπικού, χωρίς νομιμοποιητική βάση. Κυριολεκτικά, κάθε μέρα που περνάει επισφραγίζεται η αποδόμηση κατά πρώτο λόγο του δικομματισμού και κατά δεύτερο λόγο του μεταπολιτευτικού πολιτικού συστήματος.
Είναι πολλοί όσοι μιλούν για «τέλος εποχής».
Αναμφίβολα. Τη διαιρετική τομή αποτέλεσε το Μνημόνιο του 2010. Από εκεί και έπειτα άρχισε μία καινούρια εποχή η οποία είναι, βεβαίως, «αργόσυρτη». Θα μεσολαβήσουν πολλά στάδια προτού μορφοποιηθεί η νέα μεταπολίτευση, η οποία δεν θα έρθει ακαριαία, όπως έγινε το 1974.
Συνεπάγεται η αποστασιοποίηση βουλευτών από τις κεντρικές επιλογές των κομμάτων τους τη δημιουργία νέων πολιτικών πόλων;
Αυτό είναι πολύ πιθανό. Ήδη, είχε σημειωθεί ένας ιδιαίτερος κατακερματισμός, ο οποίος μένει να φανεί αν στόχευε στη δημιουργία νέων πολιτικών μορφωμάτων. Άλλωστε, οι επόμενες εκλογές θα είναι μεταβατικές. Δεν πρόκειται να ξεκαθαρίσει το πολιτικό τοπίο και το κομματικό σκηνικό στις επόμενες εκλογές, ιδίως αν αυτές διεξαχθούν τον Απρίλιο. Η επικείμενη κομματική καταγραφή θα έχει πολλά προσωρινά στοιχεία. Πιθανότατα, τα όποια νέα μορφώματα «θα μπουν στο παιχνίδι» σε δεύτερο στάδιο. Σε αυτό το πλαίσιο, οι βουλευτές της ΝΔ έχουν εν πάση περιπτώσει μια συνέπεια, καθώς το κόμμα τους δεν είχε ψηφίσει το πρώτο Μνημόνιο και είχε αντιταχθεί σε αυτή την πολιτική. Εκείνοι οι οποίοι θα δυσκολευτούν να πείσουν είναι οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ, οι οποίοι είχαν στηρίξει όλη την πολιτική του Μνημονίου. Για παράδειγμα, δεν είναι τόσο εύκολο για το Χάρη Καστανίδη, να διαχειριστεί το γεγονός ότι ο ίδιος ήταν έως και την τελευταία στιγμή υπέρμαχος του πολιτικού εκβιασμού του δημοψηφίσματος.
Οι ανατροπές στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑΣΟΚ πώς επηρεάζουν τις εσωκομματικές διεργασίες;
Θεωρώ ότι το ΠΑΣΟΚ «βγαίνει» ως ένα μικρό κόμμα. Κατά τη γνώμη μου, δεν νομίζω ότι υφίσταται επί της ουσίας εσωκομματικό ζήτημα στο ΠΑΣΟΚ. Φαίνεται πως έχει συμφωνηθεί -έξω από τις κομματικές διαδικασίες- ο επόμενος αρχηγός να είναι ο Ευάγγελος Βενιζέλος, γεγονός που σημαίνει ότι το ΠΑΣΟΚ επιβεβαιώνει πια την υιοθέτηση μίας νεοφιλελεύθερης, κεντροδεξιάς, πολιτικής γραμμής. Δεδομένης πλέον και της αποχώρησης -και συμβολικά και πρακτικά- όλου του λεγόμενου παλαιού κοινωνικού ΠΑΣΟΚ, έχω την αίσθηση ότι το κόμμα μόνο κατ’ όνομα θα είναι ΠΑΣΟΚ. Στην πραγματικότητα, με αυτά τα δεδομένα, και χωρίς κοινωνικά ερείσματα, πρόκειται για ένα νέο ΚΟΔΗΣΟ* (μάλιστα, με αντίστοιχα εκλογικά ποσοστά).
Ο ΛΑΟΣ; Οδηγήθηκε η ηγεσία του από τις δημοσκοπήσεις;
Αυτό είναι βέβαιο. Τρόμαξε από τη συρρίκνωση των ποσοστών του. Βεβαίως, είναι πια αργά και για εκείνον, καθώς πλέον δεν υπάρχει χρόνος να ωριμάσουν οι όποιες πολιτικές επιλογές, οι οποίες υπό τις σημερινές συνθήκες είναι «μιας χρήσης». Λογικά, ο Μάκης Βορίδης θα προσχωρήσει στη ΝΔ, ήδη υπάρχει κενό στην άκρα δεξιά η οποία ενισχύεται (εκτιμώ ότι η Χρυσή Αυγή θα βρεθεί στη Βουλή και μάλιστα με πολλούς βουλευτές), και γενικότερα θεωρώ πως η πορεία του κόμματος είναι αντίστροφη. Ο ΛΑΟΣ έχασε την πολιτική του χρησιμότητα. Πέρα από το γεγονός ότι επιδεικνύει χαρακτηριστική ασυνέπεια, έχει πάψει να είναι χρήσιμο, όπως ήταν εν πάση περιπτώσει για αυτό το παραπαίον πολιτικό σύστημα έως και τη συγκρότηση της κυβέρνησης Παπαδήμου.
