Ένα ερώτημα που απευθύνεται μετ' επιτάσεως στον ΣΥΡΙΖΑ τον τελευταίο
καιρό είναι το εξής: «Έστω ότι κερδίζετε τις εκλογές, με ποιους θα
συμμαχήσετε;»
Κατ' αρχάς, έχει γίνει σαφές προς κάθε κατεύθυνση ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα επιδιώξει και μπορεί να επιτύχει κοινοβουλευτική αυτοδυναμία. Ακόμα και σε αυτή την περίπτωση, όμως, οι συμμαχίες είναι απαραίτητες για μια κυβέρνηση μακράς πνοής. Η κυβερνησιμότητα διάρκειας απαιτεί και προϋποθέτει, πέραν των κοινοβουλευτικών δεδομένων, αρμούς με την κοινωνία σε κάθε έκφρασή της. Αυτό είναι το πεδίο, μαζί με το προγραμματικό, στο οποίο πρέπει κατά τη γνώμη μας να επικεντρωθεί η προσπάθεια του ΣΥΡΙΖΑ το επόμενο διάστημα. Εν τω μεταξύ, η πίεση που δέχεται για το θέμα των συμμαχιών πρέπει να απαντηθεί δυναμικά και απερίφραστα.
Το ερώτημα περί συμμαχιών, όταν επαναλαμβάνεται από εκπροσώπους του κυρίαρχου δημοσιογραφικού ή πολιτικού κατεστημένου εν είδει πολιτικής πίεσης και με στόχο τον εγκλωβισμό σε νέα ψευδοδιλήμματα, εμπεριέχει εμφανή σκοπιμότητα. Αυτοί που επιμένουν να ρωτούν τον ΣΥΡΙΖΑ με ποιους θα συμμαχήσει, γιατί δεν διανοήθηκαν ποτέ να εγκαλέσουν τον κ. Σαμαρά και τον κ. Βενιζέλο, οι οποίοι πριν από τις τελευταίες εκλογές απέκλειαν κατηγορηματικά οποιαδήποτε συνεργασία μεταξύ τους;
Ερχόμενοι στην ουσία του ερωτήματος, η αντίληψη που απαιτεί σήμερα να προσδιορίσεις αυριανές πολιτικές συμμαχίες είναι στατική και στείρα. Το σημερινό πολιτικό τοπίο, με την πρωτοφανή ρευστότητα που το χαρακτηρίζει, δεν επιδέχεται στατική ανάλυση. Διανύουμε μια μεταβατική περίοδο, στην οποία συντελούνται τρομακτικές κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές, οι οποίες με τη σειρά τους οδηγούν σε ευρείες πολιτικές ανακατατάξεις. Αυτή η διαδικασία όχι μόνο δεν έχει φθάσει στο τέλος της, αλλά ενδέχεται να καταστεί πιο σύνθετη και απρόβλεπτη, εξαιτίας και της ρευστότητας στο διεθνές περιβάλλον.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, η γεωπολιτική αστάθεια και η κλιματική αλλαγή δεν είναι πλέον ρητορικά σχήματα, θα μας επηρεάζουν όλο και πιο πολύ. Η Ευρώπη, εν μέσω βαθιάς ύφεσης, θα αντιμετωπίσει υπαρξιακά ερωτήματα καθώς η ένταση ανάμεσα στη Γερμανία και την περιφέρεια αυξάνεται. Στην Ουγγαρία προέκυψε έξαρση του εθνικισμού, στην Ιταλία το φαινόμενο Γκρίλο. Στην Ελλάδα, δεν πρέπει να υποτιμούμε την απαξίωση της πολιτικής και την αύξηση της εκλογικής αποχής. Σε κάθε περίπτωση, μια a priori στατική θεώρηση του ζητήματος των κυβερνητικών συμμαχιών, που δεν λαμβάνει υπ' όψιν τη δυναμική που θα διαμορφωθεί πριν από τις εκλογές, αλλά και από το ίδιο το αποτέλεσμά τους, έχει μικρή αξία.
