«Αν και τα ιδιωτικά ΜΜΕ είναι ξοφλημένα εμπορικά και θα
έπρεπε να έχουν κλείσει με τους νόμους της αγοράς ή και του κράτους,
εντούτοις συνεχίζουν να χρηματοδοτούνται. Τα χρήματα έρχονται από τις
τράπεζες. Οι τράπεζες τα παίρνουν από τον Μηχανισμό Στήριξης και
εγγράφονται στο δημόσιο χρέος»
Τα προβληματικά mainstream ΜΜΕ έχουν καταστεί γραφεία Τύπου της τρόικας
Του Γιώργου Πλειού*
Ως γνωστόν, η κρίση στα κινεζικά αναπαρίσταται με δύο σύμβολα εκ των οποίων το ένα σημαίνει «κίνδυνος» και το άλλο «ευκαιρία». Αυτό μπορεί να διαβαστεί και αλλιώς. Σε μια κρίση κάποιοι χάνουν και κάποιοι άλλοι κερδίζουν. Είναι λοιπόν αλλαγή στον συσχετισμό δύναμης, θέσης, δικαιωμάτων κ.ά. Αυτό ακριβώς συμβαίνει και με την ελληνική (και όχι μόνο) «κρίση», όπου ο όρος θολώνει την ουσία της αλλαγής που είναι η αλλαγή της ταξικής δομής. Αυτό συμβαίνει και με τα ΜΜΕ. Υπάρχουν ΜΜΕ που επιβιώνουν από την αλλαγή του ταξικού συσχετισμού επειδή «ξαπλώνουν» (embedded) με τους ισχυρούς θυσιάζοντας την αμεροληψία (αν την είχαν) και άλλα που χάνονται ή κινδυνεύουν να χαθούν επειδή δεν το κάνουν ή, τέλος, επιβιώνουν κάπως επειδή πολεμάνε τους ισχυρούς. Αλλά ας το δούμε από την αρχή.
Η «κρίση» έχει ως συνέπεια την ευνόηση της «αγοράς» και την αλλαγή των σχέσεων κεφαλαίου και εργασίας στα ΜΜΕ τόσο σε οικονομικό όσο και σε ιδεολογικό επίπεδο. Σε οικονομικό επίπεδο συνεπάγεται την απώλεια θέσεων εργασίας, που προκαλεί η μείωση των πωλήσεων και της διαφήμισης (λόγω της μείωσης του εισοδήματος και της κατανάλωσης του κοινού).
Πάνω από 4.000 εργαζόμενοι στα ΜΜΕ ήταν άνεργοι ήδη πριν από το κλείσιμο της ΕΡΤ, ενώ έχουν επιδεινωθεί δραματικά οι εργασιακές σχέσεις. Αμοιβές 400 €, χωρίς ασφάλιση, για 12ωρη εργασία, ακόμα και τα Σαββατοκύριακα, γίνονται κανόνας στον χώρο των ΜΜΕ. Η καθυστερημένη ή η μη αμειβόμενη εργασία, ειδικά των νέων, είναι ένας άλλος κανόνας. Ομως κορυφαία πράξη ευνόησης του κεφαλαίου είναι η συρρίκνωση των δημόσιων ΜΜΕ προς όφελος των ιδιωτικών, όπως συνέβη με την ΕΡΤ, τόσο για οικονομικούς λόγους (λ.χ. την υποστήριξη του ιδιωτικού πάροχου ψηφιακού σήματος) όσο και για, κυρίως, πολιτικούς–ιδεολογικούς, ενώ δεν ήταν «προβληματική» επιχείρηση, όπως συνηθίζουν να λένε οι νεοφιλελεύθεροι παπαγάλοι σε ανάλογες περιπτώσεις.
Από την άλλη, αν και τα ιδιωτικά ΜΜΕ είναι ξοφλημένα εμπορικά και θα έπρεπε να έχουν κλείσει με τους νόμους της αγοράς ή και του κράτους (λ.χ. όλα μαζί χρωστούν πάνω από 3,2 δισ. € ή 10,6 δισ. € οι «καναλάρχες» -ενώ κάποια έχουν λιγότερα από 10% ίδια κεφάλαια-, μόνο οι TV σταθμοί χρωστούν πάνω από 50 εκατομμύρια € ασφαλιστικές εισφορές, που έχουν επιβαρύνει το Δημόσιο κ.ά.), εντούτοις συνεχίζουν να χρηματοδοτούνται. Τα χρήματα έρχονται από τις τράπεζες. Οι τράπεζες τα παίρνουν από τον Μηχανισμό Στήριξης και εγγράφονται στο δημόσιο χρέος, το οποίο πληρώνουμε με τη μορφή φόρων και χαρατσιών. Ετσι, τα προβληματικά mainstream ΜΜΕ έχουν καταστεί γραφεία Τύπου της τρόικας, όπως εμμέσως προκύπτει από συνέντευξη του κ. Μανιτάκη ή την πρόσφατη αποκάλυψη Γερμανού δημοσιογράφου. Γι’ αυτό, προκειμένου να επιβιώσουν, υιοθετούν ασμένως την οπτική της τρόικας και των ελίτ.
