Με διαφαινόμενη εδώ και καιρό την προοπτική εθνικών εκλογών λόγω της μη εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας από τη Βουλή, θα περίμενε κανείς ότι οι πολιτικές δυνάμεις θα έχουν ξεκαθαρίσει έγκαιρα την πολιτική συμμαχιών τους αλλά και τους όρους μιας συνεργασίας, είτε προεκλογικής είτε μετεκλογικής.
Σε αντίθεση με την ευρωπαϊκή πρακτική, στην Ελλάδα αφήνονται από τις ηγεσίες σχεδόν όλα την τελευταία στιγμή, με προφανή στόχο τον εντυπωσιασμό, την αποφυγή εσωκομματικών αντιδράσεων, τη δημιουργία τετελεσμένων και την επιβολή συνοπτικών διαδικασιών υπό την πίεση του χρόνου.
Οι Οικολόγοι Πράσινοι διακηρύσσουν χρόνια τώρα ότι διαθέτουν «κουλτούρα συνεργασιών» αλλά δεν κατάφεραν να την εξασφαλίσουν ούτε στο εσωτερικό τους. Μετά από μια παραγωγική πενταετία στο ευρωκοινοβούλιο, κατάφεραν να κατεβούν διασπασμένοι και με μη ελκυστικό προφίλ στις ευρωεκλογές και να επιβεβαιώσουν τη δυναμική των ιδεών τους μόνο στην αυτοδιοίκηση. Αλλά και η σταθερά επαναλαμβανόμενη θέση από το 2007 για συμβολή τους σε μια εναλλακτική διακυβέρνηση μέσα από έναν προγραμματικό διάλογο, κινδυνεύει να μετατραπεί σε απλό όχημα σκοπιμοτήτων χαμηλής πτήσης, για λόγους εσωτερικούς και εξωτερικούς.
Στην Απόφαση του τακτικού συνεδρίου των ΟΠ στις 15-16.11.2014, που υιοθέτησε την απόφαση του Πανελλαδικού Συμβουλίου (24.7.2014), «Για την τακτική, τις συμμαχίες, την ανασυγκρότηση και το Δίκτυο εναλλακτικής διακυβέρνησης για τη βιωσιμότητα», αναφέρεται ότι «η κυβέρνηση ΝΔ και ΠΑΣΟΚ αναδεικνύεται χειρότερη και από το Μνημόνιο» και ότι «μόνη εναλλακτική λύση φαίνεται μια κυβέρνηση συνεργασίας με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ». Όμως τονίζεται και ότι «Ζητούμε δημόσια από τον ΣΥΡΙΖΑ, ως κυβέρνηση εν αναμονή, να καταθέσει συνολικό εναλλακτικό σχέδιο: τονίζουμε τους κινδύνους που συνεπάγεται η απουσία τέτοιου σχεδίου, θέτουμε την κατάθεσή του ως απαραίτητο όρο για να προχωρήσει οποιοσδήποτε συνολικός προγραμματικός διάλογος». Επιπλέον, στην Απόφαση για την πολιτική συγκυρία του ίδιου συνεδρίου, σημειώνεται ότι «Οι διαθέσιμες εναλλακτικές λύσεις με κορμό το ΣΥΡΙΖΑ εξακολουθούν να συγκεντρώνουν περιορισμένη απήχηση, ενώ η κοινωνία φαίνεται μέχρι στιγμής να παραμένει επιφυλακτική απέναντι και σε αυτόν».