Εμείς προτείνουμε να αποκλείσει ο ΣΥΡΙΖΑ για το επόμενο διάστημα οποιαδήποτε εμπλοκή του σε συζητήσεις γύρω από το θέμα των πολιτικών συμμαχιών. Αντίθετα, πρέπει να εντείνει τις προσπάθειές του για τη συγκρότηση κοινωνικών συμμαχιών. Πρέπει να οδηγηθούμε στη συγκρότηση ενός κοινωνικού μετώπου με δημοκρατικά, ριζοσπαστικά και πατριωτικά χαρακτηριστικά, με σεβασμό στην αυτοτέλεια προσώπων και συλλογικοτήτων, για τον συντονισμό δράσεων και παρεμβάσεων. Ένα τέτοιο μέτωπο, με τη δυναμική που θα αναπτύξει, θα προσδιορίσει και εν τέλει θα επιβάλει τις πολιτικές συμμαχίες που θα απαιτεί η συγκυρία.
Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται, πέρα από τα κόμματα, χιλιάδες οργανώσεις, πρωτοβουλίες, κινήσεις και κινήματα σε τοπικό, περιφερειακό και κεντρικό επίπεδο. Όλα αυτά τα σχήματα, που συνήθως έχουν θεματικό χαρακτήρα, μπορούν να έχουν θετική και υπό όρους καθοριστική συμβολή. Πέραν αυτών, υπάρχει το άνεργο ή υποαπασχολούμενο επιστημονικό προσωπικό, υπάρχουν οι υγιείς εκφράσεις των παραγωγικών δυνάμεων καθώς και δημιουργικοί και κατά τα άλλα ενεργοί πολίτες που αποστρέφονται την πολιτική. Αυτό το τεράστιο δυναμικό πρέπει να το προσεγγίσουμε, σεβόμενοι την αυτοτέλεια και τον αυτοπροσδιορισμό του, και να το καλέσουμε να επηρεάσει και να συνδιαμορφώσει την πολιτική μας. Ίσως και εν όψει αυτοδιοικητικών εκλογών η συμβολή του να αποδειχθεί καθοριστική.
Γνωρίζουμε όλοι τις δυσκολίες που προκύπτουν από την ιδεολογική και πολιτική ανθρωπογεωγραφία του ΣΥΡΙΖΑ. Γνωρίζουμε ότι υπάρχουν φανατικοί υπερασπιστές της υποτιθέμενης καθαρότητας του πολιτικού φορέα, όμως πρέπει να είναι σαφές ότι χωρίς κοινωνικές συμμαχίες οι όροι κυβερνησιμότητας θα αποτελούν ζητούμενο. Ας προφυλάξουμε λοιπόν την όποια καθαρότητα, αλλά ας διαμορφώσουμε και ένα κοινωνικό και πολιτικό μέτωπο ανατροπής της ασκούμενης πολιτικής, με δημοκρατικό τρόπο.
Αν δεν μπορέσουμε να διευρύνουμε την ιδεολογική και πολιτική μας απήχηση, το εγχείρημα της ανάληψης κυβερνητικών ευθυνών καθίσταται επισφαλές. Τα μεσαία στρώματα συμπιέζονται και φτωχοποιούνται υπό το βάρος της μνημονιακής πολιτικής. Αναζητούν εναγωνίως πολιτική έκφραση στο εποικοδόμημα και όραμα που να τους περιλαμβάνει. Η πολιτική ιστορία διδάσκει ότι σε πολλές αντίστοιχες περιπτώσεις, όταν βρέθηκαν σε κρίση, προσανατολίστηκαν σε συντηρητικότερες πολιτικές επιλογές. Αυτά τα μεσαία στρώματα αποτελούν σήμερα προνομιακούς συνομιλητές και συμμάχους, αν μπορέσουμε να τους δώσουμε έκφραση και ελπίδα.
