O Srećko Horvat σε άρθρο του στον Guardian
Μετάφραση / επιμέλεια: Μαρία Καλυβιώτου
"Κάποιοι στην αριστερά θα προτιμούσαν να βυθιστούν στην ανικανότητα παρά να υποστηρίξουν την υποψηφιότητα του ηγέτη του ΣΥΡΙΖΑ για την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής", επισημαίνει σε άρθρο του στον Guardian ο Srećko Horvat. Ο Κροάτης φιλόσοφος υποστηρίζει ότι η "σημερινή ανικανότητα" της αριστεράς οφείλεται "στο ότι ένα τμήμα της αριστεράς δεν είναι διατεθειμένο να αναλάβει τον κίνδυνο της εμπλοκής στο θεσμικό αγώνα, ακόμη και με κόστος την αποτυχία ή την ήττα" και επιχειρηματολογεί υπέρ της υποψηφιότητας του Αλέξη Τσίπρα:
"Ο Αλέξης Τσίπρας, ηγέτης της αξιωματικής αντιπολίτευσης στην Ελλάδα, ως υποψήφιος για την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής; Είναι αυτό κάποιου είδους αστείο; Η καλύτερη απάντηση σε αυτήν την ερώτηση δόθηκε προσφάτως από τον Ιταλό φιλόσοφο, Franco Berardi Bifo, ο οποίος είπε "θα ψηφίσω τον Αλέξη Τσίπρα, ακόμη κι αν αυτό αποδειχθεί ανώφελο" και πρόσθεσε με το χαρακτηριστικό του ύφος: "Το να διασχίσω τα 200 μέτρα που με χωρίζουν από το εκλογικό τμήμα δεν απαιτεί τόσο μεγάλη προσπάθεια ώστε να καταστήσει μια τέτοια ενέργεια παντελώς άχρηστη".
Ακόμη και πολιτικοί φιλόσοφοι όπως ο Antonio Negri και ο Sandro Mezzadra, διαφορετικά γνωστοί ως σφοδροί επικριτές των εκλογών, γνωρίζουν τη σημασία των επικείμενων εκλογών του ευρωκοινοβουλίου.
Μέχρι εσχάτως, ο Negri και ο Michael Hardt, στην "Διακήρυξή" τους (2012), γιόρτασαν την πολιτική ωριμότητα των "αγανακτισμένων" που δεν προσέφυγαν στις κάλπεις των Ισπανικών εκλογών του 2011. Ωστόσο, ήταν ακριβώς η έλλειψη ενός αξιόπιστου αριστερού κόμματος που οδήγησε σε αυτήν την αποχή. Αυτή τη φορά, η κατάσταση είναι διαφορετική και υπάρχει μια πανευρωπαϊκή αριστερή δύναμη που είναι σε θέση να ανατρέψει και ενδεχομένως να διαταράξει την υπάρχουσα καθεστηκυία τάξη.
Ο Negri και ο Mezzadra υποστηρίζουν ότι οι εκλογές του Μαΐου του 2014 είναι ουσιώδεις: "Το ζήτημα των μισθών και το ζήτημα του εισοδήματος, ο ορισμός των δικαιωμάτων και των διαστάσεων της κοινωνικής πρόνοιας, το θέμα των συνταγματικών μετασχηματισμών που αφορούν μεμονωμένες χώρες και το ευρωπαϊκό γίγνεσθαι μπορούν, σήμερα, να αντιμετωπιστούν μόνο σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Εκτός αυτής της σφαίρας, δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα όπως ο πολιτικός ρεαλισμός".
Ενώ ο Γάλλος φιλόσοφος, Alain Badiou, τόσο έντονα επιμένει στην "αφαίρεση" από το κράτος, για τον Negri είναι σαφές ότι οι επικείμενες εκλογές δημιουργούν έναν χώρο για την επιβολή μιας νέας "πολιτικής γραμματικής". Και αυτός ακριβώς είναι και ο λόγος που ο Badiou, στο αιχμηρό του κείμενο που δημοσιεύθηκε στην Ριζοσπαστική Φιλοσοφία (Radical Philosophy), έσφαλε όταν έκανε λόγο για την "σύγχρονη ανικανότητα" της αριστεράς.
Ο Badiou πρώτα κατηγορεί τον Κώστα Δουζίνα για "δεδηλωμένη αισιοδοξία", προβάλλοντας το επιχείρημα ότι δεν υπάρχει τίποτε το νέο σε ό,τι ο Δουζίνας, στο βιβλίο του Φιλοσοφία και Αντίσταση στην Κρίση, αποκαλεί "νέο πολιτικό υποκείμενο".
