του Ν.Βλαχάκη
Πολλοί χθες επαίνεσαν τον Ευάγγελο Βενιζέλο για τον "κοινοβουλευτισμό" του και τη ρητορική του δεινότητα, θεωρώντας την αποχώρηση του από την ηγεσία ως "απώλεια"...Η αλήθεια είναι ότι ο Ευ. Βενιζέλος χθες ίσως να σκέφτονταν τον εαυτό του όχι ως ένα είδος Κινκινάτου που αποσύρεται στην αγροικία του για να καταστεί οψέποτε "παράκλητος" της ρωμαϊκής Δημοκρατίας που κλονίζεται, αλλά μάλλον ένας νέος Κικέρων που ξεσπαθώνει στη Σύγκλητο εναντίον της "συνωμοσίας του Κατιλίνα". Η αλήθεια είναι ότι ο Ευάγγελος χθες εμφανίστηκε ως η "εν εγρηγόρσει" συνείδηση του παραπαίοντος αστικού πολιτικού κόσμου της Γ' Ελληνικής Δημοκρατίας...Περισσότερο όμως σήμερα η μεστή ιδεολογικά ομιλία του -η οποία είτε συμφωνεί κανείς μαζί της είτε διαφωνεί, αποτελεί μια αξιολογότατη αποτίμηση της μεταπολιτευτικής περιόδου και θα μείνει νομίζω ιστορική- στο Συνέδριο του κόμματος του αποκάλυψε τις προθέσεις του... Ο Βενιζέλος στην ουσία δεν αποχωρεί από την πολιτική ζωή του τόπου, εγκαταλείπει απλά το ΠΑΣΟΚ, και ό,τι αυτό εξέφρασε ψευδεπίγραφα ή γνήσια, στο οποίο ποτέ δεν ένιωσε οργανικά συνδεδεμένος μαζί του. Ο Ευάγγελος επιστρέφει στον κόσμο που πάντα ήθελε να ανήκει. Αυτόν του "προοδευτικού αστισμού". Αν ο Βενιζέλος ζούσε στο μεσοπόλεμο δεν θα ήταν καν μέλος του Ομίλου Παπαναστασίου, ενώ στη μεταπολεμική περίοδο θα πρωτοστατούσε στις ατέρμονες συζητήσεις για τη συσπείρωση των πολυώνυμων αστικών σχηματισμών του Κέντρου και της Δεξιάς. Η συμπόρευση του με τις ιδέες του Σοσιαλισμού υπήρξε εντελώς συγκυριακή και είχε να κάνει όχι μόνο με την είσοδο του σε μια εξασφαλισμένη πολιτική καριέρα -τα αναμφισβήτητα χαρίσματα του άλλωστε θα του επέτρεπαν να σταδιοδρομήσει με άνεση οπουδήποτε- αλλά με τη βαθύτερη πεποίθηση του ότι "η ευρωπαϊκή κυβερνητική σοσιαλδημοκρατία" (ναι μάλιστα όχι η σοσιαλδημοκρατία των μεγάλων εργατικών παραδόσεων) έτσι όπως την όρισε σήμερα στην ομιλία του αποτέλεσε το "πολιτικό κέντρο" -με την τοπογραφική, ιδεολογική και κοινωνική του σημασία- της μεταπολεμικής Ευρώπης. Το κέντρο γύρω από το οποίο συναρθρώνεται η μεγάλη "κοινωνική συναίνεση", γιατί ο ίδιος και ως συνταγματολόγος ανήκει στη σχολή της κοινωνικο-συμβολαιικής" ερμηνείας της Πολιτείας, ή όπως θα έλεγε κι ο δάσκαλος του ο Δ. Τσάτσος αποδέχεται την "ιεραρχική θέση του Δικαίου σε μια ενιαία κοσμική τάξη" κατά την κλασική πολιτειολογία του N.Hartmann. Η Αριστερά των "μεγάλων αφηγήσεων" αλλά και των κοινωνικο-ταξικών διαχωρισμών δεν χωρά στην αντίληψη του, την απεχθάνεται, όταν δεν την φοβάται κιόλας, γιατί παράγεται υψηλό φορτίο κοινωνικής σύγκρουσης το οποίο η κοινωνικο-δικαιική του τάξη δεν μπορεί να το "σηκώσει"...το διαχέει λοιπόν μέσω ενός δικτύου πολύπλοκων κοινωνικών κατανομών και εκατέρωθεν διευθετήσεων των κοινωνικων αντιθέσεων...Η Αριστερά, στην όποια της εκδοχή, του ήταν πάντα εχθρική είτε ως ορθόδοξη κομμουνιστική, είτε ως ανανεωτική, πλην όμως χρήσιμη για να συμπληρώνει τον άλλο "πόλο" της κοινωνικής αντίθεσης, στην οποία ως "μέγας νομοθέτης" έρχεται αυτός ο επαίων της "κοινωνικής μηχανικής" να επιλύσει με την αναμφισβήτητη σοφία του. Ελιτισμός; Σίγουρα. Άλλωστε από την νεο-ορθόδοξη χριστιανική του αναζήτηση έχει αφομοιώσει επιτυχημένα την έννοια της "ιδιοπροσωπίας" και την εφαρμογή της στο κοινωνικό γίγνεσθαι...