Κατ' αρχάς, έχει γίνει σαφές προς κάθε κατεύθυνση ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα επιδιώξει και μπορεί να επιτύχει κοινοβουλευτική αυτοδυναμία. Ακόμα και σε αυτή την περίπτωση, όμως, οι συμμαχίες είναι απαραίτητες για μια κυβέρνηση μακράς πνοής. Η κυβερνησιμότητα διάρκειας απαιτεί και προϋποθέτει, πέραν των κοινοβουλευτικών δεδομένων, αρμούς με την κοινωνία σε κάθε έκφρασή της. Αυτό είναι το πεδίο, μαζί με το προγραμματικό, στο οποίο πρέπει κατά τη γνώμη μας να επικεντρωθεί η προσπάθεια του ΣΥΡΙΖΑ το επόμενο διάστημα. Εν τω μεταξύ, η πίεση που δέχεται για το θέμα των συμμαχιών πρέπει να απαντηθεί δυναμικά και απερίφραστα.
Το ερώτημα περί συμμαχιών, όταν επαναλαμβάνεται από εκπροσώπους του κυρίαρχου δημοσιογραφικού ή πολιτικού κατεστημένου εν είδει πολιτικής πίεσης και με στόχο τον εγκλωβισμό σε νέα ψευδοδιλήμματα, εμπεριέχει εμφανή σκοπιμότητα. Αυτοί που επιμένουν να ρωτούν τον ΣΥΡΙΖΑ με ποιους θα συμμαχήσει, γιατί δεν διανοήθηκαν ποτέ να εγκαλέσουν τον κ. Σαμαρά και τον κ. Βενιζέλο, οι οποίοι πριν από τις τελευταίες εκλογές απέκλειαν κατηγορηματικά οποιαδήποτε συνεργασία μεταξύ τους;
Ερχόμενοι στην ουσία του ερωτήματος, η αντίληψη που απαιτεί σήμερα να προσδιορίσεις αυριανές πολιτικές συμμαχίες είναι στατική και στείρα. Το σημερινό πολιτικό τοπίο, με την πρωτοφανή ρευστότητα που το χαρακτηρίζει, δεν επιδέχεται στατική ανάλυση. Διανύουμε μια μεταβατική περίοδο, στην οποία συντελούνται τρομακτικές κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές, οι οποίες με τη σειρά τους οδηγούν σε ευρείες πολιτικές ανακατατάξεις. Αυτή η διαδικασία όχι μόνο δεν έχει φθάσει στο τέλος της, αλλά ενδέχεται να καταστεί πιο σύνθετη και απρόβλεπτη, εξαιτίας και της ρευστότητας στο διεθνές περιβάλλον.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, η γεωπολιτική αστάθεια και η κλιματική αλλαγή δεν είναι πλέον ρητορικά σχήματα, θα μας επηρεάζουν όλο και πιο πολύ. Η Ευρώπη, εν μέσω βαθιάς ύφεσης, θα αντιμετωπίσει υπαρξιακά ερωτήματα καθώς η ένταση ανάμεσα στη Γερμανία και την περιφέρεια αυξάνεται. Στην Ουγγαρία προέκυψε έξαρση του εθνικισμού, στην Ιταλία το φαινόμενο Γκρίλο. Στην Ελλάδα, δεν πρέπει να υποτιμούμε την απαξίωση της πολιτικής και την αύξηση της εκλογικής αποχής. Σε κάθε περίπτωση, μια a priori στατική θεώρηση του ζητήματος των κυβερνητικών συμμαχιών, που δεν λαμβάνει υπ' όψιν τη δυναμική που θα διαμορφωθεί πριν από τις εκλογές, αλλά και από το ίδιο το αποτέλεσμά τους, έχει μικρή αξία.