Για τον Badiou, οι διαδηλώσεις στην πλατεία Ταχρίρ στο Κάιρο και στην Πλατεία Συντάγματος, στην Αθήνα, δεν είναι παρά οι "αναλλοίωτοι κομμουνιστές". Σε αυτό το σημείο, δεν έχει νόημα να εμβαθύνουμε στην κριτική του Badiou, είναι απλώς αρκετό να πατήσουμε Ctrl+F (σ.μτφ.: δηλ., το πλήκτρο αναζήτησης όρων) και να διαπιστώσουμε τί λείπει από το κείμενο του Badiou: Η λέξη ΣΥΡΙΖΑ. Ο Badiou δεν αναφέρεται ποτέ στην σπουδαία πολιτική επιτυχία του ριζοσπαστικού αριστερού κόμματος του Αλέξη Τσίπρα που προηγείται σε όλες τις δημοσκοπήσεις στην Ελλάδα.
Η τωρινή μας ανικανότητα δεν έγκειται τόσο στο γεγονός ότι όλοι αυτοί οι "αναλλοίωτοι κομμουνιστές" απέτυχαν να αλλάξουν την ισορροπία δυνάμεων, αλλά στο ότι ένα τμήμα της αριστεράς δεν είναι διατεθειμένο να αναλάβει τον κίνδυνο της εμπλοκής στο θεσμικό αγώνα, ακόμη και με κόστος την αποτυχία ή την ήττα.
Ένα καλό παράδειγμα αυτής της κατάστασης υπάρχει στην αμερικανική κωμική σειρά Sex and the City. Η Σάρλοτ, που είναι το αντίθετο του σεξουαλικού αρπακτικού, δηλαδή της Σαμάνθα, πιστεύει στη ρομαντική αγάπη και αποφασίζει να μην κάνει σεξ με τον αρραβωνιαστικό της, Τρέι, μέχρι το μήνα του μέλιτος. Ωστόσο, η νύχτα πριν από το γάμο έρχεται αντιμέτωπη με την ανικανότητα του Τρέι. Προσπαθώντας να ανακαλύψει αν πρόκειται για σωματική ή ψυχολογική στυτική δυσλειτουργία, η Σάρλοτ ερευνά αν η στύση του Τρέι ξυπνάει όταν πηγαίνει για ύπνο.
Το πραγματικό πρόβλημα είναι στο "κεφάλι" ή είναι "ανατομικό"; Δεν αποτελεί έκπληξη ότι μία ημέρα, η Σάρλοτ ανακαλύπτει ότι ο αρραβωνιαστικός της ουσιαστικά αυνανίζεται στο μπάνιο, με περιοδικά πορνογραφικού περιεχομένου. Η "σύγχρονη ανικανότητά" μας οφείλεται ακριβώς σε αυτό: Από τη μία, βιώνουμε την μελαγχολία της παλιάς αριστεράς όταν πρόκειται να διεξάγουμε συγκεκριμένους αγώνες στα υφιστάμενα όργανα, στους δρόμους και στις πλατείες και από την άλλη πλευρά, υπάρχει ο αυνανισμός σε μία ουτοπία που ποτέ δεν θα γίνει πραγματικότητα.
Εδώ, θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τα λόγια του Badiou και το μάθημα του μέντορά του, Mao Zedong, ο οποίος συνήθιζε να λέει: "Μην ερευνάς, δεν έχεις δικαίωμα να μιλάς"! Με άλλα λόγια, το να ερευνάς ένα πρόβλημα, πράγματι, είναι το να προσπαθείς να το λύσεις. Οι ευρωπαϊκές εκλογές προσφέρουν μία ευκαιρία, όχι μόνο στα νέα πολιτικά κόμματα, αλλά και σε λαϊκά κινήματα που μπορούν να αποκτήσουν τους δικούς τους άμεσους εκπροσώπους στα υπάρχοντα θεσμικά όργανα, με στόχο την επίτευξη τουλάχιστον των ελάχιστων απαιτήσεων για κοινωνική δικαιοσύνη και αποτελεσματική αντιμετώπιση των πολιτικών της τρόικας.
Αυτό που χρειαζόμαστε σήμερα είναι ένας συνδυασμός της παλιάς Γκραμσιανής διαφοροποίησης μεταξύ του "πολέμου θέσεων" και του "πολέμου ελιγμών". Γίνεται ολοένα και πιο φανερό ότι ένα κίνημα χωρίς κόμμα είναι αδύναμο και ότι ένα κόμμα χωρίς κίνημα μπορεί μόνο να επαναλάβει τις αποτυχίες του παρελθόντος. Τα χρειαζόμαστε και τα δύο. Και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η υποψηφιότητα του Τσίπρα για την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δεν είναι ανέκδοτο. Ακόμη κι αν φαίνεται ανώφελο, πρέπει να περπατήσουμε αυτά τα 200 μέτρα, προκειμένου να απεγκλωβιστούμε από τη σημερινή ανικανότητά μας.