Τι καταδεικνύουν οι τάσεις για την Αριστερά; Εντοπίζει σε εκείνη η κοινή γνώμη μία εναλλακτική πρόταση ή τη χρησιμοποιεί κυρίως ως μέσο διαμαρτυρίας;
Ισχύουν και τα δύο. Πάντως, δεν υπάρχει πόλος διαμαρτυρίας χωρίς κανένα πολιτικό φορτίο. Το πρόβλημα για την Αριστερά είναι αν μπορεί να κεφαλαιοποιήσει αυτή τη μεγάλη ενίσχυση των ποσοστών της. Διότι τα αριστερά κόμματα θα έχουν αυξήσει σημαντικά τις δυνάμεις τους στην επόμενη Βουλή, γεγονός το οποίο περιπλέκει ακόμη περισσότερο το πολιτικό σκηνικό. Δεδομένης και της διάλυσης του ΠΑΣΟΚ, του ιστορικού κόμματος της Αριστεράς στη μεταπολίτευση, είναι σήμερα ανοιχτά όλα τα ενδεχόμενα.
Πόσο μπορεί να «αντέξει» η κυβέρνηση Παπαδήμου μετά και τις τελευταίες κοινοβουλευτικές απώλειες;
Είναι προφανές ότι δεν μπορεί να «αντέξει», παρά μόνο με ένα είδος πραξικοπήματος, δηλαδή περιορισμένης άρσης συνταγματικών διατάξεων. Δεν υπάρχει καμία πολιτική νομιμοποίηση, ακόμη και από κοινοβουλευτική άποψη (οι έδρες μειώθηκαν στις 199). Το ζήτημα είναι ότι κάθε αστική πολιτική αυτού του τύπου είχε πάντοτε ορισμένα ερείσματα, ορισμένες οργανικές συμμαχίες μέσα στο κράτος (δικαστικοί, ανώτερη γραφειοκρατία κλπ). Αυτή τη στιγμή, δεν υπάρχει κανένα τέτοιο στήριγμα και είναι προφανές ότι θα υπάρξει τεράστιο πρόβλημα και στην υλοποίηση αυτών των μέτρων. Δεν υπάρχει ο συνεκτικός πόλος ο οποίος θα μπορούσε να υλοποιήσει αυτή την πολιτική.
Σε κάθε περίπτωση, ο Αντώνης Σαμαράς διαμηνύει ότι θα επιβάλει τη διεξαγωγή εκλογών.
Προφανώς, δεν θα το κάνει, ή εν πάση περιπτώσει θα το κάνει κατόπιν συμφωνίας. Η συγκεκριμένη παράμετρος αποτελεί το μεγάλο ερωτηματικό, καθώς η ΝΔ δεν έχει διασφαλίσει την άμεση διεξαγωγή των εκλογών. Ακόμη και αν δεν τις έχει «πουλήσει», θα πρέπει να τις επιβάλει μέσα από σύγκρουση. Ωστόσο, θα συγκρουστεί άραγε για το θέμα των εκλογών, ενώ δεν συγκρούστηκε για όλα τα υπόλοιπα; Στο μεταξύ, η πολιτική επιλογή Σαμαρά για εκλογές έχει απονομιμοποιηθεί, με την έννοια πως όταν μία κυβέρνηση Παπαδήμου, με αρχικό άθροισμα περίπου 260 βουλευτών, καταφέρνει σήμερα να «περάσει» από το Κοινοβούλιο μία κορυφαία πολιτική επιλογή με απώλειες περίπου 70 βουλευτών (αν συνυπολογίσει κανείς και όσους δεν ψήφισαν τα κατ’ άρθρον) και βάλλεται και είναι αποσταθεροποιημένη, πόσο μάλλον μια κυβέρνηση Σαμαρά η οποία ακόμη και πλειοψηφία να πετύχει, αυτή θα είναι οριακή της τάξης των 150 εδρών. Θα τεθεί, λοιπόν, στον πρόεδρο της ΝΔ ένα πολύ απλό ερώτημα: «Γιατί ζητάς εκλογές για να υλοποιήσεις αυτή την πολιτική στην οποία έχεις συναινέσει, όταν καλά καλά δεν μπορεί να την εφαρμόσει ο Παπαδήμος με 199 βουλευτές; Νομίζω ότι ο Αντώνης Σαμαράς έχει σημειώσει το μεγαλύτερο αυτογκόλ στην ιστορία του κοινοβουλευτισμού.
* Το ΚΟΔΗΣΟ ιδρύθηκε στις αρχές του 1979 από στελέχη κυρίως προερχόμενα από τη διάσπαση της ΕΔΗΚ που είχε προηγηθεί το 1978, με πρώτο πρόεδρο τον Γιάγκο Πεσμαζόγλου. Δεδομένου ότι κάποια από αυτά τα στελέχη είχαν ήδη εκλεγεί βουλευτές στις εκλογές του 1977, το νεοσυσταθέν κόμμα είχε αυτομάτως και κοινοβουλευτική εκπροσώπηση.