Εμείς προτείνουμε να αποκλείσει ο ΣΥΡΙΖΑ για το επόμενο διάστημα οποιαδήποτε εμπλοκή του σε συζητήσεις γύρω από το θέμα των πολιτικών συμμαχιών. Αντίθετα, πρέπει να εντείνει τις προσπάθειές του για τη συγκρότηση κοινωνικών συμμαχιών. Πρέπει να οδηγηθούμε στη συγκρότηση ενός κοινωνικού μετώπου με δημοκρατικά, ριζοσπαστικά και πατριωτικά χαρακτηριστικά, με σεβασμό στην αυτοτέλεια προσώπων και συλλογικοτήτων, για τον συντονισμό δράσεων και παρεμβάσεων. Ένα τέτοιο μέτωπο, με τη δυναμική που θα αναπτύξει, θα προσδιορίσει και εν τέλει θα επιβάλει τις πολιτικές συμμαχίες που θα απαιτεί η συγκυρία.
Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται, πέρα από τα κόμματα, χιλιάδες οργανώσεις, πρωτοβουλίες, κινήσεις και κινήματα σε τοπικό, περιφερειακό και κεντρικό επίπεδο. Όλα αυτά τα σχήματα, που συνήθως έχουν θεματικό χαρακτήρα, μπορούν να έχουν θετική και υπό όρους καθοριστική συμβολή. Πέραν αυτών, υπάρχει το άνεργο ή υποαπασχολούμενο επιστημονικό προσωπικό, υπάρχουν οι υγιείς εκφράσεις των παραγωγικών δυνάμεων καθώς και δημιουργικοί και κατά τα άλλα ενεργοί πολίτες που αποστρέφονται την πολιτική. Αυτό το τεράστιο δυναμικό πρέπει να το προσεγγίσουμε, σεβόμενοι την αυτοτέλεια και τον αυτοπροσδιορισμό του, και να το καλέσουμε να επηρεάσει και να συνδιαμορφώσει την πολιτική μας. Ίσως και εν όψει αυτοδιοικητικών εκλογών η συμβολή του να αποδειχθεί καθοριστική.
Γνωρίζουμε όλοι τις δυσκολίες που προκύπτουν από την ιδεολογική και πολιτική ανθρωπογεωγραφία του ΣΥΡΙΖΑ. Γνωρίζουμε ότι υπάρχουν φανατικοί υπερασπιστές της υποτιθέμενης καθαρότητας του πολιτικού φορέα, όμως πρέπει να είναι σαφές ότι χωρίς κοινωνικές συμμαχίες οι όροι κυβερνησιμότητας θα αποτελούν ζητούμενο. Ας προφυλάξουμε λοιπόν την όποια καθαρότητα, αλλά ας διαμορφώσουμε και ένα κοινωνικό και πολιτικό μέτωπο ανατροπής της ασκούμενης πολιτικής, με δημοκρατικό τρόπο.
Αν δεν μπορέσουμε να διευρύνουμε την ιδεολογική και πολιτική μας απήχηση, το εγχείρημα της ανάληψης κυβερνητικών ευθυνών καθίσταται επισφαλές. Τα μεσαία στρώματα συμπιέζονται και φτωχοποιούνται υπό το βάρος της μνημονιακής πολιτικής. Αναζητούν εναγωνίως πολιτική έκφραση στο εποικοδόμημα και όραμα που να τους περιλαμβάνει. Η πολιτική ιστορία διδάσκει ότι σε πολλές αντίστοιχες περιπτώσεις, όταν βρέθηκαν σε κρίση, προσανατολίστηκαν σε συντηρητικότερες πολιτικές επιλογές. Αυτά τα μεσαία στρώματα αποτελούν σήμερα προνομιακούς συνομιλητές και συμμάχους, αν μπορέσουμε να τους δώσουμε έκφραση και ελπίδα.