Το γεγονός ότι οι δημοσιογράφοι στα εν λόγω ΜΜΕ είναι παπαγάλοι (repeaters) των ελίτ και όχι ειδησεογράφοι (reporters) για το κοινό φαίνεται από την ανάλυση του τρόπου με τον οποίο καλύπτουν την ταξική αναδιάρθρωση που συντελείται, όπως έχει καταγράψει η έρευνα. Κατ’ αρχάς έχουν αποδεχθεί φανατικά και έχουν επιβάλει στο κοινό την άποψη των ελίτ ότι αυτό που συμβαίνει είναι γενικά «κρίση» και όχι ταξική αναδιάρθρωση ή κάτι άλλο. Εχουν ακόμα, όπως και πολλά ξένα ΜΜΕ, αποδεχθεί τη (νεοφιλελεύθερης κοπής) ράμφεια εκδοχή της άποψης των ελίτ ότι για την «κρίση» φταίει η ηθική και η κουλτούρα των Ελλήνων. Οτι είμαστε τεμπέληδες, γλεντζέδες, απατεώνες κοκ και ότι, σύμφωνα με την παγκάλεια κυνική άποψη, φταίμε όλοι. Στον βαθμό που δεν ισχύει αυτό, τα ΜΜΕ γίνονται επιπλέον υβριστές του ίδιου του κοινού τους στο οποίο απευθύνονται, ασκώντας του ισχυρή συμβολική βία. Επιπλέον, τα προβληματικά και φιλοκυβερνητικά mainstream ΜΜΕ έχουν υιοθετήσει τη νεοφιλελεύθερη (και «γερμανική») άποψη ότι η κρίση δεν είναι παγκόσμια, ή έστω ευρωπαϊκή, αλλά «εθνική», που προέρχεται από τις κεϊνσιανές παραμορφώσεις (με ή χωρίς την ελληνική πελατειακή εκδοχή) του υγιούς ανταγωνισμού. Κυρίως όμως, σύσσωμα, κρώζουν δεξιά και αριστερά τη στρατηγική των ελίτ, ότι θα ξεπεράσουμε την «κρίση» με την περιστολή του δημόσιου τομέα (περικοπές μισθών και απολύσεις, μείωση υγειονομικών, εκπαιδευτικών κ.ά. δαπανών, πώληση επιχειρήσεων κοκ) ή την κατακρεούργηση δικαιωμάτων των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα (καθίζηση μισθών, απελευθέρωση απολύσεων, μείωση εργοδοτικών εισφορών κ.λπ.) και φυσικά με φόρους. Απειρους, αβάσταχτους φόρους, που στοχεύουν να απομυζήσουν αποταμιεύσεις ή περιουσιακά στοιχεία των πολιτών.
Τα προβληματικά mainstream ΜΜΕ υιοθέτησαν λοιπόν τη λογική των ελίτ περισσότερο και από τις ίδιες, θυσίασαν όποια αμεροληψία διέθεταν και απέκτησαν ένα «κρεβατωμένο» (embedded) μ’ αυτές τις ελίτ στιλ δημοσιογραφίας. Αυτό έστρεψε μεγάλη μερίδα του κοινού στα νέα μέσα και κυρίως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, για να αμφισβητήσει την άποψη των ελίτ και των προβληματικών–φιλοκυβερνητικών mainstream ΜΜΕ σχετικά με την ταξική αναδιάρθρωση, αλλά και για να βρει εναλλακτική πληροφόρηση.
Τα συμπεράσματα μιας τέτοιας ανάλυσης είναι πολλά. Κεφαλαιώδη σημασία όμως έχει ότι οποιαδήποτε απόπειρα μερικής ή ολικής αναστροφής της ταξικής αναδιάρθρωσης δεν θα έχει τύχη αν δεν αποκατασταθεί πρώτα η θεσμική και οικονομική τάξη στα ΜΜΕ, στην πλάτη της οποίας γίνεται το «κρεβάτι».