Ο δε ευρωπαϊσμός του -τον οποίο τελευταία ολοένα και περισσότερο επικαλείται- είναι κατεξοχήν εθνοκεντρικός, έχοντας σαν βάση του την αέναη διαπραγμάτευση με στόχο την επίτευξη των όποιων διακυβερνητικών διευθετήσεων. Παρά την "ηπειρωτική" του ιδεολογική καταγωγή, αυτή του η αντίληψη τον φέρνει τελικά εγγύτερα σε μια αγγλοσαξωνική προοπτική της ευρωπαϊκής ενοποίησης.
Κοινωνικά ο Ευάγγελος εκπροσωπεί τον δραστήριο και πολυτάλαντο μικροαστό του ελληνικού χώρου που ανερχόμενος κοινωνικά καθίσταται χρήσιμος στις ανώτερες κοινωνικά τάξεις που φιλοδοξεί να υπηρετήσει.
Ναι ο Βενιζέλος απέρχεται, στο μυαλό του όμως έχει πάντα την θριαμβική επιστροφή του στο πρότυπο του Ουίνστον Τσώρτσιλ που παρά την αποτυχία στη μάχης της Καλλίπολης, έγινε ο "πατέρας της νίκης" του Β΄ΠΠ, αναμένοντας πως το Έθνος -αυτή η μεγάλη φαντασιακή και οντολογική κοινότητα που ο Ευάγγελος έχει στο μυαλό του- κάποτε θα αναγνωρίσει τις προσπάθειες του και θα τον ανταμείψει...Ο Ευάγγελος είναι ορθολογιστής, δεν "συνομιλεί με το θεό", αλλά με μια μυθοποιημένη χεγκελιανή εκδοχή της Ιστορίας ή τουλάχιστον της μούσας της... Μ' αυτή τη σκέψη φεύγει, αφήνοντας το κουφάρι που του έμεινε στα χέρια του και εδώ και καιρό ήθελε να το ξεφορτωθεί, αναμένοντας ότι όταν θα σημάνουν οι καμπάνες μιας "αστικής παλινόρθωσης", μετά το σημερινό "ιντερμέδιο" της πολιτικής "βουλγκάτας", θα είναι ο πρώτος που θα τις ακούσει και θα προστρέξει στην αγαπημένη του Σύγκλητο που θα αναμένει τον ζωοποιό του λόγο σε μια "νέα αναμορφωτική προσπάθεια"...
Ο δε ευρωπαϊσμός του -τον οποίο τελευταία ολοένα και περισσότερο επικαλείται- είναι κατεξοχήν εθνοκεντρικός, έχοντας σαν βάση του την αέναη διαπραγμάτευση με στόχο την επίτευξη των όποιων διακυβερνητικών διευθετήσεων. Παρά την "ηπειρωτική" του ιδεολογική καταγωγή, αυτή του η αντίληψη τον φέρνει τελικά εγγύτερα σε μια αγγλοσαξωνική προοπτική της ευρωπαϊκής ενοποίησης.
Κοινωνικά ο Ευάγγελος εκπροσωπεί τον δραστήριο και πολυτάλαντο μικροαστό του ελληνικού χώρου που ανερχόμενος κοινωνικά καθίσταται χρήσιμος στις ανώτερες κοινωνικά τάξεις που φιλοδοξεί να υπηρετήσει.
Ναι ο Βενιζέλος απέρχεται, στο μυαλό του όμως έχει πάντα την θριαμβική επιστροφή του στο πρότυπο του Ουίνστον Τσώρτσιλ που παρά την αποτυχία στη μάχης της Καλλίπολης, έγινε ο "πατέρας της νίκης" του Β΄ΠΠ, αναμένοντας πως το Έθνος -αυτή η μεγάλη φαντασιακή και οντολογική κοινότητα που ο Ευάγγελος έχει στο μυαλό του- κάποτε θα αναγνωρίσει τις προσπάθειες του και θα τον ανταμείψει...Ο Ευάγγελος είναι ορθολογιστής, δεν "συνομιλεί με το θεό", αλλά με μια μυθοποιημένη χεγκελιανή εκδοχή της Ιστορίας ή τουλάχιστον της μούσας της... Μ' αυτή τη σκέψη φεύγει, αφήνοντας το κουφάρι που του έμεινε στα χέρια του και εδώ και καιρό ήθελε να το ξεφορτωθεί, αναμένοντας ότι όταν θα σημάνουν οι καμπάνες μιας "αστικής παλινόρθωσης", μετά το σημερινό "ιντερμέδιο" της πολιτικής "βουλγκάτας", θα είναι ο πρώτος που θα τις ακούσει και θα προστρέξει στην αγαπημένη του Σύγκλητο που θα αναμένει τον ζωοποιό του λόγο σε μια "νέα αναμορφωτική προσπάθεια"...