Μετάφραση / επιμέλεια: Μαρία Καλυβιώτου
"Κάποιοι στην αριστερά θα προτιμούσαν να βυθιστούν στην ανικανότητα παρά να υποστηρίξουν την υποψηφιότητα του ηγέτη του ΣΥΡΙΖΑ για την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής", επισημαίνει σε άρθρο του στον Guardian ο Srećko Horvat. Ο Κροάτης φιλόσοφος υποστηρίζει ότι η "σημερινή ανικανότητα" της αριστεράς οφείλεται "στο ότι ένα τμήμα της αριστεράς δεν είναι διατεθειμένο να αναλάβει τον κίνδυνο της εμπλοκής στο θεσμικό αγώνα, ακόμη και με κόστος την αποτυχία ή την ήττα" και επιχειρηματολογεί υπέρ της υποψηφιότητας του Αλέξη Τσίπρα:
"Ο Αλέξης Τσίπρας, ηγέτης της αξιωματικής αντιπολίτευσης στην Ελλάδα, ως υποψήφιος για την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής; Είναι αυτό κάποιου είδους αστείο; Η καλύτερη απάντηση σε αυτήν την ερώτηση δόθηκε προσφάτως από τον Ιταλό φιλόσοφο, Franco Berardi Bifo, ο οποίος είπε "θα ψηφίσω τον Αλέξη Τσίπρα, ακόμη κι αν αυτό αποδειχθεί ανώφελο" και πρόσθεσε με το χαρακτηριστικό του ύφος: "Το να διασχίσω τα 200 μέτρα που με χωρίζουν από το εκλογικό τμήμα δεν απαιτεί τόσο μεγάλη προσπάθεια ώστε να καταστήσει μια τέτοια ενέργεια παντελώς άχρηστη".
Ακόμη και πολιτικοί φιλόσοφοι όπως ο Antonio Negri και ο Sandro Mezzadra, διαφορετικά γνωστοί ως σφοδροί επικριτές των εκλογών, γνωρίζουν τη σημασία των επικείμενων εκλογών του ευρωκοινοβουλίου.
Μέχρι εσχάτως, ο Negri και ο Michael Hardt, στην "Διακήρυξή" τους (2012), γιόρτασαν την πολιτική ωριμότητα των "αγανακτισμένων" που δεν προσέφυγαν στις κάλπεις των Ισπανικών εκλογών του 2011. Ωστόσο, ήταν ακριβώς η έλλειψη ενός αξιόπιστου αριστερού κόμματος που οδήγησε σε αυτήν την αποχή. Αυτή τη φορά, η κατάσταση είναι διαφορετική και υπάρχει μια πανευρωπαϊκή αριστερή δύναμη που είναι σε θέση να ανατρέψει και ενδεχομένως να διαταράξει την υπάρχουσα καθεστηκυία τάξη.
Ο Negri και ο Mezzadra υποστηρίζουν ότι οι εκλογές του Μαΐου του 2014 είναι ουσιώδεις: "Το ζήτημα των μισθών και το ζήτημα του εισοδήματος, ο ορισμός των δικαιωμάτων και των διαστάσεων της κοινωνικής πρόνοιας, το θέμα των συνταγματικών μετασχηματισμών που αφορούν μεμονωμένες χώρες και το ευρωπαϊκό γίγνεσθαι μπορούν, σήμερα, να αντιμετωπιστούν μόνο σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Εκτός αυτής της σφαίρας, δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα όπως ο πολιτικός ρεαλισμός".
Ενώ ο Γάλλος φιλόσοφος, Alain Badiou, τόσο έντονα επιμένει στην "αφαίρεση" από το κράτος, για τον Negri είναι σαφές ότι οι επικείμενες εκλογές δημιουργούν έναν χώρο για την επιβολή μιας νέας "πολιτικής γραμματικής". Και αυτός ακριβώς είναι και ο λόγος που ο Badiou, στο αιχμηρό του κείμενο που δημοσιεύθηκε στην Ριζοσπαστική Φιλοσοφία (Radical Philosophy), έσφαλε όταν έκανε λόγο για την "σύγχρονη ανικανότητα" της αριστεράς.
Ο Badiou πρώτα κατηγορεί τον Κώστα Δουζίνα για "δεδηλωμένη αισιοδοξία", προβάλλοντας το επιχείρημα ότι δεν υπάρχει τίποτε το νέο σε ό,τι ο Δουζίνας, στο βιβλίο του Φιλοσοφία και Αντίσταση στην Κρίση, αποκαλεί "νέο πολιτικό υποκείμενο".