…………………………………………………………………………………………………………..
*Καθηγητής στο Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών
Τα προβληματικά mainstream ΜΜΕ έχουν καταστεί γραφεία Τύπου της τρόικαςΤου Γιώργου Πλειού*
Ως γνωστόν, η κρίση στα κινεζικά αναπαρίσταται με δύο σύμβολα εκ των οποίων το ένα σημαίνει «κίνδυνος» και το άλλο «ευκαιρία». Αυτό μπορεί να διαβαστεί και αλλιώς. Σε μια κρίση κάποιοι χάνουν και κάποιοι άλλοι κερδίζουν. Είναι λοιπόν αλλαγή στον συσχετισμό δύναμης, θέσης, δικαιωμάτων κ.ά. Αυτό ακριβώς συμβαίνει και με την ελληνική (και όχι μόνο) «κρίση», όπου ο όρος θολώνει την ουσία της αλλαγής που είναι η αλλαγή της ταξικής δομής. Αυτό συμβαίνει και με τα ΜΜΕ. Υπάρχουν ΜΜΕ που επιβιώνουν από την αλλαγή του ταξικού συσχετισμού επειδή «ξαπλώνουν» (embedded) με τους ισχυρούς θυσιάζοντας την αμεροληψία (αν την είχαν) και άλλα που χάνονται ή κινδυνεύουν να χαθούν επειδή δεν το κάνουν ή, τέλος, επιβιώνουν κάπως επειδή πολεμάνε τους ισχυρούς. Αλλά ας το δούμε από την αρχή.
Η «κρίση» έχει ως συνέπεια την ευνόηση της «αγοράς» και την αλλαγή των σχέσεων κεφαλαίου και εργασίας στα ΜΜΕ τόσο σε οικονομικό όσο και σε ιδεολογικό επίπεδο. Σε οικονομικό επίπεδο συνεπάγεται την απώλεια θέσεων εργασίας, που προκαλεί η μείωση των πωλήσεων και της διαφήμισης (λόγω της μείωσης του εισοδήματος και της κατανάλωσης του κοινού).
Πάνω από 4.000 εργαζόμενοι στα ΜΜΕ ήταν άνεργοι ήδη πριν από το κλείσιμο της ΕΡΤ, ενώ έχουν επιδεινωθεί δραματικά οι εργασιακές σχέσεις. Αμοιβές 400 €, χωρίς ασφάλιση, για 12ωρη εργασία, ακόμα και τα Σαββατοκύριακα, γίνονται κανόνας στον χώρο των ΜΜΕ. Η καθυστερημένη ή η μη αμειβόμενη εργασία, ειδικά των νέων, είναι ένας άλλος κανόνας. Ομως κορυφαία πράξη ευνόησης του κεφαλαίου είναι η συρρίκνωση των δημόσιων ΜΜΕ προς όφελος των ιδιωτικών, όπως συνέβη με την ΕΡΤ, τόσο για οικονομικούς λόγους (λ.χ. την υποστήριξη του ιδιωτικού πάροχου ψηφιακού σήματος) όσο και για, κυρίως, πολιτικούς–ιδεολογικούς, ενώ δεν ήταν «προβληματική» επιχείρηση, όπως συνηθίζουν να λένε οι νεοφιλελεύθεροι παπαγάλοι σε ανάλογες περιπτώσεις.
Από την άλλη, αν και τα ιδιωτικά ΜΜΕ είναι ξοφλημένα εμπορικά και θα έπρεπε να έχουν κλείσει με τους νόμους της αγοράς ή και του κράτους (λ.χ. όλα μαζί χρωστούν πάνω από 3,2 δισ. € ή 10,6 δισ. € οι «καναλάρχες» -ενώ κάποια έχουν λιγότερα από 10% ίδια κεφάλαια-, μόνο οι TV σταθμοί χρωστούν πάνω από 50 εκατομμύρια € ασφαλιστικές εισφορές, που έχουν επιβαρύνει το Δημόσιο κ.ά.), εντούτοις συνεχίζουν να χρηματοδοτούνται. Τα χρήματα έρχονται από τις τράπεζες. Οι τράπεζες τα παίρνουν από τον Μηχανισμό Στήριξης και εγγράφονται στο δημόσιο χρέος, το οποίο πληρώνουμε με τη μορφή φόρων και χαρατσιών. Ετσι, τα προβληματικά mainstream ΜΜΕ έχουν καταστεί γραφεία Τύπου της τρόικας, όπως εμμέσως προκύπτει από συνέντευξη του κ. Μανιτάκη ή την πρόσφατη αποκάλυψη Γερμανού δημοσιογράφου. Γι’ αυτό, προκειμένου να επιβιώσουν, υιοθετούν ασμένως την οπτική της τρόικας και των ελίτ.