Είχε ήδη προηγηθεί τον Ιούνιο, μετά από εισήγηση του προέδρου του, πρόταση της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ, (και) προς τους Οικολόγους Πράσινους για τη συγκρότηση ενός συνασπισμού εξουσίας, οι οποίοι απάντησαν (23.6.2014) ότι «Από θέση αρχής είναι υπέρ των κυβερνητικών συνεργασιών», οι οποίες όμως «προϋποθέτουν προγραμματική συμφωνία και ένα συγκεκριμένο σχέδιο διακυβέρνησης που προχωράει βαθιές αλλαγές στην κατεύθυνση της κοινωνικής και οικολογικής βιωσιμότητας, όχι απλώς για τη διανομή της εξουσίας και τη συντήρηση ενός αποτυχημένου πολιτικού, κοινωνικού και οικονομικού μοντέλου». Γι΄ αυτό και ζήτησαν «οργανωμένη διαβούλευση», «ανοιχτά στην κοινωνία» και -υλοποιώντας αποφάσεις συνεδρίων- κατέθεσαν την πρόταση για τη συγκρότηση ενός Δικτύου εναλλακτικής διακυβέρνησης «για να επεξεργαστεί λύσεις, που έχει ανάγκη και η Αυτοδιοίκηση και η χώρα». Το ΠΣ τους τόνιζε παράλληλα (15.6.2014) ότι «αυτό που χρειάζεται ο τόπος σε μια κυβέρνηση, δεν είναι ένα άθροισμα δυνάμεων που φέρνει κυβερνητική πλειοψηφία, αλλά το να έχει από τα πριν υιοθετήσει ένα εναλλακτικό σχέδιο εξόδου από την κρίση και δομικών μεταρρυθμίσεων».
Είχε υπάρξει δέσμευση εκ μέρους του ΣΥΡΙΖΑ ότι θα γίνει στους ΟΠ ειδική παρουσίαση του σχεδίου προγράμματος και διαβούλευση αλλά αυτή δεν έγινε μέχρι σήμερα, παρόλο που υιοθετήθηκε και συμπυκνωμένο πλαίσιο στοΣυνέδριο του κόμματος. Επιπρόσθετα, το ΔίκτυοΕναλλακτικής Διακυβέρνησης για τη Βιωσιμότητα, που ξεκίνησε να στήνεται με πρωτοβουλία των αυτοδιοικητικών στελεχών των ΟΠ, παρόλη την αρχική ενθάρρυνση της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ, παρουσιάστηκε εμπλοκή και ορισμένοι αυτοδιοικητικοί του, που είχαν υπογράψει το ιδρυτικό κείμενο, απέσυραν την υπογραφή τους. Φαίνεται ότι, παρόλες τις προσπάθειες -τελευταία και της Επιτροπής προγράμματος των ΟΠ- αντί για προγραμματική σύγκλιση, ο ΣΥΡΙΖΑ, με απόφαση της ΚΕ του, επιλέγει να κάνει συμμαχίες μόνο με όσους αποδέχονται το (μη δημοσιοποιηθέν στο σύνολο) πρόγραμμά του, επιλογή που ευθυγραμμίζεται με την επιδίωξη της αυτοδυναμίας του στη Βουλή και την απομάκρυνση από τη λογική του μετώπου δυνάμεων για την πολιτική αλλαγή.
Απηχώντας την προσέγγιση πολλών στελεχών -κυρίως της περιφέρειας- η Οργάνωση Κ. Μακεδονίας των ΟΠ διαπίστωσε (11.12.2014) ότι: «Οι πάντα υπαρκτοί κίνδυνοι για την αυτονομία του οικολογικού χώρου και οι εσωκομματικές διαφωνίες και εντάσεις θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν αν μια συνεργασία με τον ΣΥΡΙΖΑ ήταν μια πραγματική ευκαιρία εφαρμογής οικολογικών πολιτικών, εφόσον υπάρχουν αυξημένες πιθανότητες ανάληψης ευθυνών στη διακυβέρνηση της χώρας, διακριτή συνεργασία και αξιόπιστη εξασφάλιση συνθηκών εκλογής Πράσινων βουλευτών. Όμως αυτές οι προϋποθέσεις μέχρι στιγμής δεν έχουν εξασφαλιστεί, όπως και η ουσιαστική συμβολή μας στη δημιουργία ενός εναλλακτικού κυβερνητικού προγράμματος».
Παρόλο που η αντίστοιχη πρόταση της ΔΗΜΑΡ για προεκλογική ισότιμη συνεργασία προς τους ΟΠ ξεκίνησε αρκετά αργότερα, έχει καταλήξει σε κοινό πόρισμα για τις προγραμματικές θέσεις, στην κατεύθυνση μιας Πράσινης αριστεράς. Βεβαίως, με τραυματισμένη τη δημόσια εικόνα της λόγω της συμμετοχής της στη συγκυβέρνηση με ΠΑΣΟΚ-ΝΔ, φαίνεται τώρα να προσανατολίζεται κυρίως σε προεκλογική συνεργασία με τον ΣΥΡΙΖΑ.
Με τα δεδομένα αυτά, τι απομένει για ένα χώρο με μεγάλη ιστορία, προσφορά και διεθνή οικογένεια με πετυχημένα παραδείγματα, που είναι ανοιχτός σε μια αξιοπρεπή συνεργασία, που να εξασφαλίζει τη διακριτή παρουσία των ΟΠ;
Ο σεβασμός της Απόφασης του τακτικού συνεδρίου των Οικολόγων Πράσινων στις 15-16.11.2014 για την τακτική, τις συμμαχίες κτλ, όπου αναφέρεται ότι: «Διατηρούμε τη φιλοδοξία να αποτελέσουν οι Οικολόγοι Πράσινοι το κοινό σπίτι του οικολογικού χώρου. Ως πρώτο βήμα, καλούμε σε συσπείρωση όλους όσους έκαναν άλλες επιλογές στις ευρωεκλογές αλλά έλκονται από τις πράσινες προτάσεις».
Ο σεβασμός της Απόφασης του τακτικού συνεδρίου των Οικολόγων Πράσινων στις 15-16.11.2014 για την τακτική, τις συμμαχίες κτλ, όπου αναφέρεται ότι: «Διατηρούμε τη φιλοδοξία να αποτελέσουν οι Οικολόγοι Πράσινοι το κοινό σπίτι του οικολογικού χώρου. Ως πρώτο βήμα, καλούμε σε συσπείρωση όλους όσους έκαναν άλλες επιλογές στις ευρωεκλογές αλλά έλκονται από τις πράσινες προτάσεις».
Ταυτόχρονα, όπως δηλώνει και η ΠΟ Κ. Μακεδονίας, «επιβάλλεται να συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε την προοπτική στήριξης μετεκλογικά μιας κυβέρνησης με κορμό το ΣΥΡΙΖΑ, επειδή δε θέλουμε να μένουμε αδιάφοροι ή "ουδέτεροι" στο ζήτημα διακυβέρνησης της χώρας».
Όμως, όπως είχε προβλέψει το ΠΣ των ΟΠ στις 15.7 και έχει υιοθετήσει το τακτικό συνέδριο στις 15-16.11.2014, «Στην πιθανότητα -ακόμη και με το απαράδεκτο πριμ των 50 εδρών και χωρίς την απλή αναλογική που ζητούμε πάγια- στην επόμενη Βουλή να μην εξασφαλιστούν αυτοδυναμίες, υπάρχει κίνδυνος ο τελικός διάλογος για το κυβερνητικό πρόγραμμα να γίνει μετά τις εκλογές, αποκλειστικά ανάμεσα στον ΣΥΡΙΖΑ και όσους τον στηρίξουν ακόμη και με ψήφο ανοχής». Κατανοητό για ένα κόμμα που, παρόλες τις διαφορετικές προσεγγίσεις στο εσωτερικό του, κατάφερε να χτυπάει την πόρτα της κυβέρνησης αλλά ένας έγκαιρος και επιτυχής προγραμματικός διάλογος που θα κατέληγε σε ένα κοινό πλαίσιο θέσεων και κατευθυντήριων γραμμών, θα εξασφάλιζε αντοχή και διάρκεια στις κοινές επιλογές με τους συμμάχους του και θα τους διευκόλυνε στον εσωτερικό τους διάλογο.
Το φανερό αυτό κοινό προγραμματικό έλλειμμα ακόμη και για θέματα που θεωρούνται αυτονόητα για ένα Πράσινο κόμμα, θα συνεκτιμηθεί στο εκλογικό συνέδριο των ΟΠ, στις 3-4 Γενάρη, αφού εξασφαλιστεί και η έκφραση της άποψης όλων των μελών του κόμματος.
Σε κάθε περίπτωση, «Φτιάχνουμε τους καιρούς που ζούμε και παλεύουμε ‘να σώσουμε οτιδήποτε κι αν σώζεται’».
*ο Μιχάλης Τρεμόπουλος είναι πρώην ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων και συντονιστής της Επιτροπής Προγράμματος