Για τον Badiou, οι διαδηλώσεις στην πλατεία Ταχρίρ στο Κάιρο και στην Πλατεία Συντάγματος, στην Αθήνα, δεν είναι παρά οι "αναλλοίωτοι κομμουνιστές". Σε αυτό το σημείο, δεν έχει νόημα να εμβαθύνουμε στην κριτική του Badiou, είναι απλώς αρκετό να πατήσουμε Ctrl+F (σ.μτφ.: δηλ., το πλήκτρο αναζήτησης όρων) και να διαπιστώσουμε τί λείπει από το κείμενο του Badiou: Η λέξη ΣΥΡΙΖΑ. Ο Badiou δεν αναφέρεται ποτέ στην σπουδαία πολιτική επιτυχία του ριζοσπαστικού αριστερού κόμματος του Αλέξη Τσίπρα που προηγείται σε όλες τις δημοσκοπήσεις στην Ελλάδα.
Η τωρινή μας ανικανότητα δεν έγκειται τόσο στο γεγονός ότι όλοι αυτοί οι "αναλλοίωτοι κομμουνιστές" απέτυχαν να αλλάξουν την ισορροπία δυνάμεων, αλλά στο ότι ένα τμήμα της αριστεράς δεν είναι διατεθειμένο να αναλάβει τον κίνδυνο της εμπλοκής στο θεσμικό αγώνα, ακόμη και με κόστος την αποτυχία ή την ήττα.
Ένα καλό παράδειγμα αυτής της κατάστασης υπάρχει στην αμερικανική κωμική σειρά Sex and the City. Η Σάρλοτ, που είναι το αντίθετο του σεξουαλικού αρπακτικού, δηλαδή της Σαμάνθα, πιστεύει στη ρομαντική αγάπη και αποφασίζει να μην κάνει σεξ με τον αρραβωνιαστικό της, Τρέι, μέχρι το μήνα του μέλιτος. Ωστόσο, η νύχτα πριν από το γάμο έρχεται αντιμέτωπη με την ανικανότητα του Τρέι. Προσπαθώντας να ανακαλύψει αν πρόκειται για σωματική ή ψυχολογική στυτική δυσλειτουργία, η Σάρλοτ ερευνά αν η στύση του Τρέι ξυπνάει όταν πηγαίνει για ύπνο.
Το πραγματικό πρόβλημα είναι στο "κεφάλι" ή είναι "ανατομικό"; Δεν αποτελεί έκπληξη ότι μία ημέρα, η Σάρλοτ ανακαλύπτει ότι ο αρραβωνιαστικός της ουσιαστικά αυνανίζεται στο μπάνιο, με περιοδικά πορνογραφικού περιεχομένου. Η "σύγχρονη ανικανότητά" μας οφείλεται ακριβώς σε αυτό: Από τη μία, βιώνουμε την μελαγχολία της παλιάς αριστεράς όταν πρόκειται να διεξάγουμε συγκεκριμένους αγώνες στα υφιστάμενα όργανα, στους δρόμους και στις πλατείες και από την άλλη πλευρά, υπάρχει ο αυνανισμός σε μία ουτοπία που ποτέ δεν θα γίνει πραγματικότητα.
Εδώ, θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τα λόγια του Badiou και το μάθημα του μέντορά του, Mao Zedong, ο οποίος συνήθιζε να λέει: "Μην ερευνάς, δεν έχεις δικαίωμα να μιλάς"! Με άλλα λόγια, το να ερευνάς ένα πρόβλημα, πράγματι, είναι το να προσπαθείς να το λύσεις. Οι ευρωπαϊκές εκλογές προσφέρουν μία ευκαιρία, όχι μόνο στα νέα πολιτικά κόμματα, αλλά και σε λαϊκά κινήματα που μπορούν να αποκτήσουν τους δικούς τους άμεσους εκπροσώπους στα υπάρχοντα θεσμικά όργανα, με στόχο την επίτευξη τουλάχιστον των ελάχιστων απαιτήσεων για κοινωνική δικαιοσύνη και αποτελεσματική αντιμετώπιση των πολιτικών της τρόικας.
Αυτό που χρειαζόμαστε σήμερα είναι ένας συνδυασμός της παλιάς Γκραμσιανής διαφοροποίησης μεταξύ του "πολέμου θέσεων" και του "πολέμου ελιγμών". Γίνεται ολοένα και πιο φανερό ότι ένα κίνημα χωρίς κόμμα είναι αδύναμο και ότι ένα κόμμα χωρίς κίνημα μπορεί μόνο να επαναλάβει τις αποτυχίες του παρελθόντος. Τα χρειαζόμαστε και τα δύο. Και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η υποψηφιότητα του Τσίπρα για την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δεν είναι ανέκδοτο. Ακόμη κι αν φαίνεται ανώφελο, πρέπει να περπατήσουμε αυτά τα 200 μέτρα, προκειμένου να απεγκλωβιστούμε από τη σημερινή ανικανότητά μας.