Το γεγονός ότι οι δημοσιογράφοι στα εν λόγω ΜΜΕ είναι παπαγάλοι (repeaters) των ελίτ και όχι ειδησεογράφοι (reporters) για το κοινό φαίνεται από την ανάλυση του τρόπου με τον οποίο καλύπτουν την ταξική αναδιάρθρωση που συντελείται, όπως έχει καταγράψει η έρευνα. Κατ’ αρχάς έχουν αποδεχθεί φανατικά και έχουν επιβάλει στο κοινό την άποψη των ελίτ ότι αυτό που συμβαίνει είναι γενικά «κρίση» και όχι ταξική αναδιάρθρωση ή κάτι άλλο. Εχουν ακόμα, όπως και πολλά ξένα ΜΜΕ, αποδεχθεί τη (νεοφιλελεύθερης κοπής) ράμφεια εκδοχή της άποψης των ελίτ ότι για την «κρίση» φταίει η ηθική και η κουλτούρα των Ελλήνων. Οτι είμαστε τεμπέληδες, γλεντζέδες, απατεώνες κοκ και ότι, σύμφωνα με την παγκάλεια κυνική άποψη, φταίμε όλοι. Στον βαθμό που δεν ισχύει αυτό, τα ΜΜΕ γίνονται επιπλέον υβριστές του ίδιου του κοινού τους στο οποίο απευθύνονται, ασκώντας του ισχυρή συμβολική βία. Επιπλέον, τα προβληματικά και φιλοκυβερνητικά mainstream ΜΜΕ έχουν υιοθετήσει τη νεοφιλελεύθερη (και «γερμανική») άποψη ότι η κρίση δεν είναι παγκόσμια, ή έστω ευρωπαϊκή, αλλά «εθνική», που προέρχεται από τις κεϊνσιανές παραμορφώσεις (με ή χωρίς την ελληνική πελατειακή εκδοχή) του υγιούς ανταγωνισμού. Κυρίως όμως, σύσσωμα, κρώζουν δεξιά και αριστερά τη στρατηγική των ελίτ, ότι θα ξεπεράσουμε την «κρίση» με την περιστολή του δημόσιου τομέα (περικοπές μισθών και απολύσεις, μείωση υγειονομικών, εκπαιδευτικών κ.ά. δαπανών, πώληση επιχειρήσεων κοκ) ή την κατακρεούργηση δικαιωμάτων των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα (καθίζηση μισθών, απελευθέρωση απολύσεων, μείωση εργοδοτικών εισφορών κ.λπ.) και φυσικά με φόρους. Απειρους, αβάσταχτους φόρους, που στοχεύουν να απομυζήσουν αποταμιεύσεις ή περιουσιακά στοιχεία των πολιτών.
Τα προβληματικά mainstream ΜΜΕ υιοθέτησαν λοιπόν τη λογική των ελίτ περισσότερο και από τις ίδιες, θυσίασαν όποια αμεροληψία διέθεταν και απέκτησαν ένα «κρεβατωμένο» (embedded) μ’ αυτές τις ελίτ στιλ δημοσιογραφίας. Αυτό έστρεψε μεγάλη μερίδα του κοινού στα νέα μέσα και κυρίως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, για να αμφισβητήσει την άποψη των ελίτ και των προβληματικών–φιλοκυβερνητικών mainstream ΜΜΕ σχετικά με την ταξική αναδιάρθρωση, αλλά και για να βρει εναλλακτική πληροφόρηση.
Τα συμπεράσματα μιας τέτοιας ανάλυσης είναι πολλά. Κεφαλαιώδη σημασία όμως έχει ότι οποιαδήποτε απόπειρα μερικής ή ολικής αναστροφής της ταξικής αναδιάρθρωσης δεν θα έχει τύχη αν δεν αποκατασταθεί πρώτα η θεσμική και οικονομική τάξη στα ΜΜΕ, στην πλάτη της οποίας γίνεται το «κρεβάτι».
…………………………………………………………………………………………………………..
*Καθηγητής στο Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών
